Oldalképek
PDF
ePub

hnis mundi est1, in quam desinet, quando omnia, A est finis omnium visibilium et invisibilium, quoniam

[ocr errors]

quae in motu sunt, in eo, quod appetunt, in ipso
videlicet Dei Verbo, motus sui finem constituant,
ultra quem finem nullus ullius creaturae appetitus
erit? Non enim habet ulterius, quo tendat, vel quid
petat. Universalis quippe totius creaturae finis Dei
Verbum est. Principium itaque et finis mundi in
Verbo Dei subsistunt, et, ut apertius dicam, ipsum
Verbum sunt, quod est multiplex sine fine finis et
principium vaxov, hoc est, sine principio praeter
Patrem. Hinc etiam breviter colligere possumus,
quod multis ratiocinationibus suadere conamur, ac
sic definire: Ab ipso et ad ipsum omnia; est enim
principium et finis. Quod etiam Apostolus apertissime
conclusit dicens: Quoniam ex ipso, et per ipsum, et
in ipso, et ad ipsum omnia. Et hoc etiam naturarum B
omnium, quae factae sunt, quinquepertita divisio,
quae ab apostolica auctoritate, ut Maximus in Ambi-
guis tricesimo septimo capitulo scribit, tradita est,
lacidissime declarat, reditusque iterum et adunatio
earundem per easdem divisiones et convolutiones
totius creaturae in unum, et postremo in ipsum
Deum. Prima siquidem omnium naturarum divisio
est, quae creatam a non creata, quae est Deus, se-
gregat. Secunda creatam dividit in sensibilem et
intelligibilem. Tertia sensibilem in caelum discer-
nit et terram. Quarta separat paradisum et orbem
terrarum. Quinta omniumque ultima divisio est ho-
minis in masculum et feminam. In quo, videlicet
homine, omnis creatura visibilis et invisibilis condita
est. Ideoque officina omnium dicitur, quoniam in eo C
omnia, quae post Deum sunt, continentur. Hinc
etiam medietas solet appellari, extrema siquidem
longeque a se distantia, spiritualia scilicet et corpo-
ralia, in se comprehendit et in unitatem colligit,
corpore et anima consistens. Ideoque in consum-
matione rerum omnium fabricationis ipsum divina
introduxit historia, significans, universitatem facta-
rum rerum in ipso contineri. Proinde ex adunatione
divisiouis hominis in duplicem sexum praedictarum
divisionum incipit ascensus et adunatio. In resurre-
ctione enim sexus auferetur, et natura adunabitur, et
erit solummodo homo, sicut fieret, si non peccaret.
Deinde orbis terrarum paradiso adunabitur, et non
erit nisi paradisus. Deinde caelum et terra adunabun-
tur, et non erit nisi solum caelum. Et notandum,
quod semper inferiora in superiora transmutantur.
Sexus quippe in hominem movetur, quoniam inferior
est sexus homine. Orbis terrarum, qui inferior est,
in paradisum. Terrena, quia inferiora sunt, in
caelestia mutabuntur corpora. Deinde totius sensi-
bilis creaturae adunatio et in intelligibilem transmu-
tatio sequitur, ita ut universa creatura intelligibilis
efficiatur. Postremo universalis creatura Creatori
adunabitur, et erit in ipso et cum ipso unum. Et hic

A finis est mundi,

ler.

10

[ocr errors]

