nebrae vel silentium, nisi notionem cogitantis 1, vel lucem, vel vocem deesse? Cum dico, sole super terras rutilante scio tenebras esse sub terris, non aliud significare volo, nisi lucem super terras adesse, sub terris vero abesse. Quidquid horum dixero in animo meo, de sole imaginatur notio. Sive enim sol sit praesens, sive absens, semper erit ejus imaginatio praesens in memoria; quae quidem sole praesente nomen lucis, absente tenebrarum recipit. Hoc dico, notio praesentis lux nominatur, notio absentis tenebrae. cogitantis, defectum essentiae? Quid significant te- A diximus, non haberent in sua memoria, si non aliqua ejus scientia fieret in sua natura. Sicut autem nullus extra se veritatis habet notionem, ita et ejus scientiam. Veritas est felicitas. Nullus ergo extra naturam suam felicitatis et notionem et scientiam habiturus sit. In miserorum itaque natura erit veritas. Erit igitur felicitas. Ast quomodo illa natura misera erit, cui felicitas inerit, quae est veritas? Quid? Si nulla natura fuerit punita, nunquid erit misera? Non video. Qua enim causa aliqua natura erit misera, nisi fuerit punita? Itaque si nulla natura puniri potest, nulla natura misera erit. Quis autem non crediderit, omnem naturam aut Deum esse, aut ab eo factam? Naturam creatricem miseriae esse capacem, dementissimum est suspicari. Creatrix autem natura quali justitia punitura sit naturas, quas ipsa creavit, non invenig. Nulla dehinc natura pumetur, non punita non erit misera. X. Haec ergo et hujusmodi signa non nisi rerum, quae sunt, notionem absentiae aut defectus ostendunt. Proinde qui dolet, quid scit, nisi abesse sanitatem? Dolendo igitur non ipsum dolorem, sed ipsam sanitatem novit, quam profecto non nosset, si B de illa notionem quandam non haberet. Recordatio quippe sanitatis in sensibus remanet, ipsa vero in illa substantia, quam Deus creavit, residet. Non enim Creator punit, quae fecit a, nec ab eis naturalia munera tollit. Nam si in ipsa natura dolentis quodammodo sanitas non inesset, eam penitus ignoraret, neque ab ejus occulta scientia memoria patientis ipsius absentiam formaretur, neque ́amore pra sentiae ejus torqueretur. Nulla siquidem rationalis natura est, quae non velit fugere miseriam, et pervenire ad beatitudinem, aut gustata beatitudine velit recedere miseraque esse CAPITULUM XVI. C 7 II. Sed si quis forte huic rationi concedere noluerit, auctoritatem patris Augustini, ut opinor, non refutabit, qui in undecimo Exemeron libro his verbis pronuntiare non dubitat: Cuilibet occurrit, et verum est atque manifestum, justitiae ipsi esse contrarium, ut nullo praecedente merito hoc ipsum in quoque Deus damnet, quod in eo ipse creaverit, certaque et evidens damnatio diaboli et angelorum ejus ex Evangelio recitetur, ubi se dicturum Domius pronuntiavit eis, qui a sinistris sunt: Ite in ignem aeternum, qui praeparatus est diabolo et angelis ejus. Nullo modo in eo naturam, quam Deus creavi!, sed malam propriam voluntatem poena ignis aeter. ni plectendam esse credendum est; nec ejus naturam esse significatam, quod dictum est: Hoc est initium figmenti Domini, quod fecit, ut illudatur ab angelis ejus e, sed vel corpus acreum, quod tali volantati congruenter aptavit, vel ipsam ordinationem, in qua cum fecit etiam nolentem utilem bonis, vel quod praesciens eum propria voluntate malum futurum, fecit eam tamen, non abstinens bonitatem sua:n in praebenda vita atque substantia, futurae etiam noxiae voluntati simul praevidens, quanto de illo bona