dignum fac, ut duos saltando magnificem, o bone, A καταξίωσον, ἵνα τὰς δύο σκιρτῶν μεγαλύνω, ἀγαθὲ, adventus tuos. Audi, puella, Virgo pura, dicat jam Gabriel consilium Altissimi antiquum: verum fias ad Dei susceptionem prompta. Per te enim incomprehensibilis cum mortalibus conversatur. Ideo et gaudens clamo: Benedicite, omnia opera Domini, Dominum. Intellectus omnis vincitur mortalium, respondit Virgo quærens: Quæ mihi loqueris, ab opinione remota sunt tuis hic læta sum verbis; sed timeo stupefacta, ne deceptione ut Evam longe me mittas a Deo ; sed tamen jam clamo : Benedicite,om- Β nia opera Domini, Domino. Ecce tibi, puella, dubium solutum est, dicit adhæc Gabriel Bene enim dixisti rem non conjectandam, sermonibus tuorum labiorum parens. Reliquum ne dubita ceu fictio sit: ut rei autem crede. Ego enim gaudens clamo : Benedicite, omnia opera Domini, Domino. Lex hæc a Deo mortalibus statuta, irreprehensi. bilis, rursum jubet, ut ex communi amore partus proveniat, nescio conjugalem penitus voluptatem. Quomodo igitur dicis quod pariam ? timeo ne versute loquaris: sed tamen jam clamo : Benedicite, omnia opera Domini, Domino. Verba quæ mihi dicis, o veneranda, angelus rursus clamat, consuetæ sunt feturæ mortalium hominum. Vere Deum tibi annuntio supra rationem et mentem incarnatum, ut novit ex te, ideo gaudens clamo : Benedicite, omnia opera Domini, Domino. Videris mihi veritatis orator, reposuit Virgo. Lætitiæ enim communis venisti nuntius : anima igitur quia purgata sum per Spiritum, secundum verbum tuum fiat mihi : habitet in me Deus ad quem clamo: Benedicite, omnia opera Domini, Domino. παρουσίας σου. ΤΟΥ ΑΥΓΟΥ Εἰς τὸν εὐαγγελισμὸν τῆς ὑπεραγίας Θεογεννή τον ἡ Ακροστιχίς. "Ακοκε, κόρη, Παρθένε ἁγνή· εἰπάτω δὴ ὁ Γαβριὴλ βουλὴν Ὑψίστου ἀρχαίαν, ἀληθινὴν, γενοῦ πρὸς ὑποδοχὴν ἐτοίμη Θεοῦ· διὰ σοῦ γὰρ ὁ ἀχώρητος βρατοῖς συνεπιστρέφεται. Διὸ καὶ χαίρων βοῶ, Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον. Εννοια πᾶσα ἡττᾶται βροτῶν, ἀντέφησεν ἡ Παρ θένος ζητοῦσα. Απερ μοι φθέγγη παράιοξα, ἢςθην σου τοῖς λόγοις. ̓Αλλὰ δέδοικα θαμβηθεῖσα μὴ ἀπάτῃ με ὡς Εὐαν πόῤῥῳ πέμψης Θεοῦ. ̓Αλλ' όμως ήδη βοῶ· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον. Ἴδε σοι, κόρη τὸ ἀπορον λέλυται, φησὶ πρὸς ταῦτα ὁ Γαβριήλ. Καλῶς γὰρ ἔφην τὸ πρᾶγμα δυστέκμαρ τον λόγοις σῶν χειλέων πειθαρχοῦσα. λοιπὸν μὴ ἀμ φίβαλε ὡς πλάγματι, ὡς πράγματι δὲ πίστευε. Ἐγὼ γὰρ χαίρων βοῶ· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Πυρίου τὸν Κύριον. Νόμος οὗτος θεόθεν βροτοῖς, ὁ ἄμεμπτος αὖθις φησι, ξυνοῦ ἔρωτος τόκον προέρχεσθαι. θὐκ οἶδα σύζυγον παντελῶς ἡδονήν. Πῶς οὖν λέγεις ὅτι τέξου μαι ; φοβοῦμαι μὴ ἀπάτῃ λιλῇς. Αλλ ̓ ὅμως ἤδη βοῶ· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον. Ρήματα ἅπερ μοι φθέγγῃ, σεμνή, ὁ ἄγγελος πά λιν βοᾷ, συνήθη πέλει λοχείας ἀνθρώπων θνητών. Τὸν ὄντως Θεόν σοι ὑπαγγέλλομαι ὑπὲρ λόγου τε καὶ ἔννοιαν σαρκούμενον, ὡς οἶδεν ἐκ σοῦ. Διὸ καὶ χαί ρῶν βοῶ· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύ ριον. Φαίνῃ μοι ἀληθείας ῥήτωρ, κατέθετο ἡ Παρθένος. Χαρᾶς κοινῆς γὰρ ἐλήλυθας ἄγγελος· ψυχὴν οὖν ἐπεὶ συγκαθήγνισμα: Πνεύματι, ὡς τὸ ῥῆμά σου γενέσθω μοι· σκηνούτω ἐν ἐμοὶ ὁ Θεὸς, πρὸς ὅν βοῶ· Εὐλο γεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον. Ὡς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ ψαυέτω μηδαμῶς Χειρ ἀμυήτων· χείλη δὲ πιστῶν τῇ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως φωνὴν τοῦ ἀγγέλου ἀναμέλποντα, ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω· Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Tanquam animatam Dei arcam nequaquam tangat manus non initiatorum ; labra autem fidelium Deiparæ perpetuo vocem angeli recinentia, exsultando clament: Ave, gratia plena, Dominus tecum. Supra intellectum concipiens Deum,naturæ leges Ὑπὲρ ἔννοιαν συλλαβοῦσα Θεὸν τῆς φύσεως θεσμούς nescisti, puella ; tu enim pariendo, quæ matrum ἔλαβες κόρη. Σὺ γὰρ ἐν τῷ τίκτειν τὰ μητέρων διέδρας, sunt transcendisti, fluxa natura quamvis constares : " ρευστή φύσις καίπερ καθεστηκυία· ὅθεν ἐπαξίως unde digne audis : Ave, gratia plcna, Dominus tem ἀκούεις· Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. cum. Quonam modo lac profundas, Virgo pura, non fert enarrare lingua mortalis: admirabilis enim. naturæ ostenditur res,legalis terminos partus transgrediens, unde digne audis: Ave, gratia plena,Dominus tecum. Admirabile sacrorum interpreti Moysi rubus et ignis ostendunt rignum. Quærens autem finem in transitum temporis, in puella pura dixit perspicere, velut Deipara dicatur: Ave, gratia plena, Dominus tecum. Πῶς πηγάζεις γάλα, Παρθένε ἁγνή, οὐ φέρει ἐξειπεῖν γλῶσσα βροτεία. Ξένον γὰρ φύσεως ἐπι δείκνυται πρᾶγμα νομίμης όρους γονῆς ὑπερβαῖνον· ὅθεν ἐπαξίως ἀκούεις· Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Θαυμαστὸν τῷ ἱεροφάντη Μωϋσεῖ ἡ βάτος καὶ τὸ πῦρ ἔδειξε τέρας. Ζητῶν δὲ τὸ πέρας εἰς διάβασιν χρόνου, ἐν κόρῃ ἁγνῆ ἔφη κατωπτεῦσαι, ἢ ὡς Θεο τόκῳ λεχθείη· Χαῖρε, κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σου Manebo. Verus hic est Sermo Dei supremi. Nam qui sacram synaxin, Ejusque suscipit vim, Non solus ille, non jam Est ille solus, inquam, Sed, magne Christe, te[cum, Qui lumen es trifulgens. Es spiritus, meumque Sic prodigo mihi tu, Qui nunc dolore magno Ἐν αὐτῷ δ ̓ ἐγὼ τυγχάνω. Sed non item fugit me, ̓Αλλὰ τοῦτο πάλιν οἶδα, [των, Οὐχ αμαρτημάτων πλή θος, Οὐδὲ πράξεων αἰσχρότης, Υπερβαίνει τοῦ Θεοῦ μου Τὴν πολλὴν φιλανθρω [πίαν. 'Αλλ ̓ ἐλὲῳ συμπαθείας Τοὺς θερμῶς μετανοοῦν Καὶ καθαίρεις, καὶ λαμ [τας, [πρύνεις, Καὶ φωτὸς ποιεῖς μετό ίχους, Κοινωνούς θεότητός σου [σίοις. Ταῦτα τολμηρὸν ποιεῖ με, Ταῦτά με πτεροι, Χριστέ (μου, Καὶ θαῤῥῶν σου ταῖς πλού [σίαις Πρὸς ἡμᾶς εὐεργεσίαις, Χαίρων ἅμα τε καὶ τρέ μων Τοῦ πυρὸς μεταλαμβάνω, Χόρτος ων, καὶ ξένον [θαῦμα, Νῦν δροσούμενος ἀκαύ [στως, Ὥσπερ καὶ ἡ βάτος πάλαι, Ἡ ἀφλέκτως καιομένη, Τοίνυν εὐχαρίστῳ γνώμη, Εὐχαρίστῳ δὲ καρδίᾳ, Εὐχαρίστοις μέλεσί μου, Καὶ τῆς ψυχῆς καὶ σαρκός μου, Προσκυνῶ καὶ μεγαλύνω Καὶ δοξάζω σε, Θεέ μου, Ως εὐλογημένον ὄντα Νῦν τε καὶ εἰς τοὺς αἰῶ Ένας. Explicit S. Joannis Damasceni