8

omnia visibilia in intelligibilia, et intelligibilia in ipsum Deum transibunt mirabili et ineffabili adunatione, non autem, ut saepe diximus, essentiarum aut substantiarum confusione aut interitu. Et hoc totum Dominus et Salvator noster Jesus Christus resurgendo a mortuis in seipso et perfecit, et exemplum omnium, quae futura sum, praemonstravit. Kesurgens quippe nullum sexum habuit. Quamvis enim in ipso sexu, masculi videlicet, in quo ex virgine natus, et inter homines usque ad passionem conversatus, post resurrectionem discipulis suis ad confirmandam illorum fidem apparuit; non enim aliter ipsum cognoscerent, nisi in habitu illis cognito se ipsum manifestaret nulli tamen 10 fidelium licet credere, vel 11 ullo modo cogitare, ipsum post resurrectionem ullo sexu detineri. In Christo enim Jesu neque masculus est neque femina, sed solum verum et totum hominem, corpus dico, et animam, et intellectum, absque ullo sexu vel aliqua comprehensibili forma, quoniam haec tria in ipso unum sunt, et Deus facta, sine proprietatum transmutatione vel confusione. Totus namque Deus est, et totus homo, una substantia, vel, ut usitatius dicam, una persona, locali et temporali motu carens, dum sit super omnia loca et tempora Deus et homo, absque ulla forma, cum sit forma omnium et paternae substantiae character, absque ulla similitudine, dum omnia similia ei esse appetunt 12. Humanitas siquidem Christi unum cum Deitate facta nullo loco continetur, nullo tempore movetur, nulla forma seu sexu circumscribitur, quia super haec omnia exaltata est, et non solum super haec, verum etiam super omnes virtutes, et potestates, ceterosque spirituales ordines, quia sedet ad dextram Patris, quam sessionem nulla creatura potest attingere. Proinde non immerito redarguendi sunt, qui corpus Dominicum post resurrectionem in aliqua parte mundi conantur constituere 13, et localiter et temporaliter moveri, et in co sexu, in quo apparuit mundo, intra mundum detineri. Quomodo enim inter omnia potest esse corpus, quod in unitate divinitatis super omnia exaltatum est? Deinde considerandum, quod ipse resurgens a mortuis in paradisum reversus est. Non enim credendum est, aliquod spatii temporis inter reditum ipsius a mortuis, et paradisi introitum fuisse, nec ipsum paradísum in quem a mortuis resurgens intravit, localem esse. vel in aliqua parte hujus mundi sensibilis contineri. Neque, quando manifestabat se discipulis suis, credendum est, extra paradisum fuisse, sed simul et in paradiso erat, et se ipsum suis discipulis demonstrabat. Ille enim jam in paradiso erat, quia in ipso humana natura restaurata est illi vero, quibus se manifestavit, nondum in paradiso, hoc est nondum restaurata in natura erant ". Neque quando evane VARIAE LECTIONES.

D

Sic CF; A constituent. Sic CF; A nullus nullius. * Λ άναρχος. " ΑinSie CF; A subsistens. Sic; CF A in paradiso. "Sic AC: Fel. • Sic CF; A quousque. tamen om. A. "A aut. 12 Sic CF; A ei esse appetunt similia. 13 Ste CF; A astruere. Ille enim jam in paradio erat erant om. CF.

