Oldalképek
PDF
ePub

bello ea exhortatio maxima est, eaque plurimum A tarii boni munere [Al. munire], et liberi arbitrii poauctoritatis habet, quæ pugnatorem de viribus suis admonet. Primum itaque debes naturæ humanæ bonum de ejus auctore metiri, Deo scilicet, qui cum universa mundi, et quæ intra mundum sunt, opera bona, et valde bona fecisse referatur: quanto, putas, præstantiorem ipsum hominem fecit: propter quem omnia etiam intelligitur illa condidisse! Quem dum ad imaginem et similitudinem suam facere disponit [Al. disposuit], antequam faciat, qualem sit [Al. esset] facturus, ostendit. Deinde cum subjecit ei universa animalia: eumque etiam constituit eorum dominum, quæ vel mole corporis, vel virium magnitudine, vel armis dentium multo valentiora homine fecerit satis declarat, quanto pulchrius sit homo ipse conditus, quem vel ex hoc voluit naturæ suæ B intelligere dignitatem, dum fortia sibi subjecta miratur animalia. Neque enim nudum illum, ac sine præsidio reliquit, nec diversis periculis velut exposuit infirmum. Sed quem inermem extrinsecus feccrat, melius intus armavit ratione scilicet atque prudentia, ut per intellectum vigoremque mentis, quo cæteris præstabat animalibus, factorem omnium solus agnosceret et inde serviret Deo, unde aliis dominabatur. Quem tamen justitiæ a exsecutorem Dominus voluntarium esse voluit, non coactum. Et ideo reliquit cum in manu consilii sui (Eccli. xv). Posuitque ante eum vitam et mortem, bonum et malum et quod placuerit ei, dabitur illi. Unde etiam in Deuteronomio legimus: Vitam et mortem dedi ante faciem tuam, benedictionem et maledictio- C nem: elige tibi vitam, ut [Al. et vivas (Deuter. xxx).

testate donare utriusque partis possibilitatem homini inserendo, proprium ejus fecit esse quod velit, ut boni ac mali capax naturaliter utrumque posset : et ad alterutrum voluntatem deflecteret. Neque enim aliter spontaneum habere poterat bonum: nisi [AI, nisi æque etiam] ea creatura, quæ etiam malum ha bere potuisset. Utrumque nos posse voluit optimus Creator, sed unum facere, bonum scilicet, quod et imperavit: malique facultatem ad hoc tantum dedit, ut voluntatem ejus ex nostra voluntate faceremus. Quod cum ita sit, hoc quoque ipsum quod etiam mala facere possumus, bonum est. Bonum, inquam, quia boni partem meliorem faeit. Facit enim ipsam voluntariam sui juris: non necessitate devinctam, sed judicio liberam. Licet quippe nobis eligere, refutare, probare, respuere. Nec est quo magis rationabilis creatura cæteris præferatur, nisi quod cum omnia alia conditionis tantum, ac necessitatis bonum habeant, hæc sola habeat etiam voluntatis. Sed plerique impie, non minus quam imperite, cum super statu hominis quæritur (vereor dicere), quasi reprehendentes opus Domini, talem illum aiunt debuisse fieri, qui omnino facere non posset malum. Dicit itaque figmentum ei, qui se finxit: Quid me fecisti sic (Rom. 1x)? Et improbissimi hominum, dum dissimulant idipsum bene administrare quod facti sunt: aliter se factos fuisse malunt, ut qui vitam suam emendare nolunt, videantur emendare velle naturam. Cujus bonum ita generaliter cunctis institutum est, ut in gentilibus quoque hominibus, qui sine ullo cultu Dei sunt, se nonnumquam ostendat, ac proferat. CAP. III. — Hinc jam providendum est, ne forte b Quam multos enim philosophorum et audivimus illud remordeat te, in quo temere imperitum vulgus et legimus, et ipsi vidimus castos, patientes, modeoffendit. Et ideo non vere bonum factum hominem stos, liberales, abstinentes, benignos, et honores putes, quia is facere malum potest: nec ipsa naturæ mundi simul, et delicias respuentes, et amatores juviolentia astringitur [Al. astringatur] ad immuta- stitiæ non minus quam scientiæ [Al. sapientiæ] Unde, bilis boni necessitatem. Nam si diligenter retractes, quæso, hominibus alienis a Deo placent? Unde autem et ad subtiliorem intellectum cogas animum: hinc [Al. hxc] illis bona nisi de naturæ bono? Et cum tibi melior status hominis ac superior apparebit, ista quæ dixi, vel omnia in uno, vel singula in sinunde putatur inferior. In hoc enim gemini itineris gulis haberi videamus, cum omnium natura una sit, discrimine, in hac utriusque libertate partis, ratio- exemplo suo invicem sibi ostendunt, omnia in omnabilis animæ decus positum est. Hinc, inquam, 10nibus esse posse, quæ vel omnia in omnibus, vel sintus naturæ nostræ honor consistit: hinc dignitas, gula in singulis inveniantur. Quod si etiam sine Deo hinc denique optimi quique laudem merentur, hinc homines ostendunt, quales a Deo facti sunt: vide præmium. Nec esset omnino virtus ulla in bono per- D quid Christiani facere possunt, quorum in melius severantis si is ad malum transire non potuisset. Volens namque Deus rationabilem creaturam volun