editio Lequiniana. Quæ sequuntur supplevit ADDENDA SUPPLEMENTI VICE AD OPERA SANCTI JOANNIS DAMASCENI SUPERIUS EDITA. VITA BARLAAM ET JOSAPH. PRÆLOQUIUM Editioni principi Græci textus appositum *. Describere multis adhinc annis cæperam compositam a Joanne, qui vulgo Damascenus dicitur, Barlaami ac Joasaphi Vitam, ea mente ut eam ad codices Regios omnes, qui sunt numero septemdecim, accurate recensitam, Latina versione Jac. Billii, caque, si forte alicubi correctione egeret, emendatiore, instructam, forma maxima ederem, scilicet supplemento editioni Damasceni Lequinianæ futuram. Sed, cum de redemptore tali libro, illo quo vivimus tempore, reperiendo despe rarem, id consilii seposueram, ut et majus aliud de addendo Benedictina Gregorii Nazianzeni editioni volumine altero, quo ejus poemata et ineditos commentatores Græcos, Basilium in primis, comprehenderem. Quibus vero rationibus eo fuerim adductus, ut Barlaami Vitam apparatu critico fere destitutam in vulgus emitterem, lectores docebo. Volui scilicet eam occupare provinciam, ne mihi meus labor totus periret, cum de quadam inaudiverim editione, quæ, si prior in manus lectorum veniat, meam prorsus opprimet, cum illi vel posteriori prior hæc mea nullo queat modo nocere. Etenim viri duo præcipui, Schmidtius, qui in Romanesi litteratura regnat, et Kopitar bibliothecæ Cæsareæ, quæ Vindoboda est, custos primarius, coeunda studii et laboris societate editionem moliuntur, quam omnibus numeris fore absolutissimam facile mecum omnes augurabuntur, qui utriusque summam noverunt doctrinam et eruditionem. Quæ cum ita forent, mihi quidem satis esse visum fuit, i meo qualicunque usus apparatu, velisque contractis, viam fere aperirem, librumque dudum exspectatum, cujus post tot in variis linguis versiones Græcum ipsum exemplar nondum fuit typis excusum, in doctorum inferrem bibliothecas, hortante præsertim Sinnero, illo Præfationis ad Longum loco quo de Barlaami Vita paucis disputavit verbis, sed eruditis, nec dehortante Geelio, qui cum de me tam humaniter et senserit et scripserit, id inter maxima habeo meorum conatuum præmia. Quid enim mihi optatius cadere potest, quam ut illi viro, qui est studiorum eruditorum judex in paucis maxime idoneus, studia mea probem ? Igitur, omissa, quæ fuisset infinita, codicum septemdecim collatione, ad duos præsertim recensionem. institui, optimæ illos nolæ et ætatis, adhibitis etiam pro re nata in auxilium aliis quibusdam, si quis in duobus illis esset locus vel mancus vel difficilior. Sed, brevitati studens, varietates scripturæ rarenter memoravi, nisi viderentur eximiæ, vel via memorandis sterneretur ad auctorum emendationes, aut versu foret opus uno et altero, qui columna in annotatione brevior vicinæ adæquaretur nec claudicaret. Si qui forte lectores hypercritici me negligentiæ insimulabunt, insimulari me feram patienter, eisque auctor ero ut se spe solentur Kopitariæ editionis, qua qui sunt meæ defectus cumulatissime reparatum iri ne dubitent. Difficillimam etiam Schmidtio ac socio doctissimo