8

1

scebat ab oculis eorum, localiter ab eis recedebat, A sed in subtilitatem spiritualis corporis carnalibus adhuc postolorum oenlis inconspicuam se occultabat. Hinc datur intelligi, non aliud esse paradi sum, in quem resurgens ingressus est, praeter ipsam humanae naturae integritatem, quam in seipso restauraverat, et in qua primus homo, si non peccaret, gloriosus permaneret. Ipse est paradisus, qui sanctis promittitur, in quem ex parte, anima videlicet, jam ingressi sunt, ex parte, corpore dico, extra adhuc sunt. Adunavit itaque in se orbem terrarum paradiso. Ipsi siquidem orbis terrarum paradisus erat. Totum namque, quod de orbe terrarum acceperat, materialem videlicet carnem cum suis accidentibus absque peccato, et virilem habitum, in spiritualem in seipso mutavit naturam. Ac deinde B non solum humanitatem, quam acceperat et renovaverat in seipso, in aequalitatem angelicae naturae exaltavit et reduxit, quod per ascensionem ejus in caelum significatum est, quando videntibus discipulis elevatus est in aera, nube eum suscipiente ab oculis eorum, quae et claritatem ipsius et spiritualitatem indicabat; dixit enim, priusquam pateretur: Pater, clarifica Filium tuum: verum etiam super omnes angelos et virtutes caclestes, et, ut breviter dicam, super omnia, quae sunt et quae non sunt, sublimavit. Et quod in seipso particulariter perfecit, generaliter resurrectionis tempore in tota humana natura perfecturus est, hoc est, non solum omnia, quae ipsa post peccatum de hoc mundo materiali attraxerat, convertet in spiritum, verum etiam ad aequalitatem caelestis gloriae, quam angeli possident, perducet. Et ne mireris, quod de talibus in aliis libris hujus nostrae disputationis multa tractata sunt, et nunc iterum recapitulantur, quoniam sic ordo et necessitas inveniendarum rerum, quas inquirimus, exigit, ut easdem sententias et argumenLationes multipliciter repetamus et revolvamus, ac veluti quadam ἀνακεφαλαιώσει in memoriam revocemus. Hoc autem dico, quoniam in superioribus libris multa de reditu naturae beati Maximi sententias introducentes praegustavimus: sed nunc plenius tractare debemus. Idem itaque Maximus non solum in Ambiguis, verum etiam in scholiis de adunatione creaturarum disputat quadragesimo octavo capitulo, D poralibus quantitatibus ac lineamentis seu aliqua ubi turrium, quas Ozias aedificavit in Jerusalem, theoriam exposuit. Angulos fortassis, inquit, sermo Scripturae dixit ipsas per Christum factas differentes separalarum creaturarum adunationes. Adunavit enim hominem, ipsam secundum masculum et feminam differentiam mystice in spiritum auferens, et proprietabus, quae per passiones sunt in ambobus, liberam naturae rationem constituens. Adunavit autem et terram, quae est secundum sensibilem paradisum et orbem terrarum, separationem expe lens. Adunavit et

terram et caelum, ostendens unam apud semet ipsam visibilium naturam. Adunavit sensibilia et intelligibilia, unamque ostendit existentem eorum, quae facta suni, naturam, quadam mystica ratione coaptatam. Adunavit per rationem supernaturalem ac modum creatam naturam non creatae. Disc. Quid igitur dicemus? Qua ratione vel similitudine credendum est, Dominum absque ulla sensibili et circumscripta forma, et maxime absque illa, quam nascendo ex Virgine accepit, resurrexisse? Et quoniam ille exemplum generalis atque futurae resurrectionis et erat, et est, si absque ullo sexu resurrexit, necessario sequitur, ut omnes homines in resurrectione et post resurreclionem universaliter sexu careant. MAG. Hoc superfluum est quaerere, quoniam in prioribus libris multipliciter et ratione suasum est, et sententiis beati Gregorii ejusque expositoris, Maximi dico, est conclusum, quod in futura vita post resurrectionem natura hominum omnino sexu, hoc est, virili et feminea forma carebit, quoniam in ipsam formam, quae ad imaginem Dei facta est, reversura est. Imago antem Dei non est masculus neque femina; ista enim divisio naturae propter peccatum facta est. Disc. In futura itaque vita neque masculus erit, neque femina, si sola simplicitas naturae duplicem, qui nunc est, sexum in seipsam absorpserit. MAG. Cur de hoc haesitas, cum de hominibus in resurrectione generaliter Veritas dicat: Neque nubent, neque nubentur, sed erunt sicut angeli in caelo? Nunquid angelos ex intellectu et spirituali corpore constare credimus? Omni tamen circumscripta forma eos carere non dubitamus. Nam quod saepe in humana effigie apparuisse illos divina narrat historia, non nos cogit aestimare, eos tali effigie naturaliter detineri. Illud enim pro tempore factum est, quoniam aliter hominibus apparere, et cum hominibus loqui, aut impossibile aut non facile erat. Si ergo angeli omni 4 forma circumscripta carent, quid mirum, homines, dum aequales angelis fuerint, omni sexu et formarum circumscriptione carituros? Neque enim aliter aequales eis erunt, neque hoc incredibile vide ur. Quaedam namque corpora sunt liquida ac spiritualia, circumscriptis formis carentia. Quod autem liquidum et 10 spirituale est, purissimaeque substantiae, cor

1

6

se om. A. corpora dico. apparere om. A.