a Erasmus, eumque secutus Martian eus, rò easeculorem prætermittunt: quod verbum ex aliis libris suffecimus.

b Quæ his, atque aliis infra responderunt S. Augustinus, et Leo, nemo ignorat: placet vero uno alterove loco speciminis gratia laudare Bedam: Quicumque (inquit) philosophorum Christum Dei virtutem et Dei sapientiam nescierunt, hi nullam veram virtutem, nec ullam veram sapientiam habere potuerunt. In quantum vero vel gustum aliquem sapientiæ cujuslibet, vel virtutis imaginem habebant, totum hoc desuper acceperunt: non solum munere primæ conditionis, verum etiam quotidiana ejus gratia, qui (creaturam suam nec se deserentem deserens) dona sua, prout ipse judica

per Christum natura et vita instructa est: et qui divinæ quoque gratiæ juvantur auxilio.

verit, hominibus et magna magnis, et parva largitur parvulis.

c Reponit Beda hæc Contradicit Scripturæ, quæ ait: Nec enim omnia possunt esse in omnibus, quoniam non est filius hominis immortalis (Eccles. xvn, 29). Ubi manifeste insinuatur, quia cum mortale hoc induerit immortalitatem, tunc demum possunt esse omnia in omnibus bona virtutum ; et ne tunc quidem de naturæ bono, sed per gratiam ejus de quo scriptum est: Ut sit Deus omnia in omnibus. Sed et quotidiana nostræ fragilitatis argumenta probant, non omnia in omnibus esse posse, ubi tam multi inveniuntur, qui summa nitentes instantia, nequaquam ad eas, quas alios vident habere, sunt vervenire virtutes.

:

:

sanctitatis: totaque virginalis animi pulchritudo, A præsume victoriam. Hæc enim si tu omnia instru gemmati monilis instar, vario virtutum fulgore resplendeat. Tunc vere concupiscet rex decorem tuum, dicetque tibi: Tota formosa es, proxima mea, et macula non est in te (Cant. v, 7). Et hæc tibi ornamenta quæ dixi, etiam erunt munimenta maxima: et quæ ipsa te [Al. te ipsam] ornare Deo, et contra diabolu armare possint, qui per leve interdum quodcumque vitium ad animam ingreditur : et si virtutum propugnacula non resistant, nostro nos repellit loco, et continuo de hoste fit dominus. Propter quod Scriptura nos adhortatur, et dicit: Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris (Eccl. x, 4). CAP. XXV.- Ab eo jam tempore, quo primum per virginitatis professionem Domino consecrata es, adversarii in te crevit odium. Et qui aliena lucra pro suis damnis habet, se amisisse ducit, quidquid te possessuram dolet. Grandi tibi opus est vigilantia, grandique cura et tanto sollicitius cavendus est inimicus, quanto apud Deum ditior esse cœpisti. Vacuus viator et nudus non timet latronis insidias. Securus a nocturnis furibus dormit pauper, etiam si claustra non muniat. Diviti vero opes suæ latronis semper imaginantur occursum, et jugi sollicitudine, noctium somnum adimunt. Unde tuæ quo. que divitiæ, coelestis thesaurus, ista cautione indigent atque custodia. Quanto ditior es, tanto debes esse vigilantior. Qui enim plus possidet, plus debet timere ne perdat. Invidere non cessat auctor invidiæ. Et qui semel a Deo ipse projectus est, tanto majori livore torquetur, quanto aliquem apud eum C viderit clariorem. Qui invidit Evæ paradisum, quanto magis invidet tibi regnum cœlorum! Cuncta, mihi crede, ille nunc circumit, ut beatus Petrus ait, devorandi te cupidus (I Pet. v, 8): in modum rugientis leonis ingreditur, vel more dolosi hostis universa perlustrans, explorat omnes aditus animæ tuæ : an sit aliquid infirmum et minus tutum, per quod possit irrepere. Rimatur nunc ille omnia, et singula quæque pertentans, quærit vulneri locum : cujus tu insidias sollicite debes providere, ut quæ cum Paulo non ignores astutias ejus (II Cor. 11, 14). Qui cum terribiles diaboli potestates principatusque describat, nos nihilominus hortatur ad pugnam, hostiumque vim pandit, ut augeat sollicitudinem militum. Non enim vult nos esse timidos, sed paratos. Deni- D credat, cum adhuc res sæculi amaret. Vult enim

menta possideas, secura procedes ad prælium spirituale, nec pavebis diabolum cum toto exercitu suo. Cadent enim a latere tuo mille, et decem millio a dextris tuis ad te autem non appropinquabun (Psal. xc1, 7). Beatus quoque Jacobus ille Christ miles emeritus non minor nobis auctoritate de hoo bello victoriam pollicetur Subditi, inquit, estote Deo resistite autem diabolo, et fugiet a vobis ( Jac. Iv, 7). Ostendit quomodo resistere debeamus diabolo, si utique simus subditi Deo, ejusque faciendo voluntatem, ut divinam etiam mereamur gratiam et facilius nequam spiritui, auxilio sancti Spiritus resistamus. Neque vero aperta contra nos pugna acie, nec publica nobiscum fronte congreditur, sed B dolo vincit ac fraude, nostraque contra nos utitur voluntate. De consensu nostro adversarius vires [Al. de consensu adversariorum vires] accipit nostroque nos, ut dici solet, jugulat gladio. Infirmus hostis est qui non potest vincere nisi volentem. Procul a nobis desperatio, procul omnis ab animo recedat pavor adversariorum. Non adjuvemus, sed vincamus adversarios. Dant illi quidem consilium, sed nostrum est vel eligere, vel respuere quod suggerunt. Non enim cogendo, sed suadendo nocent. Non extorquent a nobis consensum, sed expetunt. Unde etiam Ananiæ dicitur: Quare tentavit cor tuum Satanas mentiri te Spiritui sancto (Actor. v, 3) Quod utique illi Apostolus numquam imputaret, si id absque ipsius voluntate diabolus fecisset. Ipsa etiam Eva ideo [ Al. jam] condemnatur a Domino (Gen. 11): quia ab eo quem poterat superare, superata est. Nec enim meruisset a Domino, injustitiæ puniri quæ victa est, nisi vincere ipsa potuisset.

que non fugam suadet, sed arma suggerit: Propterea, inquit, accipite arma Dei, ut possitis resistere in die malo, ac in omnibus perfecti stare ( Ephes. vi, 13). Ac statim instrumenta singula spiritualis pugnæ tradens, addidit et dixit: State ergo succincti lumbos vestros in veritate : et induti loricam justitiæ, et calLeati pedes in præparatione Evangelii pacis, in omnibus assumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea exstinguere : et galeam salutis assumite, et gladium spiritus, quod est verbum Dei, per omnem rationem et obsecrationem. Et quoniam de hoc bello licet etiam feminis triumphare, suscipe hæc arma Pauli, et tanti hortatione ducis certam