esset sua mirabili bonitate ac potestate facturus. Si ergo angelica natura in diabolo juste non sinitur puniri, quid mirum, si humanam sub stantiam in hominibus etiam impiissimis eadem diVARIME LECTIONES. De eo quod nulla nature naturam punt, et nihil 1 8 defectum essentiae — cogitantis om. M, in codice infra ad marg. adser. ead. man. Sic col., M esse. Sic cod., M. sicut. Sic cod., M. absentia. • Sie M, col. miserumque. • Sic cod., al. in quoquam. Sic cod., al. praenuntiavit. Sic cod., M quanta de illo bona esse. NOTAE. a Prudentius: Nihil aliud Deum punire, id est, poenis addicere, nisi quod fecit, sed merito peccati, quod ipse non fecit. Non enim, inquit, in beato Job peccatum aliquod puniebatur, sed tanium caro, quam Deus fecit. Et quod omnibus majus est, in Domino nostro Jesu Christo nihil aliud punitum est, nisi quod ipse fecerat, id est, caro ejus. b Prudentius observat: Nullam naturam nisi ab alia natura puniri, videlicet creatam naturam a creatrice natura, ut ipse, qui factor est naturarum creaturarum, ipse sit judex, ipse punitor, vel creatas PATROL. CXXII 2 unusquisque voluntatis suae individuum possederat numerum, ita in illo per se ipsum singulus quisque potuit proprium committere delictum. In nullo quippe vindicatur juste alterius peccatum. Proinde in nullo natura punitur, quia ex Deo est, et non peccat. Motus autem voluntarius, libidinose utens naturae bono, merito punitur, quia naturae legem transgreditur, quam procul dubio non transgrederetur, si substantialiter a Deo crearetur. vina justitia prohibeat torqueri ? Non enim juste A ita et proprium peccatum; et quemadmodum in illo punitur, nisi quod delinquere convincitur. Nullius hominis invenitur iniquitas, nisi suae propriae voluntatis culpabilis perversitas. Quae verissime natura non est, quia ex Deo omnium creatore in nulla substantia est creata. Juste igitur punita' misera. Hline Augustinus: Nimis impius et indoctus est, qui vitium naturae non discernit ab auctore naturae, a quo prorsus alienum est, quidquid in unoquoque damnandum est. Creat enim homines, ut sint homines, nec multiplicandis generationum successionibus opificium suum subtrahit, secundum consilium bonae voluntatis suae reparaturus in multis, quod ipse fecit, puniturus in multis, quod ipse non fecit b. : IV. Hinc aperte colligitur, in impiis supplicia non perpeti quod Deus fecit, sed quod superbia vitiose invenit. Libido siquidem perversae voluntatis cruciatur, dum ea, quae male aut indigne appetit, habere non sinitur hoc enim nomine, videlicet libidinis, B generalitas omnium vitiorum comprehenditur. Quod si nullam naturam puniri ratio suasit, necessario nullam naturam punire suadebit. Neque enim creatrix, neque creata punit creatam, quia nulla substantia alterius substantiae contraria esse potest. Alioquin injustissime puniretur aliqua natura, cujus malum meritum non praecederet tormentum. Quod aperte Augustinus in sua praedicta sententia voluit declarare dicens: Justitiae ipsi esse contrarium, ut nullo praecedente merito hoc ipsum in quoque Deus damnet, quod in eo ipse creavit ›. Quae ratio hine maxime probatur, quod nullius peccati auctoritas, nisi mendosissime impiissimeque, ad Deum refertur ". At si peccatum ex natura, natura autem ex Deo, profecto peccatum ex Deo esse sequeretur. Quod absit nos credere, aut falsissimum illum paralogismum accipere, qui sic falso colligitur: Omnis natura ex Deo est **; omne autem peccatum ex natura; ex Deo est igitur omne peccatum. Quod si hoc