A el.

C

9

mole circumscripta contineri posse non video, quoniam vera ratio talia existimare non me siuit. Quattuor siquidem simplicia mundi elementa nullis coartantur formis; ubique enim in mundo sunt, cujus nulla pars est illorum concursu carens. Quod autem ubique est in mundo, quomodo aliqua forma circumscribi possit? Sunt igitur corpora formis sensibilibus carentia. Quid de radiis oculorum dicendum? Nonne et ipsi corporei sunt, omni forma carentes ? Si autem dixeris angelos intelligibiles formas ", haVARIAE LECTIONES.

Si CF; A regressus est. Sic CF; A ex parte animae videlicet jam ingressae ex parte
Sie CF; A mul!vs. 6 Sie CF; A introducendas. 7 S.C CP;
Sic CF; A oni et sexu et formarem.
superioribus.
1) A ac. A formas intelligibiles.

bere, omnino concedo, ac per hoc homines etiam A esse substitutas, nemo fidelium dubitat. Qui enim

In resurrectione similiter intelligibiles formas
habituros esse, non solum non denego, verum etiam
a firmo. Sed quae et quales nunc in angelis sunt, et
i hominibus futurae, omnino me ignorare fateor,
donec transeat, ut ait Augustinus, corpus meum in
affectum voluntatis meae. Non ignoro tamen multos
magnosque sapientes, qui omnino aliter de humanis
corporibus post resurrectionem sentiunt, quorum
sententias in processu hujus libri non pigebit intro-
ducere, ne videamur eos vel spernere vel non le-
gisse. Disc. Consequens disputationis ordo exigit, ut,
quid quisque ecclesiasticorum sapientum, quos le-
gisti
non enim omnes te legisse opinor, quod cui-
quam impossibile est de talibus senserit, proferas,

[ocr errors]

dubitat, aut infidelis est aut insipiens. Proinde omne, quod in causam suam reducitur, in Deum redire cur dubitaretur? Et ne rearis, me temere Deum vocasse nihil, et nulla auctoritate suffultum, audi beatum Dionysium Areopagitam in primo capitulo de divinis Nominibus: Diximus, inquit, cum theologicos characteres exposuimus, unum, incognitum, superessentiale, per se optimum, quod quidem est trinam unitatem dico, ¿póbɛov et ¿poάyalov, neque dicere neque intelligere possibile est sed et sunctarum virtutum angelicae unitates, quas sive speculativas, sive acceptivas oportet dicere, superincognitae et su• perlucentis bonitatis, et arcanae sunt et incognitue, el solis ipsis subsistunt, qui super scieniam angeli

9

ut in arbitrio legentis ponatur, quem velit sequi. B cam, dignis suis angelis. His deiformes angelica Nunc autem a te quaero, qua ratione dicitur perire, quod in primordiales causas, vel certe in ipsum Deum perhibetur reversurum, dum plus pronunciandum sit vivere et permanere, quam interire et fransire?