CAP. XXVI. — flujus nequissimi hostis est illa vel prima calliditas, et ars doli plena, fatigare cogitationibus rudes animas et novellis in proposito mentibus de ipsa interdum conversatione afferre mærorem ut facile ab hujus rei profectu deterreatur animus, cujus initia amara cognoverit. Itaque solet tam sordidas nonnumquam et impias cogitationes inserere menti, ut qui tentatur, dum suum illud putat esse quod cogitat, deteriorem se per spiritum immundum proposito suo arbitretur effeclum; multoque puriorem animam habuisse sc

et coru

his, quibus invidet callidissimus inimicus horrorem
propositi ex desperatione facere sanctitatis, ut eos,
obsidente tristitia, et si a proposito non revocat,
certe retineat a profectu. Propter quod maxime
sanctarum tibi Scripturarum studium diligendum
est illuminanda divinis eloquiis auima
scante Dei verbo, diaboli repellendæ sunt tenebræ.
Cito enim fugit ille ab ea anima, quam sermo divi-
nus illuminat, quæ cœlestibus semper cogitationi-
bus occupatur, in qua assiduum est Dei verbum,
cujus vim nequam spiritus non potest ferre. Et id-
circo beatus illud Apostolus spiritális belli inter
cætera instrumenta gladio comparavit (Ephes. v;17).

semper [Al. semel] volo) sanctas Scripturas sine intermissione meditari, hisque tuam replere mentem et malis cogitationibus locum auferens, divinis animum sensibus occupare quantumque Deum diligas, ex dilectione legis ejus ostendere. Unde Scriptura dicit: Qui timent Dominum, inquirent quod beneplacitum est illi: et qui diligunt eum, replebuntur lege ejus (Eccl. 11, 7). Tunc sentiens quantum ad ejus amorem adjuvet te sapientia: quantum sit in te divinæ legis auxilium, et Domino cum David læta cantabis, In corde meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi (Ps. cxvIII, 16, 31 et seqq.). Excitandus est enim spiritualibus stimulis semper animus, et majori quotidie ardore renovandus. Ora

Est autem tutissimum atque perfectum, ut assuescat A cti. Qua de re debes (sæpe enim repeto quod fieri animus sollicita semper pervigilique custodia discernere cogitationes suas et ad primum animi motum [Al. deerat motum] vel probare, vel reprobare, quod cogitat: ut vel bonas cogitationes alat, vel statim exstinguat malas. Hic namque fons est boni, [Al. Hinc.... et quod origo] et origo peccandi, omnisque ingentis delicti in corde principium est cogitatio Al. cogitatione principium est, quæ ], que unumquodque opus velut in quadam cordis tabula depingit, antequam faciat. Nam sive ille actus, sive sermo sit, ut proferatur, ante disponitur, et cogitationum consilio discernitur quod futurum est. Vides quam brevi interdum momento quæque ista quis cogitet, cogitataque perficiat : nec quicquam omnino, vel lingua, vel manu, cæterisque B tionis instantia, illuminatio lectionis, sollicitudo. membris agitur, nisi cogitationes ante dictaverint. Unde et Dominus in Evangelio dicit: De corde hominis procedunt cogitationes mala, adulterium, fornicatio, homicidia, furta, falsa testimonia, avaritia, Requitia, dolus, impudicitia, oculus malus, blasphemia, superbia, stultitia. Hæc sunt quæ coinquinant homines (Matth. xv, 19, 20). Omnis ergo sollicitudo tua, omnis intentio debet esse in custodia [Al. cordis custodia]. Ibi te maxime oportet observare peccatum, ubi nasci solet: statimque ad primam tentationis repugnare faciem et malum antequam crescat, exstinguere. Nec enim exspectandum est augmentum ejus rei, quæ timeri debet a parvo : et quæ tanto facilius vincitur, quanto ei citius repugnatur. Ideo clamat Scriptura divina : Omni custodia C serva cor tuum: ex eo enim exitus vitæ (Prov. iv, 21).

