olivarum, et sculpsit in eis picturam cherubim, et A
palmarum species (h. non habet), et anaglypha
(b. et picturas varias) valde (ms. valide) promi-
nentia, et texit ea auro, et operuit tam cherubim
quam palmas, et cætera (h. non habet) auro. Fecit-
que in introitu templi postes de lignis olivarum
quadrangulatos, et duo ostia de lignis abiegnis
altrinsecus, et utrumque ostium duplex erat, et se
invicem tenens aperiebatur .Et sculpsit cherubim
et palmas,et cælaturas (h. et picturas varias) valde
eminentes operuitque omnia laminis aureis opere
quadro ad regulam (h. operuitque auro æqualiter
super sculpturas). Et ædificavit atrium interius
tribus ordinibus lapidum politorum,et uno ordine
lignorum cedri. (T. XVII.) Anno quarto fundata
est domus Domini in mense Zio, el in anno unde-
cimo,mense Bul (ipse est mensis octavus), perfecta
est domus in omni opere suo, et in universis utensi-
libus suis (ms. tacet suis) ædificavitque eam annis
septem.

B

2

usque ad summitatem parietum, et extrinsecus
(ms. intrinsecus) usque ad atrium majus. Funda-
menta autem, de lapidibus pretiosis, lapidibus
magnis decem sive octo cubitorum. Et desuper
lapides pretiosi æqualis mensuræ secti erant,simili-
terque de cedro (h. et cedri). Et atrium majus
rotundum, trium ordinum de lapidibus sectis, et
unius ordinis de dolato (ms. dolata) cedro : nec
non in atrio domus Domini interiori, et in porticu
domus. Misit quoque rex Salomon, et tulit Hiram
de Tyro, filium mulieris viduæ de tribu Nephtali,
patre Tyrio, artificem ærarium, et plenum sapien-
tia et intelligentia, et doctrina ad faciendum omne
opus ex ære. Qui cum venisset ad regem Salomo-
nem, fecit omne opus ejus. Et finxit duas columnas
æreas,decem et octo cubitorum altitudiniscolum-
nam unam,et linea duodecim cubitorum ambiebat
columnam utramque. Duo quoque capitella fecit,
quæ ponerentur super capita columnarum, fusilia
ex ære quinque cubitorum altitudinis capitellum
unum,et quinque cubitorum altitudinis capitellum
alterum et quasi in modum retis et catenarum
sivi invicem miro opere contextarum. Utrumque
capitellum columnarum fusile erat: septena ver-
suum retiacula in capitello uno,et septena retiacula
in capitello altero. Et perfecit columnas, et duos
ordines per circuitum retiaculorum singulorum,ut
tegerent capitella, quæ erant super summitatem.
malogranatorum eodem modo fecit et capitello
secundo. Capitella autem quæ erant super capita
columnarum, quasi opere lilii fabricata erant in
porticu quatuor cubitorum. Et rursum alia capitella
in summitate columnarum desuper juxta mensuram
columnæ contra retiacula: malogranatorum autem
ducenti ordines erant in circuitu capitelli secundi.
Et statuit duas columnas in porticu templi: cumque
statuisset columnam dexteram, vocavit eam nomine
Jachin similiter erexit columnam secundam *, et
vocavit nomen ejus Booz. Et super capita columna-
rum opus in modum lilii posuit: perfectumque est
opus columnarum. Fecit quoque mare fusile decem
cubitorum a labio usque ad labium, rotundum in cir-
cuitu quinque cubitorum altitudo ejus,et resticula
triginta cubitorum cingebat illud per circuitum.Et
sculptura subter(ms.sculptura super)labium circum-
ibat illud decem cubitis ambiens mare: duo ordines
sculpturarum striatarum erant fusiles. Et stabat
super duodecim boves, e quibus tres aspiciebant ad
aquilonem, et tres ad occidentem, et tres ad meri-