21. MAG. Huic tuae interrogationi breviter ac facile respondeo, beati Dionysii Areopagitae propheticam sententiam exponentis sensum considerans: Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus. Sanctorum siquidem mortem non aliam in hoc versu Prophetam dixisse astruit, praeter illorum transitum in Deum contemplationis celsitudine, omnia visibilia et invisibilia superantes adhuc in corpore constituti. Num et Petrus ille apostolorum vertex mortuus erat omni creaturae, et transivit in Deum, quando Domino in- C terroganti, quem se esse diceret, respondit: Tu es Christus Filius Dei vivi? Num similiter Joannes evangelista omnibus, quae facta sunt, defunctus est, altitudine theoriae cuncta superans et clamans: In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, totaque ipsius mirabilis et ineffabilis Theologi theoria? Audi Apostolum adhuc mortali corpore detentum, mortuam tamen se et crucifixum pronunciantem: Mihi mundus crucifixus est, inquit, et ego mundo. Talis itaque est interitus sanctorum contemplationis virtute in ipsum Deum transeuntium, et omnia, quae sunt, et seipsos. deificati 3 altitudine divinae gratiae superantium. Eo itaque modo, quo ii, qui virtute atque scientia implentur, adhuc in hac vita constituti solo animo intereunt, totus mundus, quando terminabitur, interibit. In ipsum enim, qui propter superessentialitatem suae naturae nihil dicitur, reversurus est, non ut totus deificetur, aut cum Deo unum efficiatur, ut caelestes virtutes, et humani animi illuminati, purgati, perfecti, sed ut unumquodque B eorum, quibus constituitur, in suas, ut saepe diximus, exertatur causas. Causas autem omnium in Deo

11

imitatione, quantum licet, coadunati humani animi, quoniam secundum omnem intellectualem operationem requiescunt, talis autem fi deificatorum animorum ad summum lumen. Deum videlicct, 19 unitas : laudant ipsum potissime per omnium, quae sunt, ablationem. In hoc vere et supernaturaliter illuminati ex beatissima cum ipso unitate, quae omnium quidem est, quae sunt, causale, ipsum autem nikil, ut omnibus, quae sunt, superessentialiter exaltatum. Animadverte praefatum theologum, quomodo incunctanter sunimum lumen, Deum videlicet, qui omnem intellectualem et rationalem illuminat creaturam, nomine quod est nihil, insinuat. Et subjecit rationem, cur nihil vocatur. Quia super omnia, quae sunt, superessentialiter exaltatur. Commune igitur omnium, quae facta sunt, veluti quodam interitn redire in causas, quae in Deo subsistunt; proprium vero intellectualis et rationalis substantiae, unum cum Deo virtute contemplationis, et Deus per gratiam fieri. Disc. Plane perspicio, non aliud esse mundo perire, quam in causas suas redire, et in melius mutari. Sed quia pars sensibilis mundi maxima est corpus humanum, non mole sed dignitate rationalis animae, qua formatur et vivificatur et regitur et continetur, de ipsius reditu tractare ordo rerum exigit et disputationis series, ni fallor.

D

22. MAG. In hoc non falleris; ita enim instans via carpenda est. Disc. Ingredere itaque. MAG. Reditum secundum humani corporis – nam primus in elementa solutio ejus est resurrectionem ipsius esse, communiter omnis Ecclesia fatetur. Disc. Omnium proprie recteque credentium communis confessio est, non aliud esse reditum secundum "* corporum praeter eorum resurrectionem, et ex quattuor mundi elementis, in quae13 solvuntur, revocationem. Utrum vero resurrectio corporum secundua gratiam, an secundum naturam, an utraque 14 conVARIAE LECTIONES. Sic CF; A quod. 3 deificati om. A. Sic CF; A reversus est、 Sic CF; A constituatur. 7 Sic CF; A dignantur illis angelis. 10 Deum videlicet om. CF. 8 Sic CF, 11 Sic CF; A unio. 12 secundum om. A.

1 Sie CF; A post resurrectionem. Sic CF; A unum quod. A unitate. 9 A quia.

13 A qual.

14 A utroque

PATROL. CXXII.

currente sit, quaerendum, nam fere paucos de hoc A pitur tractantes reperi.

