post diem iudicii punientur in corpore et anima sine fine. Puniuntur enim mali in anima tantum in prima separatione corporis. et animae, post iudicium vero in anima et 5 corpore punientur. Unde dicitur: Duplici contritione contere eos,a

CAP. XLIII.

De adventu Christi ad diem mortis cuiuslibet hominis.

Videt etiam tamn bonus quam malus, antequam egrediatur anima de corpore, Christum in cruce positum. Malus videt sibi ad 10 confusionem, ut erubescat se non esse redemptum sanguine Christi sua culpa exigente. Unde de malis dicitur in evangelio: Viderunt in quem pupugerunt, quod intelligitur de adventu Christi ad iudicium et de adventu eius 15 ad diem mortis cuiuslibet hominis. Bonus

a) Jerem. 17, 18. b) Joan. 19, 37. Apoc. 1,7.

6. conterre eos. In corpore et anima punieris M. [Inscript.] Quod mali vident Christum in morte ad suam confusionem, boni vero ad sui consolationem M.. 8. anima eius J. anima egrediatur a corpore M.

9. videt sibi om. MJ. Malus, ut ad confusionem erubescat J. in evangelio om. M. Videbunt C. 14, eius om. M. 15. cuiuslibet hominis om. M.

12.

vero videt ad exultationem. Et hoc habemus ex verbis Apostoli, qui ait: Usque in adventum domini nostri Iesu Christi,a id est, ad diem mortis, quando apparet tam bonis quam malis Christus in cruce positus, et ipse Chri- 5 stus de Ioanne evangelista ait: Sic eum volo manere, donec veniam,b scilicet veniam ad obitum eius. Quatuor namque leguntur adventus Christi, duo visibiles et duo invisibiles. Primus adventus visibilis fuit in carne, quando na- 10 tus est de virgine. Alius adventus visibilis

a) I. Tim. 6, 14.

ventus M.

b) Joan. 21, 22-23.

1. vero] autem C, enim J. exaltationem M. Et hoc] ut C. 2. Apostoli ad Corinth. M. in diem ad3. ad] usque in M. 4. quando] quia A, alias quia ad marg. add. Ca. 5. Christus in] in M. 7. scilicet veniam] i. e. in virginitate perseverantem, donec veniam CJ. veniam ad] ad M, 8. eius] ipsius M. 9. duo visibiles. obviam venit ei Christus] duo visibiles in humilitate ad redimendum mundum, secundus in maiestate ad iudicium; et duo invisibiles: primus in mente per gratiam, unde in evangelio: Ad eum veniemus et mansionem apud eum faciemus; secundus in obitu cuiuscunque fidelis, unde Ioannes in Apocalypsi: Veni domine Iesu. Unde legitur, quod in die obitus sui obviam venit ei Christus. C. duo visibiles: primus in mente ad iudicium, secundus in obitu cuiuslibet fidelis; et duo invisibiles: primus in mente per gratiam, unde in evangelio: Ad eum veniemus et mansionem apud eum faciemus; secundus in obitu cuiuscunque fidelis, unde Iohannes in Apocal. cap. XXII. Veni domine Iesu. Unde legitur, quod in die obitus sui obviam venit ei Christus. J.

est ad iudicium, quando iudicabit bonos et malos, quando statuet oves a dextris, hoedos vero a sinistris. Primus adventus invisibilis fit in mente iusti per gratiam. Unde Chri

5 stus de viro iusto ait: Ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Est ergo anima iusti sedes et habitaculum dei, sicut scriptum est: Anima iusti sedes dei, quia sedet deus in eo per gratiam. Secundus ad10 ventus invisibilis est in obitu uniuscuiusque

fidelis. Unde Ioannes in Apocal. desiderans liberari a carcere corporis ad Christum ait: Veni domine Iesu,b scilicet ad obitum meum. Unde dicitur, quod in die obitus sui obviam 15 venit ei Christus.

a) Joan. 14, 23.

b) Apoc. 22, 20.

14. Unde dicitur . . . venit ei Christus] Unde dicitur etiam obitus, quia obviam venit ei Christus M.

LIBER TERTIUS.

CAP. I.

De putredine cadaverum.

Exibit spiritus eius, et revertetur in terram suam, in illa die peribunt omnes cogitationes eorum.a O quot et quanta mortales de mundanae provisionis incertitudine cogitant, sed sub repentinae mortis articulo re- 5 pente cuncta quae cogitaverant evanescunt. Sicut umbra cum declinat ablati sunt, et excussi sunt sicut locustae.b Exibit ergo spiritus eius, non voluntarius, sed invitus, quia cum dolore dimittet, quae cum amore pos- 10 sedit, ac velit, nolit, constitutus est ei terminus, qui praeteriri non poterit,c in quo terra

a) Psalm. 145, 4. b) Psalm. 108, 23.

14, 5.

c) Job

5. sub repentinae] sub repente Cl, surrepente Ca, serpente Cv, sub repentino J. locustae] Sicut umbra declinat, cussus sum sicut locusta M. om. C.

7. Sicut umbra... ablatus sum, et ex9. eius om. M. quia

revertetur in terram. Scriptum est enim: Terra es, et in terram ibis. Naturale siquidem est, ut materiatum in materiam resolvatur. Auferet ergo spiritum eorum et de5 ficient, et in pulverem suum revertentur. Cum autem morietur homo, haereditabit bestias, serpentes et vermes. Omnes enim in pulvere dormient, et vermes operient cos. Sicut vestimentum sic comedet eos vermis, et sicut 10 lanam sic devorabit eos tinea. Quasi putredo consumendus est, et quasi vestimentum quod comeditur a tinea. Putredini dixi (ait lob), pater meus es, mater mea et soror mea vermibus. Homo putredo et filius hominis.b 15 Quam turpis pater, quam vilis mater, quam abominabilis soror? Conceptus est enim homo de sanguine per ardorem libidinis putrefacto, cuius tandem libidinis cadaveri quasi funebres vermes assistent. Vivus generavit pe20 diculos et lumbricos, mortuus generabit ver

a) Gen. 3, 19. b) Psalm. 103, 29. c) Ec

cli. 10, 13.

f) Job 13, 28.

3. est om. M.

d) Job 21, 26.

g) Job 17, 14.

dus sum (ait Iob) CJ.

e) Isaiae 51, 8. h) Job 25, 6.

12. (ait Iob) om. MCJ. 14. filius hominis vermis MJ. 15. vilis] turpis C. 16. enim om. M. 18. tandem] tamen Č. libidinis 19. assistunt CJ. genuit M.

om. CJ.