CAP. XXVII. Distinguendum est autem inter istas cogitationes, quibus voluntas favet, quas cum dilectione amplectitur, et inter eas cogitationes, que tenuis umbræ modo prætervolare mentem solent, seseque tantummodo, vel transeundo monstrare quas Græci Túnovs vocant: vel certe inter illas quæ repugnanti ac invito animo suggerunt, quibus mens cum horrore quodam renititur ac resistit quibus ut contristatur admissis, ita gaudet expulsis. In illis quidem quæ se leviter menti ostendunt, et quasi fugiendo demonstrant se, nec peccatum omnino, nec pugna est. In iis autem, cum quibus aliquandiu anima luctatur, quibus resistit voluntas [Al. voluptas], æquale certamen est. Aut enim consentimus, et vincimur: aut respuimus et vincimus, et acquirimus de pugna [Al. pugnatione] victoriam. In illa ergo tantummodo cogitatione peccatum est, quæ suggestioni consensum mentis dedit: quæ malum suum blande fovet: quæ in faetum gestit erumpere. Hujusmodi, cogitatio etiamsi ex aliquo impedita casu, non impleat voluntatem, nihilominus actione criminis condemnatur a Domino ut illud in Evangelio legimus: Qui viderit, inquit, mulierem ad concupiscendum eam, jam mœchatus est eam in corde suo (Matt. v, 28). Apud Deum, cui nota sunt omnia etiam antequam fiant, voluntas perfecta faciendi, reputatur pro opere faPATROL. XXX,

vigiliarum, et diurna, et nocturna ejus incitamenta sunt. Nihil enim in hoc proposito otio deterius est: quod non solummodo non acquirit nova; sed etiam parta [Al. parata] consumit. Sanctæ vitæ ratio processu gaudet et crescit : cessatione torpescit, et deficit. Quotidianis ac recentibus virtutum incrementis mens instauranda est: et vivendi nobis hoc iter, non de transacto, sed de reliquo metiendum. Quamdiu sumus in hoc corpore, numquam nos ad perfectum venisse credamus: sic enim melius pervenitur. Tamdiu non relabimur retro, quamdių ad priora contendimus. At ubi cœperimus stare, descendimus: nostrumque non progredi, jam reverti est. Cesset omnis ignavia, et inutilis de præterito labore securitas. Si volumus non redire, currendum est. Beatus Apostolus de die in diem vivens Deo non quid ante fecisset, sed quid facere deberet semper attendens, dicebat: Fratres, ego me non arbitror comprehendisse aliquid. Unum autem, quæ quidem sunt retro obliviscens, ad ea vero quæ sunt priora me extendens, ad destinatum persequor bravium supernæ vocationis Dei (Phil. 11, 13, 14). Si beatus Paulus vas electionis, qui ita Christum indutus erat, ut diceret Vivo autem jam non ego, vivit vero in me Christus (Gal. 11, 20); adhuc tamen se extendit, adhuc crescit et proficit: quid nos facere debemus, quibus optandum est, ut in fine nostro, Pauli principio comparemur? Ergo tu hunc imitare qui dixit : Imitatores mei estole, sicut et ego Christi (1 Cor. Div, 11). Obliviscere omne præteritum : et quotidie inchoare te puta: ne pro præsenti die, quo debes servire Deo, præteritum imputes. Optime quæsita custodies, si semper inquiras. Damnum parata sentient, si parare cessaveris.

--

CAP. XXVIII. Dicas forsitan : Grandis labor est. Sed respice quod promissum est: Omne opus leve fieri solet, cum ejus pretium cogitatur: et spes præmii solatium est laboris. Sic durus agricola inaratum diu campum, et pinguiores otio glebas violento vomere scidisse se gaudet, et mirum in modum ipsa operis difficultate latus spem segetis de labore metitur. Sic negotiator avidus maria contemnit spectare ausus fluctuum spumas rabiemque ventorum,

2

CAP. IX. Et quoniam sufficienter de his, ut puto, diximus nunc instituamus perfectam virginem, quae ex utroque semper accensa, et naturæ simul et gratiæ bonum morum sanctitate testetur. Prima igitur virginis cura, primumque studium sit, scire voluntatem Domini sui, et quid ei placeat, quidve displiceat, diligenter inquirere, ut secundum Apostolum rationabile Deo reddat obsequium (Ibid. XII, 1): totumque vitæ suæ cursum ex ejus possit ordinare sententia. Impossibile est enim ei quemquam placere, cui quid placeat, ignorat: fierique potest, ut etiam obsequendi voto offendat, cui quomodo obsequi debeat, ante non didicit. Et ut majus est, voluntatem Domini facere quam nosse : ita prius est nosse, quam facere. Illud enim merito