absurdissimum est concedere, relinquitur verissimus ille atque piissimus syllogismus, et caritatis et catholicae fidei plenissimus, qui sic proponitur: Omne bonum ant Deus est, aut ex Deo factum est; omne quod ex Deo VARIAE LECTIONES. III. Cum itaque omnium hominum universam naturam in primo homine Deus condiderit, adhuc enim, ut ait Augustinus, ille unus omnes fuit bɔ, quod in ipso naturaliter creatum est, nullomodo potuit naturalem legem Creatoris transire. Non igitur in illo peccavit, quod in illo Deus creavit : in quo tamen omnes peccaverunt, ac per hoc in ipso omnes moriuntur, et consequenter omnes puniuntar.Proinde rectissime creditur, quemadmodum in illo Deus generalem humani generis creare voluit substantiam, ita et omnium hominum propriam substituit voluntatem. Si enim in uno communis omnium, et corporalis, et spiritualis naturae humanae plenitudo sit constituta, necessario ei inerat singulorum voluntas propria. Non itaque in eo peccavit naturae generalitas, sed uniuscujusque individua C voluntas. Siquidem si ea natura delinqueret, cum una sit, tota profecto periret . f Sed non periit, quando medicamentum vulneris, hoe est substantia Redemptoris, in ea remansit incorruptum, praeter quod omnes peccaverunt simul in uno homine. Non enim ille peccavit in omnibus, sed omnes in illo. Sicut enim ille habebat propriam voluntatem, 6 3 10 Corr., col. qui, M. quae. Sic cod., M. nulla substantiam. Sic cod., M. sit. Sic M, col. rectissimo. Ad marg. alia man, forte sec. XIII scripsit: Dicit in primo homine non generaliter omnes homines, sed singulos peccasse, quod est repugnans. Eadem alia man. ad marg. adser. Dicit, naturam Adae non deliquisse. Ead. alia man. ad marg. adser. Naturalia docet esse peccata. Ead. al. m. ad marg. adser. motum mentis voluntarium dicit ad Deo non ....cari. 9 Ead. al. m. ad marg. adser. Naturam dicit nec puniri nec punire, non est ergo passibilis. 10 Ead. al. m. ad marg. adser. Testimonium, quod assumit, perverse intellexit. f1 Ead. al. in. ad marg. adscr. Nec paganus hoc dicit. 1a Ead. al. m. ad marg. adser. Non ex Deo, sed a Deo natura. Nou item pars Dei est, sed opus. fictum est, nullum vitium bozi çflicit; omne igitur A tatio in aquam, et suffocatio, quam mersus patitur. bonum nullum vitium boni efficere potest; et redexim : nullum igitur vitium boni ex bono est. Omne peccatum, quia malum est, vitium boni est : omne vitium bom ex Lono non est omne peccatum, quia malum est, ex bono esse non potest. Omnis creatura rationis particeps magnum bonum est: ex nullo bono malum ex nulla igitur creatura rationis participe peccatum est 1. : Stilus ferreus alia parte, qua scribamus, alia, qua deleamus, a fabro factus est, et in suo genere pulcher, et ad usum nostrum accommodatus: at 'si quispiam ea parte scribere, qua deletur, et ea velit delere, qua scribitur, nullo modo stilum malum fecerit, eum ipsum factum jure vituperetur. Quod si corrigat, ubi erit malum? Si quis repente meridianum solem intueatur, repercussi oculi turbabuntur. Num jeo aut sol malum erit, aut oculi? Nullo modo, sunt enim substantiae. Sed malum est inordinatus aspeetus, et ipsa, quae consequitur, perturbatio, quod malum non erit, cum oculi fuerint recreati, et lucem suam congruenter aspexerint. Et paulo ante in codem: Si quaeritur, quis instituerit corpus, ille quaeratur, qui est omnium speciosissimus omnis enim species ab illo est. Quis est autem hic, nisi unus Deus, una veritas, una salus omnium, et prima atque summa essentia, ex qua est