(Cap. VII.) Domum autem suam ædificavit Salomon tredecim annis, et ad perfectum usque perduxit. Edificavit quoque domum saltus Libani centum cubitorum longitudinis, et quinquaginta cubitorum latitudinis,et triginta cubitorum altitudinis, et quatuor deambulacra inter columnas cedrinas ligna quippe cedrina exciderat in columnas (h. super quatuor columnarum ordines, lignaque cedrina super columnas). Et tabulatis cedrinis vestivit totam cameram, quæ quadraginta quinque columnis sustentabatur (ms. sustinebatur). Unus autem (h. non habet) ordo habebat columnas quin-C decim contra se invicem positas, et e regione se respicientes, æquali spatio inter columnas, et super columnas quadrangulata ligna in cunctis æqualia. Et porticum columnarum fecit quinquaginta cubitorum longitudinis, et triginta cubitorum latitudinis, et alteram porticum in facie majoris porticus, et columnas,et epistylia super columnas. Porticum quoque solii, in qua tribunal est (h.in qua judicabat) fecit et texit lignis cedrinis a pavimento usque ad summitatem. Et domuncula (h. domus), in qua sederetur (ms. sedetur) ad judicandum (h. non habet), erat in media porticu (h. erat in atrio alio), simili opere. Domum quoque fecit filiæ Pharaonis (quam uxorem duxerat Salomon) tali opere, quali et hanc porticum. Omia lapidibus pretiosis, qui D ad normam quamdam atque mensuram tam intrinsecus quam extrinsecus serati erant: a fundamento

1 Plurium numero habet Veronens. ms. tenentes aperiebantur, scilicet postes.

Regius codex ms. et Canon Heb. veritatis, fusili ære. MART. Ferme cum Martianæi Canone

Veronens., ms., fusilia ære.

'Rectius legit Veronens. ms. pro opere, in Hebræo enim tantum est v opere: quo item verbo et proxime usus est, ubi Latinus habet in modum: ut scias nihil hic mirum dici in Hebro textu.

* Vocavit eam nomine Jachin, id est, firmitas..... et vocavit nomen ejus Booz, id est, in robore. Ita legunt intra textum ms.duo codices, Regius et Corb.

:

5

num. 13, quod ob oculos lectoris ponere voluimus. ut exploratum habeat, multa hujuscemodi scholia marginalia in contextum sacrum fuisse translata librariorum aut emendatorum incogitantia et errore. MART.

Idem. ms. historiarum, quod perinde est ac striarum solemne est enim in antiquis libris addi bi aut y verbis,qui ab st.incipiunt ac fallitur Luca Brugensis qui histriatum putat esse striati oppositum.Notum porro striam esse partem columnarum eminulam.

B

duobus retiaculis : duos versus mologranatorum in retiaculis singulis, ad operiendos funiculos capitellorum, qui erant super capita columnarum. Et bases decem, et luteres decem super bases. Et mare unum, et boves duodecim subter mare. Et lebetes, et scutras, et hamulas, omnia vasa (b. omnia hæc vasa), quæ fecit Hiram regi Salomoni in domo Domini, de aurichalco erant.In campestri regione (h. non habet) Jordanis fudit ea rex in argillosa terra, inter Socchoth et Sarthan. Et posuit Salomon omnia vasa: propter multitudinem autem nimiam non erat pondus æris (T. XIX.) Fecitque Salomon omnia vasa in domo Domini : altare aureum, et mensam,super quam ponerentur panes propositionis, auream et candelabra aurea, quinque ad dexteram, et quinque ad sinistram, contra,oraculum, ex auro puro ' : quasi lilii flores, et lucernas desuper aureas: et forcipes aureos (b. non habet), et hydrias, et fuscinulas, et phialas,et mortariola, et thuribula, de auro purissimo: et cardines ostiorum domus interioris Sancti sanctorum, et ostiorum domus templi, ex auro erant. Et perfecit omne opus quod faciebat rex 6 Salomon in domo Domini, et intulit quæ sanctificaverat David pater suus, argentum et aurum, et vasa, reposuitque in thesauris domus Domini.