Israel, noli ignorare. Et beatus Paulus: Qui autem ignorat, ignorabitur. Idemque alibi: Propterea nolite fieri imprudentes, sed intelligentes, quæ sit voluntas Domini (Ephes. v, 17). Initium obedientiæ est quid præcipiatur, velle cognoscere: et pars est obsequii didicisse quid facias. Scito itaque in Scripturis divinis, per quas solas potes plenam Dei intelligere voluntatem, prohiberi quædam, concedi aliqua, nonnulla suaderi. Prohibentur mala, præcipiuntur bona: conceduntur media, perfecta suadentur. In duobus illis quæ priori loco sunt, peccatum omne concluditur in utroque enim Dei continetur imperium. Et non solum præcipere, sed et prohibere ipsum, jubentis est. Generaliter namque omnibus mandatur

judicaturi sunt, alii judicandi: nisi quod in eadem A natura dispar voluntas est: et quia cum omnes idem possimus, diversa faciamus? Itaque ut hoc ipsum clarius lucere possit, aliqua exempla sunt proferenda. Adam de paradiso ejicitur, Enoch de mundo rapitur. In utroque Dominus libertatem arbitrii ostendit. Ut enim placere potuit ille qui deliquit ita potuit peccare iste qui placuit. Non enim a justo Deo aut ille puniri meruisset, aut hic eligi: nisi uterque utrumque potuisset. Hoc de Cain et Abel fratribus, hoc etiam de Jacob et Esau geminis intelligendum est. Ac sciendum solam voluntatis causam esse, cum in eadem natura merita diversa sint. Exstinctum peccatis suis diluvio mundum, Noe justus redarguit, et Sodomorum crimina Lot sanctitas judicavit. Nec illud est parvum argumentum ad B præcedit: hoc ordine. Unde Propheta dicit : Et tu, comprobandum naturæ bonum, quod illi primi homines per tot annorum spatia, absque ulla admonitione legis fuerunt; non utique quod Deo aliquando creaturæ suæ cura non fuerit: sed quia se talem sciebat hominum fecisse naturam, ut eis pro lege ad exercendam justitiam sufficeret. Denique quandiu recentioris adhuc naturæ usus viguit: nee humanæ rationi velut quamdam caliginem, longus usus peccandi obduxit, sine lege dimissa est natura. Ad quam Dominus nimiis jam vitiis obrutam, et quadam ignorantiæ rubigine infectam, limam legis admovit, ut hujus frequenti admonitione expoliretur, et ad suum posset redire fulgorem. Neque vero alia nobis causa difficultatem bene faciendi [Al videndi] facit, quam longa consuetudo vitiorum, quæ nos infecit a C justitia : quam Salvator in Evangelio, breviter quiparvo paulatimque per multos corrupit annos, et ita postea obligatos sibi et addictos tenet, ut vim quodammodo videatur habere naturæ. Omne illud tempus, quo negligenter edocti, id est, ad vitia eruditi sumus: quo mali etiam esse studuimus, cum ad incitamenta nequitiæ, innocentia pro stultitia duceretur: nunc nobis resistit, contraque nos venit: et novam voluntatem impugnat usus vetus; et miramur cur nobis per otium atque desidias nescientibus, etiam quasi ab alio sanctitas conferatur: qui nullam consuetudinem boni facimus, cum malum tamdiu didicerimus? llæc de naturæ bono cursim, quasi in alio opere dicta sint: quod ideo a nobis faciendum fuit, ut tibi planiorem viam ad perfectam justitiam sterneremus, quam eo facilius D currere possis, quo in ea nihil asperum, nihil inaccessibile esse cognoveris. Nam si etiam ante legem, ut diximus, et multo ante Domini nostri Salvatoris adventum juste quidam vixisse et sancte referantur [Al. referuntur]: quanto magis post illustrationem adventus ejus, nos id posse credendum est, qui instructi per Christi gratiam, et in meliorem hominem renati sumus: qui sanguine ejus expiati atque mundati, illiusque exemplo ad perfectam justitiam incitati, meliores illis esse debemus, qui ante legem fuerunt meliores etiam quam fuerunt sub lege, dicente Apostolo: Peccatum in vobis jam non dominabitur. Non enim estis sub lege, sed sub gratia (Rom. vi, 14).