omne, quidquid est, in quantum est, quia, in quantum est, quidquid est, bonum est. Et ideo ex Deo non est mors; non enim Deus mortem fecit, nec laetatur in perditione vivorum f, quoniam summa essentia facit esse omne, quod est, unde et essentia dicitur. Mors autem non esse cogit, quidquid moritur, [in quantum moritur']. Nam si ea, quae moriuntur, penitus morerentur, ad nihilum sine dubio pervenirent. Sed tantum moriuntur, quantum minus essentiae participant. Quod brevius ita dici potest: tanto magis 10 moriuntur, quanto minus sunt. Corpus autem minus est, quam vita C quaelibet, quoniam, quantulumcunque manet in specie, per vitam manet, sive qua unumquodque ani. mal, sive qua universa natura mundi administratur. Corpus ergo magis subjacet morti, et ideo vicinius est nihilo. Quapropter vita, quae fructu corporis delectata negligit 11 Deum, inclinatur ad nihilum, et ista est nequitia. Hoc facto autem 1a vita carnalis et terrena efficitur, et ob hoc etiam caro et terra nominatur, et quamdiu ita est, regnum Dei non possidebit, et eripitur ei, quod amat. Id enim amat, quod et minus est, quam vita, quia corpus est, et propter ipsum peccatum, quo amatur, fit corruptibile, ut fluendo deserat amatorem suum, quia et ille hoc amando deseruit Deum. Praecepta enim ejus negligit 13 dicentis: Hoc manduca, et hoc noli. Trahitur ergo ad poenas, quia diligendo inferiora in egestate voluptatum suarum, et in doloribus apud inferos ordinatur. Quid est enim dolor, qui dicitur corporis, nisi corruptio repentina salutis ejus rei, quan VARIAE LECTIONES. Ead. al. m. ad marg. adscr. Peccatum a creatura non esse. esse om. cod., add. M. Cod. dinoscentia, sic ubique. Ead. al. m. ad marg. Tur, quod ante negavit. Sic cod., M. non. in quantum moriturom.cod.,add. M. "Cod.neglegit. 12 Sic cod., M. Hoc autem pacto. 13 Cod. neglegit, M. neglexit. 1 Cod. aegestate. V. Hinc ipsa Veritas ait: Bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bona, malus homo de malo thesauro cordis sui profert mala b. Ac si diceret : omne bonum, quod ex cogitatione sua bonus homo profert, ex bono thesauro donatur, id est ex eo, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi. Omne malum, quod cogitatione sua mala malus B homo profert, ex malo thesauro est, ex superbia scilicet, quae est initium omnis peccati &. De quo thesauro malitiae Augustinus in libro de vera Religione loquens ait: Est autem vitium primum animae rationalis voluntas ea faciendi, quae vetat summa et intima veritas. Ita homo de paradiso in hoc seculum expulsus est, id est, ab aeternis ad temporalia, a copiosis ad egena, a firmitate ad infirma. Non ergo a bono substantiali ad malum substantiale, quia Tulla substantia malum est, sed a bono aeterno ad Ionum temporale, a bono spirituali ad bonum carnale, a bono intelligibili ad bonum sensibil a bono summo ad bonum infimum. Est igitur quodaam bonum, quod si diligat anima rationalis, peccat, quia infra illam ordinatum est. Quare ipsum peccatum malum est, non ea substantia, quae peccando diligitur. Non ergo arbor illa malum est, quae in medio paradiso plantata [esse] scribitur, sed divini praecepti transgressio, quae cum consequentem habet justam damnationem, contingit ex illa arbore, quae contra vetitum tacta est, dignoscentia boni et mali, quia cum suo peccato anima fuerit implicata, luendo poenas discit, quid intersit inter praeceptum, quod custodire noluit, et peccatum, quod fecit; atque hoc modo malum, quod cavendo non didicit, discit sentiendo, et bonum, quod non obtemperando minus diligebat, ardentius diligit comparando. Vitium ergo animae est, quod fecit, et difficultas ex vitio poena est, quam patitur. Et hoc est totum malum. Facere autem et pati non substantia est. Quapropter substantia non est malum. Sic enim nec aqua malum est, nec animal, quod vivit in aere; nam istae substantiae sunt: sed malum est voluntaria praecipi 8 3 • Nullum malum nisi ea bono. PRUD. b Matth. XII, 35 * Coloss. II, 5. 