B

[ocr errors]

10

in terra, el post tempus terra, quae ei commendata sunt, reddit. Semina germinum seminantur, et primum moriuntur; si enim non moriuntur, non vivificantur. Signacula in nobis Deus fecit resurrectionis per ungues decem et decem, testimonium perhibens de nostra spe. Sed et sic per coronam capitis, perque capillos nostram resurrectionem praedicat. Quod enim videtur in nobis mortuum corpus, hoc est, capilli, quotidie secati, et ungues iterum crescunt, significantes resurrectionis spem. Et non est fabulosum dicere propter incredulos exempla naturae. Palumbes aves, animalia non simul velociter volantia, moriuntur semenstres, et post quadraginta dies continuo reviviscunt. κάνθαροι hoc est scabrones, futuram sui mortem sentientes, in sphaeram fimi se ipsos abscondun', sepelientes ipsam sphaeram in terra et obruentes; ac sic ex suo humore iterum inveniuntur ex suis reliquiis reviviscentes. De Phoenice ave Arabica superfluum mihi est dicere; jam namque in aures multorum venit fidelium et infidelium. Hacc est autem ipsius causa. Quingentesimum annum peragens praenoscit tempus mortis suae instare. Sepulcrum enim operatur aromatibus, illudque ferens venit in civitatem Aegyptiorum, quae vocatur Eliopolis, id est solis civitas, et plantis suis peclora sua multum percutiens, ignem de suo corpore proferens, incendit subjectam in loco sepulcri materiam, ac sic seipsum totum comburil, el toius carnes suas cum ossibus. Divina autem administralicne nubes mittitur, et pluit, et exstinguit corpus avis C consumentem flammam, mortua quidem jam existente ave, et penitus ardente; exstincta autem flamma reliquiae carnis ejus consumptae relinquuntur, et per unam diem non apparentes, vermem gignunt, qui vermis plumescit, et novus fit, tertia die solidatur, et solidatus locum inquirentibus et ministrantibus loco se ipsum manifestat, et iterum in suam recurrit patriam, unde venit, et combustus juvenescit. Audisti Epiphanium. Si ergo in restaurandis rebus humanique corporis partibus naturalis vis operatur, inque animalibus irrationabilibus resuscitandis, ut praefati auctoris approbant exempla : quid mirum, si vitalis et naturalis virtus, quae nunquam substantiam humanorum corporum deserit, in tantum praevalet, ut ipsius operatione ipsa corpora ad vitam restituantur, et ad totius humanae naturae integritatem? Ceterorum namque animalium, omniumque rerum sensibilium diversa et specialia corpora, quoniam et in ipsis vitalis motus, dum formis suis continentur, viget et movet, dum solvuntur, silet, nequaquam tamen eorum substantiam deserit, generaliter cum mundo transibunt 12, co modo transeundi, de quo plura superius tractavimus. Et quaniam cuncta sensibilia et intelligibilia in humanae naturae plenitudine condita sunt, um rationi resi• VARIAE LECTIONES.