dem, sed plenissime comprehendens, ait : Quæcumque vultis ut faciant vobis homines, hæc et vos facite illis (Mall. v11, 12): hoc est, ut nihil mali inferamus aliis, sed præstemus omne, quod bonum est: quia volumus hoc ab aliis in nos utrumque servari. Hæc sententia æquo jure præcepti universos tenet. Nec ulli omnino transgredi licet, quod omnibus imperatum est apertusque contemptus Dei est, vel facere prohibita, vel jussa non facere. Duo vero reliqua, quæ sequuntur : quorum unum conceditur, et suadetur aliud, in nostra potestate dimissa sunt: ut aut cum minori gloria concessis utamur, aut ob majus præmium etiam ea, quæ nobis permissa sunt, respuamus. Conceduntur quidem nuptiæ, carnium usus et vini: sed horum omnium abstinentia, consilio perfectiore suadetur. Ad virginitatis honorem pertinet licentia nuptiarum : et escarum indulgentia virtutem abstinentiæ clariorem facit. Contempsisti, virgo, conjugium licitum tibi, priusquam contemneretur. Majoris præmii amore flagrans, vovisti Deo non imperatam, sed laudatam virginitatem et consilio Apostoli, legem tuam fecisti latiorem. Certaminis ingressa campum : non tam laborem cursus, quam bravium victoriæ cogitasti. Legeras, credo, illud evangelicum de perpetua castitate præconium: et ipsius te Domini sermo ad amorem servandæ virginitatis accenderat, qui Petri super hoc sententiam, ipsa rei magnitudine ac difficultate laudavit ; et vo

luntariis spadonibus regnum cœlorum promittens, A ipse ait: Multi dicent mihi in illa die : Domine, Do

ait: Qui potest capere, capiat (Matth. xix, 12). Rem itaque tam magnam non impero, non impono, sed offero. Neque quemquam ad hoc cogo, sed provoco. Quamquam de viris tantum sonare videatur, non solis tamen viris dicitur, sed æqualis utrique sexui virginitatis palma promittitur. Et Apostolus de virginibus præceptum quidem se dicit non habere Domini [Al. Dei], sed dat consilium. Dicit itaque : An experimentum quæritis ejus, qui in me loquitur Christus (II Cor. XIII, 3)?

mine, nonne in nomine tuo dæmonia ejecimus? et in nomine tuo virtutes multas fecimus? et tunc confitebor illis: Amen dico vobis, nescio vos, discedite a me omnes, qui operamini iniquitatem (Luc. x111, 26, 27). Tibi vero longe est alia via ingrediendum, quæ, sæculi amore calcato, semper cogitando quæ Dei sunt, apostolicam te exhibere vis virginem, quæ tam spiritu sancta quam corpore, Domini præstolaris adventum : et animæ tuæ lampadi, sanctorum jugiter operum infundis oleum, et sapientibus juncta virginibus, in sponsi obviam præpararis. Fugienda tibi lata illa via est, quam multorum ad mortem euntium comitatus terit. Et ad vitam æternam, angusti illius itineris, quod pauci reperiunt, callis tenendus est.

quidquid a spiritualis vitæ cursu, vel retardat, vel revocat, prima statim conversione vicisti. Respuisti conjugii voluptatem, posteritatis curam, illecebras deliciarum, sæculi pompam, divitiarum cupidinem, et cum Paulo potes dicere: Mihi mundus crucifixus est, et ego mundo (Gal. vi, 14). Cujus tale principium est, qualis debet esse perfectio? Hanc mihi tu virtutem hunc animum etiam in reliquis affer: eaque vi mentis, qua vitiorum occasiones depulisti, vitia nunc ipsa respue. Ornetur morum sanctitate virginitas, et perfectum gradum vitæ perfectio subsequatur. Certe si sæcularis vita tibi placuisset, dares operam, ne quis te divitiis, ne quis corporalibus ornamentis, ne quis rerum omnium pompa [Al. copia], et honore