de libri auctore disputationem relinquo; utrum Joannes sit Damascenus, an Joannes quidam alius monachus Sinaita vel Sabaita. Sinnero quidem de Damasceui nomine vix hæsitationis locus post Allatii argumenta relictus esse videtur; fateor tamen me adhuc incertum hærere, ac cum Geelio (Bibl. crit. N. t. V, p. 241) exspectare adhuc, donec, enotatis diligenter codicum omnium inscriptionibus et cujusque ætate sedulo examine explorata, comparatoque dubio eo libro cum genuinis Damasceui libris, plenior et altior instituatur disquisitio. Interim, quem ad Aristænetum Joannem monachum vocabam, nunc etiam Joannem voco monachum. In notis nonnusquam Latinam adhibui Georgii Trapezuutii quæ fertur versionem. Etsi non ne Anecdota Græca. E. codicibus Regiis descripsit, annotatione illustravit J. Fr. BOISSONADE. Vol. IV. Parisiis,excusum in typographeo Regio MDCCCXXXII, regis permissu,dato die v Decembris MDCCCXXVII. sciam quid animadverterit contra id nomen Fabricius (Bibiloth. Græc. tom. IX, pag. 737 ; tom. XII, pag. 73), nil tamen mutavi. Majorem, quam olim mediatus eram, editionem absolvere si mihi licuisset, obscurum illum historiæ litterariæ locum, principibus inspectis exemplaribus, ipsisque ab originibus re universa sedulo investigata, penitus, ni fallor, elucidassem ; qui ingratus labor felixque successus futurorum totus sit editorum. Ipsorum etiam erit disserere de nomine Ethiopia interioris vel Indiæ quo auctor utitur. Quam disquisitionem in me fere receperam (p. 3, n. 1); sed id jam omittere visum est salius, ipsisque integrum relinquere. Judicent etiam an Huetio, qui nomina hominum Syriaca in Indica historia non size admiratione legebat, apte reposuerit Liron Amænit. crit., t. I, p. 233. NARRATIO UTILIS EX INTERIORI ETHIOPUM REGIONE, QUÆ INDIA DICITUR, IN URBEM SANCTAM LATA PER JOANNEM MONACHUM, HOMINEM HONORE DIGNUM ET VIRTUTIS AMANTEM, E CONTUBERNIO SANCTI-SABE, IN QUA CONTINETUR VITA BEATORUM ET FAMIGERATORUM VIRORUM BARLAAM ET JOASAPHI Quicunque Spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei, ut ait Apostolus (Rom. vi). Illud porro Spiritu sancto donari, et filios Dei fieri, expetendorum omnium extremum est (Nazianz., orat. de Athanas.); et quo cum ventum fuerit, conquiescitomnis contemplatio, quemadmodum divinis Litteris proditum est. Hanc igitur excellentem, et expetenda rum omnium rerum supremam beatitudinem,sancti omnes, qui ab ævo condito exstiterunt, per virtutum cultum ac studium divino beneficio consecuti sunt; ut qui partim martyrium subierint,atque ad sanguinem usque adversus peccatum in acie steterint, partim religiosæ ac Deo devotæ vitæ certamen exantlarint, arctamque viam tenuerint,animique destinatione martyres exstiterint. Quorum luculentas virtutes ac præclara facinora (hoc est et eorum qui martyrio perfuncti sunt, et eorum qui per religiosam exercitationem angelicum vitæ genus imitando expresserunt) litterarum monumentis commendare,atque ob virtutis exemplum ad posteras ætates transmittere, a divinis apostolis et beatis Patribus