diem,et tres ad orientem, et mare super eos desuper A capitulorum). Et malogranata quadraginta in erat: quorum posteriora universa intrinsecus latitabant. Grossitudo autem lateris (ms. lateris), trium unciarum erat: labiumque ejus, quasi labium calicis,et folium repandi lilii: duo millia batos capiehat. Et fecit bases decem æneas 1, quatuor cubitorum longitudinis bases singulas, et quatuor cubitorum latitudinis, et trium cubitorum altitudinis.Et ipsum opus basium,interrasile erat : et sculpturæ inter juncturas. Et inter coronulas et plectas, leones et boves et cherubim et in juncturis similiter desuper et subter leones et boves, quasi lora ex ære dependentia. Et quatuor rotæ per bases singulas, et axes ærei: et per quatuor partes quasi humeruli subter luterem fusiles,contra se invicem respectantes. Os quoque luteris intrinsecus erat in capitis summitate: et quod forinsecus apparebat, unius cubiti erat totum rotundum, pariterque habebat unum cubitum et dimidium: in angulis autem columnarum variæ cælaturæ erant: et media intercolumnia, quadrata non rotunda. Quatuor quoque rotæ,quæ per quatuor angulos basis erant, cohærebant (Vulg. addit sibi) subter basim: una rota habebat altitudinis cubitum et semis. Tales autem rotæ erant, quales solent in curru (ms. curribus) fieri et axes earum, et radii, et canthi, et modioli, omnia fusilia. Nam et humeruli illi quatuor per singulos angulos basis unius, ex ipsa basi fusiles et conjuncti erant. In summitate autem basis erat quædam rotunditas unius et (h. non habet) dimidii cubiti, ita fabrefacta, ut luter desuper posset imponi, habens cælaturas suas et sculpturas varias ex semetipsa (ms. semetipso), Sculpsit quoque in tabulatis illis quæ erant ex ære, et in angulis, cherubim, et leones, et palmas, quasi in similitudinem stantis hominis, ut non cælata, sed apposita per circuitum viderentur. In hunc modum fecit decem bases, fusura una,et mensura, sculpturaque consimili. Fecit quoque decem luteres æneos : quadraginta batos capiebat luter unus, eratque quatuor cubitorum; singulos quoque luteres per singulas, id est, decem bases, posuit. Et constituit decem bases quinque ad dexteram partem templi,et quinque ad sinistram : mare autem posuit ad dexteram partem templi (h. domus) contra orientem ad meridiem. Fecit ergo Hiram (h. Hirom) lebetes, et scutras, et hamulas, et perfecit D omne opus regis Salomonis in templo (h. in domo) Domini. Columnas duas, et funiculos capitellorum (ms.capitulorum) super capitella columnarum duos: et retiacula duo, ut operirent duos funiculos, qui erant super capita columnarum (h. duos funiculos

1 In ms. Veronens. æreas. Idem paulo post latitudinis pro altitudinis, Hebræo textu refragante.

Iterum idem ms. æreos pro æneos: et quod pluris est, cubitos pro batos.

Mendose habet Veron. ms. quadraginta. Hebræus non habet verbum illud aurea? propterea erasmum est ab emendatore Canonis, qui in eodem versiculo mutat etiam, ex auro puro, cum

C

(T. XX. cap. VIII.) Tunc congregati sunt' omnes majores natu Israel cum principibus tribuum, et duces familiarum filiorum Israel,ad regem Salomonem in Jerusalem (h.Tunc congregavit Salomon majores natu in Israel, omnes principes tribuum, duces familiarum filiorum Israel in Jerusalem, ut deferrent) ut deferrent arcam fœderis Domini, de civitate David, id est, de Sion. Convenitque ad regem Salomonen universus Israel in mense Etha nim, in solemni die, ipse est mensis septimus Veneruntque cuncti senes ex Israel, et tulerunt sacerdotes arcam, et portaverunt arcam Domini, et tabernaculum fœderis, et omnia vasa Sanctuarii, quæ erant in tabernaculo: et ferebant ea sacerdotes et Levitæ. Rex autem Salomon, et omnis multitudo Israel, quæ convenerat ad eum, gradiebatur cum illo ante arcam: et immolabant oves et boves absque æstimatione et numero, et intulerunt 88cerdotes arcam fœderis Domini in locum suum, in oraculum templi (h. domus), in Sanctum sanctorum,subter alas cherubim.Siquidem cherubim expandebant alas super locum arcæ, et protegebant arcam et vectes ejus desuper. Cumque eminerent vectes, et apparerent summitates eorum foris San. ctuarium ante oraculum, non apparebant ultra

ex auro primo. Sed purum et primum in metallis
eumdem sensum habent apud Hebræos. Mart.
5 Idem ms. primo pro puro, quod et in Martia
næi Canone ab alia repositum est manu.