4 Eecli. X, 15. 9 D NOTAE. 3 2 al. diligit. al. mala. * al. paradisi. adser. vitium animae confite19 Conj., cod. et M. minus. Augustin. de vera Relig. c. 20. #1 Cor. XV, 50, male utendo anima corruptionibus noxiavit? Quid A de quo hominem divina non absolvit clementia, ir 3 5 VI. Procul dubio igitur tenendum, nullam naturam ab alia natura puniri, ac per hoc nullam poenam a Deo esse factam, subindeque nec ab eo praescitam, nec praedestinatam ; quamvis saepe dicatur et fecisse, et praescisse, vel praedestinassc. Ad exercitium quippe nostrae intelligentiae Deus procuravit, et in Scripturis suis, et in tractatoribus ejus, ut audientes tales locutionum modos evigilaret nostra intentio ad intelligendum, quid in eis mysticum lateat, non quid verborum simplex superficies ostendat. B Quae cum ita sint, merito quaeritur, quid punitur in miseris suppliciorum cruciatibus plectendis, et quid punit. Cui inquisitioni beatus pater Augustinus respondeat, qui in expositione psalmi septimi sic ait Intelligamus, unicuique homini supplicium fieri de peccato suo, et ejus iniquitatem in poenam converti, nec putemus, illam tranquillitatem et ineffabile lumen Dei de se proferre, unde peccata puniantur, sed ipsa peccata sic ordinare, ut, quae fuerunt delectamenta homini peccanti, sint instrumenta Domino punienti › ↳, pulchre quidem atque praeclare definiens, non esse alia instrumenta torquendae impietatis, praeter illam ipsam impietatem. Omne siquidem peccatum, quod ir hac vita inchoatur ab homine delectabiliter, perficitur in futuro poenali- C ter, nisi ab eo gratia divina per Jesum Christum Dominum et salvatorem mundi liberaverit, priusquam de hoc seculo transeatur. Nullum autem peccatum est, quod non peccantem puniat. In omni enim peccatore simul incipiunt oriri et peccatum, et poena ejus, quia nullum peccatum est, quod non se ipsum puniat, occulte tamen in hac vita, aperte vero in altera, quae est futura. praesentis temporis studio libidinose forinsecus miserum peccantem in eoque perseverantem delecta. tur, intrinsecus vero se ipsum punit. In futuro autem, cum plenitudo impietatis peracta fuerit, omnia illa, quae hic fuerant, delectamenta peccati com-. mittendi illic vertentur in instrumenta peccati cruciandi. Peccatum itaque omnino peccato et hie occulte incipitur puniri, et illic aperte perficieur torqueri; hic initium dolorum, illic finis suppliciorum; hic falsa laetitia de voluntaria libidine, e vera tristitia de necessaria passione. Merito quippe perniciosa hic dulcedo libidinis illic vertetur in amaritudinem ultionis, ut, quia hic donum divinae largitatis, hoc est, liberum voluntatis arbitrium, quod est naturalis intelligentiae munus, id est mentis acies, quam conditor omnibus generaliter donavit ad se quaerendum, diligendum, fruendum, in usus turpitudinis mutare superbiendo nequissime voluerat, illic, ne omnino veritatis honestate fruatur, justitia perdat, et eo carcere iniquitatis propriae, in quo hic se ipsum incluserat, tenebras aeternae ignorantiae inextricabiliter poenaliterque non evitet. 