Christi Ecclesia accepit, hoc videlicet ad nostri generis salutem velut lata lege promulgantibus. Etenim via ea quæ ad virtutem ducit, aspera est atque ardua et permolesta,iis praesertim qui nondum sese totos ad Deum transtulerunt,verum adhuc vitiorum animique perturbationum tyrannide conflictantur. Quo fit ut multis ad eam illecebris indigeamus, nimirum et consiliis ac cohor A ΙΣΤΟΡΙΑ ΨΥΧΩΦΕΛΗΣ ΕΚ ΤΗΣ ΕΝΔΟΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΑΙΘΙΟΠΩΝ ΧΩΡΑΣ, ΤΗΣ ΙΝΔΩΝ ΛΕΓΟΜΕΝΗΣ, ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΠΟΛΙΝ ΜΕΤΕΝΕΧΘΕΙΣΑ ΔΙΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, ΑΝΔΡΟΣ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΑΡΕΤΟΥ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΑ ΕΝ Η Ο ΒΙΟΣ ΒΑΡΛΑΑΜ ΚΑΙ ΙΩΑΣΑΦ ΤΩΝ ΑΟΙΔΙΜΩΝ ΚΑΙ ΜΑΚΑΡΙΩΝ (1). 1 Ὅσοι Πνεύματι Θεοῦ ἄγονται, οὗτοί εἰσιν υἱοὶ Θεοῦ, φησὶν ὁ θεῖος ̓Απόστολος (2)· τὸ δὲ Πνεύμα τος ἁγίου ἀξιωθῆναι καὶ υἱοὺς Θεοῦ γενέσθαι τῶν ὁρεκτῶν ὑπάρχει τὸ ἔσχατον, καὶ οὗ γενομένοις πάσης θεωρίας ἀνάπαυσις, καθώς γέγραπται. Τῆς οὖν ὑπερφυοῦς ταύτης καὶ τῶν ἐφετῶν ἀκροτάτης μακαΒ ριότητος ἠξιώθησαν ἐπιτυχεῖν οἱ ἀπ' αἰῶνος ἅγιοι διὰ τῆς τῶν ἀρετῶν ἐργασίας· οἱ μὲν μαρτυρικῶς ἀθλήσαντες καὶ μέχρις αἵματος πρὸς τὴν ἁμαρτίαν ἀντικαταστάντες, οἱ δὲ ἀσκητικῶς ἀγωνισάμενοι, καὶ τὴν στενὴν βαδίσαντες ὁδὸν (3), καὶ μάρτυρες τῇ προαιρέσει γενόμενοι. Ων τὰς ἀριστείας καὶ τὰ κατορθώματα, τῶν τε δι' αἵματος 2 τελειωθέντων (4) καὶ τῶν δι ̓ ἀσκήσεως τὴν ἀγγελικὴν πολιτείαν μι μησαμένων (5), γραφῇ παραδιδόναι, καὶ ἀρετῆς ὑπόδειγμα ταῖς μετέπειτα παραπέμπειν γενεαῖς, ἐκ τῶν θεηγόρων ἀποστόλων καὶ μακαρίων Πατέρων ἡ τοῦ Χριστοῦ παρείληφεν Ἐκκλησία, ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ γένους ἡμῶν τοῦτο νομοθετησάντων. Ἡ γὰρ πρὸς ἀρετὴν φέρουσα ὁδὸς τραχεῖά τίς ἐστι καὶ ἀνάντης καὶ μάλιστα τοῖς μήπω μεταθεμένοις ὅλους ἑαυτοὺς ἐπὶ τὸν Κύριον, ἀλλ' ἐκ τῆς τῶν παθῶν τυραννίδος ἔτι μολεμουμένοις. Διὰ τοῦτο καὶ πολλῶν δεόμεθα τῶν πρὸς αὐτὴν παρακαλούντων ἡμᾶς, τοῦτο μὲν παραινέσεων, τοῦτο δὲ καὶ βίων ἱστορίας τῶν ἐκείνην προωδευκότων, ὅ καὶ μᾶλλον ἀλύπως ἐφέλκεται πρὸς αὐτὴν καὶ μὴ ἀπογινώσκειν παρασκευάζει τῆς που ρείας τὸ δύσκολον. Ἐπεὶ καὶ τῷ μέλλοντι βαδίζειν ὁδὸν δύσπορον καὶ τραχεῖαν παραινών μέν τις καὶ C (1) Lemma exhibui codicis 903, deinceps vocandi A, omisso, post μακαρίων, librarii pio voto, εὐλό γησον, Πάτερ. 1n codice 904, deinceps dicendo B, lemma desinit in nomine Σάβα, addito voto eodem. Codicis 1128, quem posthac elemento C significabo, cum perierit folium primum, initium fit in voce ύφο ορώμενος, mihi p. 2, 22. (2) Paulus Epist. ad Rom. vin, 14. (3) Respectu ad Matth. vn, 14 : Στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν. (4) Christus ap. Luc. xu, 32 : Τῇ τρίτη τελειοῦμαι. ubi Pricmus. Infra p. 28, 16, ἐτελειώθησαν διὰ πυρός. Acta inedita S. Aretheæ : Οἱ ἅγιοι, κλίναντες τοὺς αὐχένας αὐτῶν, ἐτελειώθησαν πάντες. Confer infra pag.8. Dicitur et τελειωθῆναι de naturali exitu. (5) Confer similia infra p. 13, et quæ notata sunt pag. 5. |