6 Cum Vulgatis, et Græco tacet Veronens. ms.

rex.

7 Hebr. Congregavit Salomon, a quo Veronens. ms. hoc uno abludit,quod nomen Salomonis tacet,

3

B

extrinsecus, qui et fuerunt ibi usque in præsentem A ambulent coram me,sicut ambulasti in conspectu diem. In arca autem non est aliud, nisi duæ tabulæ lapideæ, quas posuerat in ea Moses in Horeb, quando pepigit foedus Dominus cum filiis Israel, cum egrederentur de terra Ægypti. (T. XXI.) Factum est autem, cum exissent sacerdotes de Sanctuario, nebula (h. nubes) implevit domum Domini, et non poterant sacerdotes stare et ministrare propter nebulam (h. nubem), impleverat enim gloria Domini domum Domini. Tunc ait Salomon: Dominus dixit, ut habitaret in nebula. Ædificans ædificavi domum in habitaculum tuum, firmissimum solium tuum in sempiternum. Convertitque rex faciem suam, et benedixit omni Ecclesiæ Israel : omnis enim Ecclesia Israel stabat. Et ait Salomon': Benedictus Dominus Deus Israel, qui locutus est ore suo ad David patrem meum, et in manibus ejus perfecit, dicens: A die qua eduxi populum meum Israel de Ægypto, non elegi civitatem de universis tribubus Israel, ut ædificaretur domus, et esset nomen meum ibi; sed elegi David ut esset super populum meum Israel. Voluitque David pater meus ædificare domum nomini Domini Dei Israel: et ait Dominus ad David patrem meum: Quod cogitasti in corde tuo ædificare domum nomini meo, bene fecisti, hoc ipsum mente tractans. Verumtamen tu non ædificabis mihi domum, sed filius, tuus, qui egredietur de renibus tuis, ipse ædificabit. domum nomini meo. Confirmavit Dominus sermonem suum, quem locutus est: stetique pro David patre meo, et sedi super thronum Israel, sicut locutus est Dominus et ædificavi domum nomini C Domini Dei Israel. Et constitui ibi locum arcæ, in qua fœdus est Domini, quod percussit cum patribus nostris, quando egressi sunt (h. quando eduxit eos) de terra Ægypti. Stetit autem Salomon ante altare Domini in conspectu (h. coram omni Ecclesia) Ecclesiæ Israel, et expandit manus suas in cœlum, et ait: Domine Deus Israel, non est similis tui, Deus in cœlo desuper, et super terram deorsum: qui custodis pactum et misericordiam servis tuis, qui ambulant. (Vulg. ambulabant) coram te in toto corde suo. Qui custódisti servo tuo David patri meo quæ locutus es ei ore locutus es, et manibus perfecisti (h. ore tuo locutus es, et manu fecisti; sicut dies hæc), ut hæc dies probat. Nunc igitur, Domine Deus Israel, conserva famulo tuo David patri meo quæ locutus es ei, dicens : Non auferetur de te vir coram me, qui sedeat super thronum Israel: ita tamen si custodierint filii tui viam suam, ut