23. MAG. Nec ego recordor, me in latinis codicibus legisse, non quod fortassis de hac quaestione tractatum a quodam nobis adhuc incognito non sit, ut opinor; non enim putandum est, Romanae linguae auctores hanc magnam quaestionem intactam praetermisisse, aut notatam non tractasse: sed quod in manus nostras, si quid inde definitum est, non pervenit. Ideoque dum diu per me ipsum de hoc cogitabam, nil aliud mihi occurrebat, praeter quod resurrectio mortuorum generaliter bonorum malorumque non nisi sola Redemptoris mundi gratia futura sit, nulla naturali virtute cogente, in tantum, ut si Deus Verbum caro factum non fieret, et inter homines conversatus non esset, et totam humanam naturam non reciperet, in qua passus est et resurrexit, nulla mortuorum resurrectio foret. Et ut sic intelligerem, eo quod ipse dixit, attractus eram : Ego sum resurrectio et vita; ac si per solam incarnationem ipsius generale hoc donum, nullo excepto, genus humanum acceperit, resurrectionem videlicet a mortuis, hoc est restitutionem et redintegrationem totius hominis naturae, quae corpore et anima constituta est. Si autem Dei Verbum humanam naturam non susciperet, et in ea ex mortuis non resurgeret, nullus omnino resurrectionis gratiam haberet, sed, sicut ceterorum animaliam cadavera, in terreno pulvere perpetualiter humana corpora permanerent. Hoc etiam putabam, audiens Apostolum dicentem, quod Deus Verbum sit primitiae mortuorum. Haec erat mea de resurrectione mortuorum opinio. Sed postquam sancti Epiphanii, episcopi Constantiae Cypri, Ancoratum * [seu] ** sermonem de Fide legi, magnique Gregorii Theologi de Imagine disputationem, mutavi sententiam, ut illorum auctoritati consentiens, meamque opinionem parvipendens, resurrectionem mortuorum naturali virtute futuram esse concederem. Ideoque eorundem verba huic nostrae praesenti disputationi inserere non incongruum judicavi. Praefatus itaque Epiphanius, de resurrectione disputans, Graecosque resurrectionem omnino negantes convincens, haec ait : Graeci quidem penitus resurrectionem negant, Deum & ignorantes ejusque mandata; veruntamen resurgent D etiam nolentes. Ipsa enim creatura plane eos redarguit, manifestans quotidie resurrectionis formam. Occidit namque dies, et mortuorum imbuimur 7 modum; ablata nocte oritur dies, nos inspirans, et resurrectionis signum insinuans. Colliguntur fructus, el status praesentium secatur, nostrae hinc transmutationis definita specie, seminatur terra et producit, quia deposita semina post messem, id est, post collectionem frugum, resurgent. Locusta mortua et sepulta, quod ex ea projectum, conci

Sic CF; A meas.

11

Sic CF; A ejus. CF acciperet. Sic C; CF accuratum. seu om. ACF; add. ex conj. A parum pendens. 6 A Dominum. 7 Sic CF; A imitatur. • Sic CF; A conspicitur. ' Sic CF; A crescent. 11 CF consumantem. (sic!) " Sic CF; A transibit.

[ocr errors]

10 A ac.

1

versa, omneque terrenum universaliter deponenti existimari, sensibus mortalium incomprehensibilia ", omnique locali circumscriptione libera. Si enim simplicia mundi hujus corruptibilis elementa, ul saepe diximus, omne, quod intra ambitum ejus continetur, penetrant, nulliusque circumscripti corporis densitas obstat, ne ubique in omnia diffundantur: quisnam de visibilis bujus machinae natura diligenter disputantium, ejusque catholicorum subtilitatem ac veluti quandam incorporalitatem mentis contuitu investigantium, non incunctanter asserat, aëra tenuissimum omnia caelestia et terrestria, necnon et aërea et Neptunia, nello obstaculo demorante, penetrare, coque mirabilius et

́stit, si totum mundum cum omnibus suis partibus A rere, quam corpora in caelestem qualitatem contempore restitutionis ipsius naturae, in qua totus continetur, generali quadam resurrectionis specie resurrecturum deliberemus? Praesertim cum omnium sensibilium, dum in se ipsa consideratur natura, una eademque perspicitur, et in hoc mundo non magnitudinem corporeae molis, sed incorporalium substantiarum adunationem absque omni cumulo et partium exaggeratione vel compositione vera considerat ratio : sicut in monade et in centro non quantitatem vel qualitatem numerorum et linearum, sed solam virtutem, quae nulla mole, nullo spatio, nulla quantitate et qualitate circumscribitur, perspicit. Est enim tota per totum in seipsa, nullo loco ambita, nullo tempore mota. Proinde si in universitate sensibilium humana praecellit natura, et superiora sem- B spirituali tenuitati propinquius igneum spiritum, per inferiora ad se attrahunt; non enim ratio sinit superiora ab inferioribus consumi, inferiora autem in superiora transire certissimis approbationibus approbat: num verisimile est, humanam naturam cuncta intra se et infra se condita sibimet copulaturam et adunaturam in fine omnium existimare? De spirituali autem humanorum corporum post resurrectionem subtilitate ejusdem Epiphanii sententiam non praetereundam esse arbitror. Nam de corpore Christi post resurrectionem, in quo perfectissimumí totius humanae resurrectionis praecessit exemplum, disputans haec ait: Intravit januis clausis; carnale enim ipsius corpus spirituale resurrexit: el non aliud praeter quod est. Et quod est, Deitati coadunavit ** in subtilitatem spiritus ornatum. Si enim ibi non C virtute cooperatrice sit futura, et non per solam