10 VIII. Hinc Augustinus in libro de vera Religione: Qui ergo, inquit, male utuntur tanto mentis bono, at extra eam visibilia magis appetant, quibus ad conspicienda et diligenda intelligibilia commemorari debuerunt, dabuntur eis exteriores tenebrae, harum quippe initium est carnis prudentia et sensuum corporcorum imbecillitas ", et qui certaminibus delectantur, alienabuntur a pace, et summis difficultatibus implicabuntur. Initium enim summae difficultatis est bellum atque contentio, et hoc significare arbitror, quod ligantur eis manus et pedes c, id est, facilitas omnis aufertur operandi, et qui sitire et esurire volunt, et in libidinem ardescere et defatigari, ut libenter edant, et bibant, et concumbant, et dormiant, amant indigentiam, quod est initium summorum dolorum. Perficietur ergo in eis quod amant, ut ibi eis sit ploratus et stridor dentium d. Plures enim sunt, qui haec omnia initia simul diligunt, et quorum vita est spectare, contendere, manducare, bibere, concumbere, dormire, et in cogitatione sua nihil aliud, quam phantasmata, quae de tali vita colligunt, amplexari, et ex eorum fallacia superstitionis vel impietatis regulas figere 1, quibus decipiuntur, et quibus inhaerent, etiamsi ab illecebris carnis conentur [abstinere] 13, quia non bene utuntur talento sibi commisso, id est, mentis acie, qua videntur VARIAE LECTIONES VII. Quod manifestissime probatur virtutis argumento. Omnis quippe virtus necesse est in hac vita incipi, et in futuro perpetrari, ita ut, si vera sit, simul cum ea beatitudo sua initium sortiatur occulte, aperte vero laborem propter adversantia sibi, eamque penitus auferre volentia. Et hoc in hujus vitae spatio fieri semper inevitabile est. In ea vero vita, D in qua omnis pietas perficitur, consumpto omni labore defendendae virtutis, ipsa sibimetipsi erit pax et beatitudo. Sic igitur e contrario omne peccatum, VII. Sic cod., al. corruptioni fecit obnoxiam. Quid est autem. 2 Sic cod., al. Sic cod., M. quod. Cod. m. ad marg. adser. Nullam poenam a Deo praescitam nec praedestinatam. peraverat. Ut hoc. 3. Illa al. Illa al. m. ad marg. adser. Quod in hac vita inchoatur peccatum, in futuro perficietur. 1 Ead. al. m. ad marg. adser. beatitudinem hominis virtutes dicit esse. cod. dilectatur, M. delectat. Illa al. m. ad marg. adser. donum gratiae naturalem dicit intelligentiam. 10 Sic M., cod. justitiae. 1 Cod. imbicilitas. cod., al. fingere. 13 abstinere om. cod., add. M 1 Sic CAPITULUM XVII Cur Deus dicitur praedestinasse poenas, cum eas non faciat, nec praedestinet. omnes, qui docti, aut urbani, aut faceti nominantur, A 8 C IX. Cui consentit sanctissimus veracissimusque Papa Gregorius in x1 libro in Job, exponens, quod scriptum est: Si incluserit hominem, nullus est, qui B aperiate, quia omnis homo per id, quod male agit, quid sibi aliud, quam conscientiae suae carcerem facit, ut hunc animae reatus premat, etiam si nemo exterius accusat 6. Qui cum judicante Deo in malitiae suae caecitate relinquitur, quasi intra semetipsum clauditur, ne evadendi locum inveniat, quem invenire minime meretur. Nam saepe nonnulli exire a pravis actibus cupiunt; sed quia eorundem actuum pondere premuntur, in malae consuetudinis carcere inclusì, a semetipsis exire non possunt. Et quidem culpas proprias punire cupientes hoc, quod recte se agere aestimant, in gravioribus peccatis 9 vertunt, fitque modo miserabili, ut quod exitum putant, hoc inclusionem inveniant. Sic videlicet reprobus Judas, cum mortem sibi