meo.Et nunc, Domine Deus Israel, firmentur verba
tua,quæ locutus es servo tuo David patri meo. Er-
gone putandum est quod vere Deus habitet super
terram? (T. XXII.) Si enim (h. Ecce cœlum) cœ-
lum, cœli cœlorum te capere non possunt, quanto
magis domus hæc, quam ædificavi? Sed respice ad
orationem servi tui, et ad preces ejus, Domine
Deus meus audi hymnum et orationem, quam
servus tuus orat coram te hodie: ut sint oculi tui
aperti super domum hanc nocte et die super do-
mum, de qua dixisti : Erit nomen meum ibi: ut
exaudias orationem (h. Super locum de quo dixisti,
erit nomen meum ibi ad audiendam orationem),
quam orat ad te servus tuus in loco isto. Ut
exaudias deprecationem servi tui et populi tui Is-
rael, quodcunque oraverint in loco isto: et exau-
dies in loco habitaculi tui in cœlo: et cum exau-
dieris, propitius erit. Si peccaverit homo in proxi-
mum suum, et habuerit aliquod juramentum, quo
teneatur astrictus; et venerit propter juramentum,
coram altari tuo in domum tuam (h. hanc); tu
exaudies in cœlo: et facies, et judicabis servos
tuos, condemnans impium, et reddens viam suam
super caput ejus: justificansque justum, et retri-
buens ei secundum justitiam suam. Si fugerit po-
pulus tuus Israel inimicos suos (h.inimicum suum)
(quia peccaturus est tibi 7) et agentes pœnitentiam,
et confitentes nomini tuo, venerint, et (h. non ha-
bet) oraverint, et deprecati te fuerint in domo hac:
exaudi in cœlo, et dimitte peccatum populi tui
Israel, et reduces eos in terram, quam dedisti pa-
tribus eorum. Si clausum fuerit cœlum, et non
pluerit propter peccata eorum, et orantes in loco
isto, pœnitentiam egerint nomini tuo (h. et confi-
tentes nomini tuo) et a peccatis suis conversi fue-
rint propter afflictionem suam exaudi eos in cœlo,
et dimitte peccata servorum tuorum, et populi tui
Israel: et ostende eis viam bonum per quam am-
bulent, et da pluviam super terram tuam, quam
dedisti populo tuo in possessionem. Fameg si
oborta fuerit in terra, aut pestilentia, aut corruptus
aer, aut ærugo, locusta, rubigo,et afflixerit eum
inimicus ejus portas obsidens, omnis (Vulg. omnia)
plaga, universa infirmitas, cuncta devoratio, et
imprecatio, quæ acciderit omni homini de populo
tuo Israel: si quis cognoverit plagam (h. cunctam
orationem et deprecationem quæ fuerit omni homini
de populo tuo Israel, cum cognoverint plagam)
cordis sui, et expanderit manus suas in domo hac:

Hic quoque juxta Hebræum archetypum tacet Veronens. ms. mihi.

Cum Vulgatis addit Veronens. ms. hic tu. Mox tacet Domine, quod nomen Hebræus textus addit. Rursum ad Hebraici exemplaris fidem voculas ad te negligit Veronens. ms.

7 Pressius Hebræo idem ms. plurium numero habet, quia peccaturi sunt.

Rectius iterum ms. Veronens. in futuro ostendes, cum Hebræo, docebis.

B

tu exaudies in cœlo in loco habitationis tuæ, et A fixerat, et manus expanderat ad cœlum. Stetit ergo, repropitiaberis, et facies ut des unicuique secundum omnes vias suas, sicut videris (ms. videns) cor (quia tu nosti solus cor omnium filiorum hominum), ut timeant te cunctis diebus, quibus vivunt super faciem terræ,quam dedisti patribus nostris. Insuper et alienigena, qui non est de populo tuo Israel, cum venerit de terra longinqua propter nomen tuum (audietur enim nomen tuum magnum, et manus tua fortis, et brachium tuum extentum, ubique) (h. non habet); cum venerit ergo, et oraverit in loco hoc (hin domo hac), tu exaudies in cœlo in firmamento habitaculi tui, et facies omnia pro quibus invocaverit te alienigena: ut discant universi populi terrarum nomen tuum timere, sicut populus tuus Israel,et probent quia nomen tuum invocatum est super domum hanc, quam ædificavi. Si egressus fuerit populus tuus ad bellum contra inimicos suos (h. inimicum suum), per viam, quocunque 1 miseris eos, orabunt te contra viam civitatis, quam elegisti, et contra domum, quam ædificavi nomini tuo, et exaudies in cœlo (h.) orationem eorum, et precem eorum, et facies judicium eorum. (T. XXIII.) Quod si peccaverint tibi (non est enim homo qui non peccet) et iratus tradideris eos inimicis suis, et captivi ducti fuerint in terram inimicorum (h. inimici) longe vel prope, et egerint pœnitentiam in corde suo in loco captivitatis (h. in terra captivantium eos), et conversi deprecati te (ms. tacet te) fuerint in captivitate sua, dicentes: Peccavimus, inique egimus, impie gessimus; et reversi fuerint ad te in universo corde suo, et in tota anima sua