8

simplex, purum, omni corporeo sensu remotum, non solum cuncta mundi spatia implere et ambire, verum etiam ipsum tenuissimum aëra nimia sui subtilitate et incorporalibus naturis similitudine, dum sit intimus omnium, tranare . Similiterque de aqua simplici et terra sentiendum; nam et ipsa ubique omnibus corporibus insunt secundum suam analogiam. Quid mirum, resurrectionis corpora ultra omnem sensibilem qualitatem ascendentia, omni mole et localitate absoluta, et, ut ita dicam, in spiritum omnino conversa, vitaeque simillima, super omne, quod sensus corporeus potest attingere, ineffabili sua spirituali subtilitate exaltari ? De eo vero, quod resurrectio corporum naturali

erat subtilitas quaedam spiritus, corpus ponderosum incarnati Verbi gratiam 1o, nunc primum incipio accepit. Sed ut ostenderet, quia hoc corruptibile no- cogitare, et ubi prius titubabam, in operatione vistrum induetur incorruptionem in veritate; nam si delicet naturali, utrum resurrectionis sit effectiva mortale est, induetur immortalitatem : intravit quidem humani quippe corporis. redintegrationem soli Rejanuis clausis, ut ostenderet crassimembre subtili- demptoris gratiae tribuebam, sicut et tu aliquandomembre, el mortale immortale, et corruptibile incor- ibi jam certus efficior ratione duce. Nullum enim ruptibile. Ut autem omnes redargueret incredulos in miraculum in hoc mundo contra naturam Deum nostra salute, dico autem resurrectione, in subtilem fecisse legimus: sed causis naturalibus administratransmutans corpus spiritum, contemperavit resurre- tivis et effectricibus, jussu Dei movente, facias ctionem. Intuere, quantum incunctanter spiritualium esse quascunque virtutum theophanias, divina narcorporum resurrectionem et in subtilitatem incomrat historia. Et si miraculum miraculorum est prenensibilem reditum, omni tarditate et qualitate generalis mortuorum resurrectio, cujus maximum terrenae molis, totiusque ponderis corporeis sensibus exemplum praecessit in Christo, in tantum, ut cetera succumbentis, localibusque spatiis circumscripti, ab fere omnia naturalia argumenta in praefiguratione D spiritu absorpta pronuntiat, purissime intelligens Apo- ipsius facta fuisse recte intelligantur: num veritati stolum dicentem: Seminatur corpus animale, surget putandum est non convenire, nos existimare, ex corpus spirituale. Disc. Intueor, et magni viri auctori- causarum naturalium effectiva potentia divinae votatem amplector. De spiritualitate siquidem et illoca- luntati subdita ipsam, resurrectionem dico, futuram? litate omnium generaliter humanorum corporum post MAG. Ambabus itaque cooperatricibus, ipsa quidem resurrectionem, quando humana natura, quae cor- natura et gratia, resurrectio perficietur. Disc. Credi. pore et anima constat, aequalis erit angelis, et derim. Sed quid ad gratiam, quid ad naturam sanctorum Patrum auctoritate mihi jam suasum proprie in hac resurrectionis actione pertineat, est, et intra me perspexi rationem, consultans, non satis conspicor. Nullam siquidem inter eas esse ail aliud probabilius veritatique propinquius occur- nemo solerter sapientiae secreta rimantium dixerit VARIAE LECTIONES

[merged small][merged small][ocr errors]
[ocr errors]

et om. A
est om. CF.
corr. simplicem.

[blocks in formation]
« ElőzőTovább »