contra peccatum intulit, ad aeternae mortis supplicia pervenit, et pejus de peccato poenituit, quam peccavit. Dicatur ergo: Si incluserit hominem, nullus est, qui aperiat, quia sicut nemo obsistit largitati vocantis, ita nullus obviat justitiae relinquentis. Includere itaque dicitur clausis non aperire. Unde et ad Mosen dicitur de Pharaone Ego obdurabo cor ejus f. Obdurare quippe per justitiam dicitur [Deus] 1, quando cor reprobum per gratiam non emollit. Recludit itaque hominem, quem in suorum operum tenebris relinquit. Idem in eodem: Regum itaque balteum dissolvit, quando in bis, qui bene regere sua membra videbantur, propter elationis culpam castitatis cingulum destruit. Quid vero in fune 12 accipitur nisi peccatum, sicut per Salomonem dicitur : Iniquitates suae capiunt impium, et funibus peccatorum suorum constringitur vi, Sic cod., al. cod., al. animi. cod., al. Dei est. 9 I. Proinde ratione atque auctoritate conficitur, firmissime tenendam, Deum prorsus suppliciorum, quibus superba impietas aeterno torquebitur eruciatu, nullomodo esse auctorem, nullomodo eorum esse factorem, nullomodo praedestinatorem. Ea tamen ratione auctor eorum esse dicitur, et factor, et praedestinator, qua verissime creditur totius universitatis, in qua sunt, factor et ordinator. Ita enim universae creaturae suae, antequam ipsam crearet, statum pulchritudinis praedestinavit esse futurum, ut malorum turpitudo, quam non praedestinavit, quia non eam facturus esset, in universo turpis non esset, malitia nocentium non noceret, error errantium non erraret, miseria torquendorum felicitatem non turbaret electorum. Nullius enim turpitudo vel malitia vel error seu miseria praedestinatum ante secula naturalem ordinem dehonestare permittitur. II. Cum ergo audimus, praedestinavit Deus illos vel illos ad interitum, vel supplicium, vel poenas, seu cruciatum, seu quoquo modo vocari solet miseria, qua torquetur iniquitas a se ipsa, in se ipsa, per sc ipsam, non aliud intelligere jubemur, quam ipsum ante tempora praesciisse 13 et praedestinasse, quo ordine universitatis futuri sunt illi, quos occultissimo, justissimo tamen judicio amaritudinem peccatorum suorum sentire permisit ", quia cos in damnabili origine reliquit, servata illa notissima diffe rentia inter praescientiam et praedestinationem, ut, cum tantum late pateat praedestinatio, quantum praescientia, unum quippe atque idem, divinam profecto substantiam, significantes, praedestinatio ad ea tantum, quae in bono sunt, pertineat, praescientia vero ad bona malaque. Quae tamen differentia non est ex natura, sed ex usu locutionum. III. Quemadmodum enim dicitur de Deo, ubique est praesentia potestatis, sed non ubique est gratia habitationis, ita de eo dici possit, ubique praescientia, sed non ubique praedestinatione. Cum apertissime veritas clamet de Deo, ubicunque Deus fuerit praesentia, ibi profecto erit habitatione: similiter ubicunque fuerit praescientia, necessario erit praedestinatione. Proinde quemadmodum praesentia eti habitatio Dei non est, nisi in his, quae ab eo facta sunt, ita ejus praescientia et praedestinatio non nisi coruin, quae ipse facturus esset, credenda sunt. Ac per hoc quemadmodum praesentia ejus et habitatio VARIAE LECTIONES. D ligatam. * Cod., delectores. Sic M., cod. amat. Sic M., cod. promisit. Luc. XIX, 20. NOTAE. * Sie cod., al. in longinquiora. Sic Sic cod., al. in graviores culpas. Sic 1 Sic cod., M. fine. 18 Cod. prescisse Exod. IV, 21. Greg. Moral, in Jol. XI, S V. 24 |