C

in terra inimicorum suorum,ad quam captivi ducti
sunt (Vulg. fuerint): et oraverint te contra viam
terræ suæ, quam dedisti patribus eorum, et civi-
tatis, quam elegisti, et templi (h. domus) quod
ædicavi nomini tuo: exaudies in cœlo, in firma-
mento solii tui, orationes eorum, et preces eorum
(ms. tacet eorum), et facies judicium eorum : et
propitiaberis populo tuo qui peccavit tibi, et om-
nibus iniquitatibus eorum,quibus prævaricati sunt
in te et dabis misericordiam coram eis qui eos
captivos habuerint, ut misereantur eis. Populus
enim tuus est, et hæreditas tua, quos eduxisti de
terra Ægypti (h. de Ægypto), de medio (ms. domo)
fornacis ferreæ. Ut sint oculi tui aperti ad depre-
cationem servi tui, et populi tui (ms. tacet tui) D
Israel, et exaudias eos in universis pro quibus in-
vocaverint te. Tu enim separasti eos tibi in hære-
ditatem de universis populis terræ, sicut locutus es
per Mosen servum tuum (h. per manum Moysi servi
tui), quando eduxisti patres nostros de Egypto,
Domine Deus. (T. XXIV.) Factum est autem, cum
complesset Salomon orans Dominum omnem ora-
tionem et deprecationem hanc, surrexit de conspe-
ctu altaris Domini; utrumque enim genu in terram

1 Idem m. per viam quamcunque.

et benedixit omni Ecclesiæ Israel voce magna, di-
cens: Benedictus Dominus, qui dedit requiem po-
pulo suo Israel, juxta omnia quæ locutus est: non
cecidit ne unus quidem sermo, ex omnibus bonis
quæ locutus est per Mosen servum suum (h. per
manum Moysi servi sui). Sit Dominus Deus noster
nobiscum, sicut fuit cum patribus nostris, non de-
relinquens nos, neque projiciens. Sed inclinet corda
nostra ad se, ut ambulemus in universis viis ejus,
et custodiamus mandata ejus, et cæremonias ejus
(ms. tacet ejus), et judicia quæcunque mandavit
patribus nostris. Et sint sermones mei isti,quibus
deprecatus sum coram Domino, appropinquantes
Domino Deo nostro die ac nocte, ut faciat judicium
(Vulg.addit cum) servo suo, et populo suo (ms. ta-
cet suo) Israel per singulos dies: et sciant omnes
populi terræ, quia Dominus ipse est Deus, et non
est ultra absque eo. Sit quoque cor nostrum perfe-
ctum cum Domino Deo nostro, ut ambulemus in
decretis ejus, et custodiamus (h. Sit quoque cor
vestrum perfectum cum Domino Deo nostro, ad
ambulandum in decretis ejus, et custodiendum)
mandata ejus, sicut et hodie. Igitur rex et omnis
Israel cum eo immolabant victimas coram Domino.
Mactavitque Salomon hostias pacificas, quas im-
molavit Domino, boum viginti duo millia: ovium,
centum vinginti millia: et dedicaverunt templum
(h. domum) Domini rex et filii Israel. (T. XXV.) In
die illa sanctificavit rex medium atrii, quod erat
ante domum Domini: fecit quippe ibi holocaustum,
et sacrificium, et adipem pacificorum : quoniam
altare æreum, quod erat coram Domino, minus
erat, et capere non poterat holocaustum (ms. holo-
causta), et sacrificium, et adipem pacificorum. Fe-
cit ergo Salomon in tempore illo festivitatem ce-
lebrem, et omnis Israel cum eo, multitudo magna
ab introitu Emath usque ad rivum Ægypti, coram
Domino Deo nostro, septem diebus, et septem die-
bus, id est, quatuordecim diebus. (T. XXXVI.) Et
(ms. tacet Et) in die octava dimisit populum : qui
benedicentes regi, profecti sunt in tabernacula sua
lætantes, et alacri corde super omnibus bonis quæ
fecerat Dominus David servo suo et Israel populo