CAP. X. Perfectionis igitur secuta consilium, beatitudinem specialis aggressa propositi, serva generale mandatum. Dixi, idemque nunc repeto. In causa justitiæ omnes unum debemus virgo, vidua, nupta, summus, medius, et imus gradus, æqualiter B Deposuisti jam impedimenta vel maxima, et omne jubentur implere præcepta. Nec a lege solvitur, qui supra legem facere proponit. Quinimmo nullus magis illicita vitare debet, quam qui respuit quæ licebant. Nec quisquam ita a se mandata pollicetur implenda, ut ille qui amore perfectionis supra mandata conscendit, et dum amplius statuit facere quam præceptum est, ostendit minus sibi præceptum esse quam potuerit. Deinde qui tantæ se esse obedientiæ profitetur, ut etiam consilium divinum libenter audiat, quomodo non debet audire præceptum? Illa enim res electionis [ Aug. perfectionis] est, ista necessitatis. De virginitate dicitur : Qui potest capere, capiat (Matth. vi, 19). De justitia non dicitur : Qui potest facere, faciat. Sed omnis arbor quæ non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur. Con- C præcederet nunc quoniam diversum studium [ Al. sidera, quæso, quantum a consilio distet imperium. Ibi aliquos excipit hic generaliter omnes comprehendit. Ii præmium proponit, hic pœnam. Ibi invitat ut facias: hic nisi feceris, comminatur. Hæc igitur optima ratione distinguens, animadverte quid offeras, animadverte quid debeas. Immo quia utrumque jam debes, et virginitatem, quam ultro obtulisti Deo, et justitiam quam ipse præcepit, integrum utrumque persolve. Ille servus Domino placet, qui ita aliquid ultro operis exercet, ut tamen etiam imperata perficiat: qui non facit aliud pro alio, sed utrumque nec mutat, sed addit obsequium. Nec te earum exempla decipiant, quæ sibi in sola castitate plaudentes, ut post suas voluntates [Aug. voluptates eant, Dei voluntatem abjiciunt. Quæ perpetuæ castitatis bonum non cum justitia, sed pro justitia offerre volunt, et in compensatione peccatorum, præmium virginitatis annumerant: atque pro præmio, impunitatem petunt vel certe impudentiori vecordia D coronandas esse se putant, et in regno cœlorum cæteris præferendas, quæ sibi mandatorum transgressione aditum clausere regni coelorum. Non omnis, Christus inquit, qui dicit mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum cœlorum : sed qui facit voluntatem Patris mei, qui in cœlis est, ipse intrabit in regnum cœlorum (Matth. vii, 21). Meminerint stultas virgines a sponsi januis repellendas; dicendum eis: Nescio vos: Illisque jungendas esse, de quibus Dominus

diversitas studiis] diversam vitam desiderat : cura, ne quis te in bene vivendo transcendat: ne quis morum sanctitate superet ne quis tibi in virtutibus præferatur. Et in illis, quæ ante diximus, non crat tuum, ut aut tu omnes vinceres, aut nemo te. Cuncta enim illa foris petuntur: et quidquid aliunde speratur, alienum est. llæc vero in tua potestate sunt, et vere propria, quæ non extrinsecus veniunt, sed in ipso corde generantur. Illa enim, nec omnis, qui quærit, invenit; nec qui invenerit, semper tenet: quia ut ea commodare, ita et eripere casus potest. Hæc autem et omnis qui quærit, invenit: et qui invenerit, eripi sibi numquam timet. Ista enim sola bona sunt: quæ sine voluntate, nec invenimus aliquando, nec perdinius.

-

CAP. XI. Habes ergo et hic per quæ merito præponaris aliis, immo hic magis. Nam corporalis nobilitas atque opulentia, tuorum intelliguntur esse, non tua. Spirituales vero divitias nullus tibi, præter te, conferre poterit. In his ergo jure laudanda es : in his merito cæteris præferenda es : quæ nisi ex te, et in te esse non possunt. An sola ista vita est, quæ certamen non habeat de profectu, et in qua unusquisque hoc tantum debeat permanere quod cœpit, nec ullo augmenti desiderio ad majora contendal? Et cum in omnibus mundi studiis, profectu non satientur homines, hic tantum coepisse sufficiet? Ferventissimi in terrenis, frigidissimi in cœlestibus sumus. Et

« ElőzőTovább »