suo.

(Cap. IX.) Factum est autem cum perfecisset Salomon ædificium domus Domini, et ædificium regis (h. et domum regis), et omne quod optaverat et voluerat facere, apparuit Dominus ei secundo, sicut apparuerat ei in Gabaon. Dixitque Dominus ad eum: Exaudivi orationem tuam et deprecationem tuam, quam deprecatus es coram me: sanctificavi domum hanc, quam ædificasti, ut ponerem nomen meum ibi sempiternum, et erunt oculi mei et cor meum ibi cunctis diebus. Tu quoque si ambulaveris coram me, sicut ambulavit pater tuus, in

2 Ms. Veronens. voverat, quem puto exscriptoris lapsum; est enim in Hebræo у5.

simplicitate cordis, et in æquitate: et feceris omnia A tates equitum,et quodcunque ei placuit ut ædificaquæ præcepi tibi, et legitima mea et judicia mea servaveris, ponam (h. firmabo) thronum regni tui super Israel in sempiternum, sicut locutus sum David patri tuo, dicens : Non auferetur vir de genere tuo de solio Israel. Si autem aversione aversi fueritis vos et filii vestri, non sequentes me, nec custodientes mandata mea, et cæremonias (Vulg. addit meas) quas proposui vobis,sed (ms. si) abieritis, et colueritis deos alienos, et adoraveritis eos: auferam Israel de superficie terræ, quam dedi eis : et templum (h. domum), quod sanctificavi nomini meo, projiciam a conspectu meo. (T. XXXVII.) Eritque Israel in proverbium et in fabulam cunctis populis. Et domus hæc erit in exemplum

omnis

qui transierit per eam, stupebit, et sibilabit, et dicet: Quare fecit Dominus sic terræ huic, et domui huic? Et respondebunt : Quia dereliquerunt Dominum Deum suum,qui eduxit patres eorum de terra Ægypti,et secuti sunt deos alienos, et adoraverunt eos, et coluerunt (Vulg. addit eos): idcirco induxit Dominus super eos omne malum hoc. Expletis autem annis viginti postquam ædificaverat Salomon duas domos, id est, domum Domini, et domum regis (Hiram rege Tyri præbente Salomoni ligna cedrina et abiegna, et aurum juxta omne quod opus habuerat), tunc dedit rex I Salomon Hiram viginti oppida in terra Galilææ. Egressusque est Hiram de Tyro, ut videret oppida quæ dederat ei Salomon, et non placuerunt ei, et ait: Hæccine sunt civitates, quas dedisti mihi, frater (h. frater meus)? Et appellavit eas terram Chabul, usque in diem hanc. Misit quoque Hiram ad regem Salomonem 2 centum viginti talenta auri. Hæc est summa expensarum, quam obtulit rex Salomon ad ædificandam domum Domini et domum suam, el Mello, et murum Jerusalem, et Eser 3, et Mageddo, et Gazer. Pharao rex Egypti ascendit, et cepit Gazer, succenditque eam igni et Chananæum, qui habitabat in civitate,et interfecit,et dedit eam in dotem filiæ suæ uxori Salomonis. Edificavit ergo Salomon Gazer, et Beth-Oron inferiorem, et Balaath, et Palmiram (h.Tadmor) in terra solitudinis. Et omnes virɔs, qui ad se pertinebant, et erant absque muro, munivit (h. non habet), et civitates curruum et civi

Cum Vulgatis tacet Veronens. ms. rex, quod est tamen in Hebraico exemplari atque aliis.

2 Hic vero rectius cum Hebræo nomen Salomonis idem ms. omittit.

3 Hoc modo legunt mss. veteres ita quoque habebatur in Canone Hebraicæ veritatis ante emendationem ejus. Nunc in eo scriptum reperitur Asor juxta punctationem Hebræi contextus; non tamen secundum sonum hodiernum litteræ, quæ duplicem habet aspirationem, et vocatur Hheth, aut Cheth, unde n, Hhatsor, sive Chasor. MART.

B

C

Excidit e medio hujus vocis littera, Daleth : si tamen fidem adhibeamus exemplaribus Massoretharum hodiernis, ubi spatium, quod occuparet Daleth littera, in editis vacuum relinquitur, cum nota marginali Ceri, ut doceat legendum esse,270, Taudmor. Manuscripti libri vetusti quotquot inPATROL. XXVIII.

ret in Jerusalem, et in Libano, et in omni terra potestatis suæ. (T. XXVII.) Universum populum, qui remanserat de Amorrhæis, et Hetthæis, et Phæ. rezeis, et Evæis, et Jebusæis, qui non sunt de filiis Israel horum filios, qui remanserant in terra, quos scilicet non potuerant filii Israel exterminare: fecit tributarios Salomon, usque in diem hanc. De filiis autem Israel non constituit Salomcn servire quemquam, sed erant bellatores viri, et ministri ejus, et principes, et duces, et præfecti curruum et equorum (h. equitum). Erant autem principes super omnia opera Salomonis præpositi quingenti quinquaginta, qui habebant subjectum populum, et statutis operibus imperabant. Filia autem Pharaonis ascendit de civitate David in domum suam, quam ædificaverat ei (Vulg. addit. Salomon): tunc ædificavit Mello. Offerebat quoque rex S Salomon tribus vicibus per annos singulos holocausta, et pacificas victimas, super altare qnod ædificaverat Domino, et adolebat thymiama coram Domine perfectumque est templum (h. perfectaque est domus). (T. XXIX.) Classem quoque fecit rex Salomon in Asion-Gaber, quæ est juxta Ailam (h. Eloth) in littore maris Rubri, in terra Idumææ. Misitque Hiram in classe illa serros suos viros (ms. tacet viros) nanticos et gnaros maris, cum servis Salomonis. Qui cum venissent in Ophis, sumptum inde aurum quadringentorum viginti talentorum detulerunt ad regem Salomonem.

6

(T. XXX, Cap. X.) Sed et regina Saba, audita fama Salomonis in nomine Domini, venit tentare eum in ænigmatibus. Et ingressa Jerusalem multo cum (ms. lacet cum) comitatu et divitiis, camelis portantibus aromata, et aurum infinitum nimis,et gemmas pretiosas, venit ad regem Salomonem, et locuta est ei universa quæ habebat in corde suo, et docuit eam (h. et nuntiavit ei) Salomon omnia verba quæ proposuerat: non fuit sermo, qui regem posset latere, ut non responderet ei. Videns autem regina Saba omnem sapientiam Salomonis, et domum quam ædificaverat, et cibos (h. cibum) mensæ ejus, et habitacula servorum, et ordinem ministrantium, vestesque eorum, et pincernas et holocausta quæ offerebat in domo Domini : non

7

speximus, legunt intra textum,, Thamor: sed Ceri ad marginem exhibent Regius et Oratorianus supra laudati. Pelissonæus noster nihil habet præter puram lectionem n, Thamor. Ita scriptum erat in Hebræo exemplari sancti Hieronymi, quod manifestissime probat verbum Palmiram in sacro contextu : Thamar enim Palmiram sive Palmam significat.At scholiastes Canonis legerat in Hebræo. rum codicibus 7, Thadmor, vel Tadmor juxta adnotationem ejusdem appositam in margine. MART.

5 Cum Hebræo tacet Veronens. ms. rex. Denuo ad Hebraici textus fidem tacet Veronens. ms. regem.

ret.

7 Idem ms., Et non responderat, leg. responde

24