B enim sanctissimus Leo Patribus Chalcedone con- Α Πατράσι Λέων ὁ ἁγιώτατος διεστείλατο, ὁ τῆς καθ' gregatis mittens, vestræ ille apostolicæ Ecclesiæ, quin et universi orbis clarissimum lumen, in hunc modum scripsit 16 : « Sed quia multa sæpe, quæ pœnitudinem possint generare, proveniunt, et superat culpas delinquentium misericordia Dei,ideo suspenditur ultio, ut possit locum habere correctio. » Ad hæc vero etiam pie recordationis scribens Pulcheriæ Augustæ, in epistola cujus initium : <«<Religiosam clementiæ vestræ sollicitudinem, quam catholicæ fidei indesinenter impenditis, « ejuscemodi scribit principalissimus Leonis animus : «Sicut enim a principio hujus causæ frequentissime scripsi, hanc inter discordes sensus et carnales æmulationes moderationem volui custodire, ut integritati quidem fidei nihil evelli, nihil liceret Β apponi, ad unitatem vero pacemque redeuntibus, remedium veniæ præstaretur. Quia tunc operum diaboli potentiæ destruuntur, cum ad Dei proximique dilectionem hominum corda revocantur.» Hoc ipsum longe etiam prius invenitur præstasse in divinis accuratus Cyrillus, in ea quam habuit cum episcopis Orientalibus disceptatione studiorumque conflictu. Quippe ii, prædamnatum Nestorium absolvere volentes,latamque in eum sententiam satagentes irritam facere, rem præsumpserunt minime ferendam ; quin maximo se scelere constrinxerunt; quippe qui beato Cyrillo, ac ejus synodo anathema dixerint. Cæterum is quoque promptum adhibuit, nihilque difficile remedium hoc unum satisfactionis loco exigens ut nimirum iis quæ fuissent synodice decreta, pieque definita,assensum præstarent, sancitamque in impium confirmarent damnationem; in eas interim totius gaudii plenas voces prorumpente eodem ipso deifero Patre, quas putet aliquis dictas, velut ipse potius veniam esset consecutus pro quibus offendisset, quam iis indulsisset, qui ita offendissent: « Latentur enim, inquit, cœli, et exsultet terra: medius paries maceria solutus est, ac cujusvis generis sublata dissensio, universorum Salvatore Christo Ecclesiis suis pacem largiente. Porro etiam habetis vos a Deo afflati, firmam legitimamque, ac nullatenus repellendam defensionem, qua, omnino per illatam vim commissa offensio abolenda sit; puram nimirum ac claram recta fidei confessionem. Ne ergo, o beati, tarde pigreque ad eos habueritis quos vobis consociatos ac individue spiritali conspiratione ac concordia habetis conjunctos; nec iis attendentes quæ per vim patrata sunt, eam passos a vestra dilectione velitis repellere, aut reputare ut inimicos, quemadmodum ait divinus Apostolus 18, sed consolamini ut fratres, ostendentes imitatione, quod divinum est. Omnino siquidem, sanctissimi, ex Aaronis sancti Domini historia 19 pensaturi estis, ut divinus ipse Spiritus, consignata sacris paginis ὑμᾶς ἀποστολικῆς καθέδρας, μᾶλλον δὲ τῆς οίκου μένης ἁπάσης φανώτατος λαμπτήρ τοιάδε γεγραφώς· « Αλλ' ἐπεὶ πολλὰ συμβαίνει πολλάκις τὰ δυνάμενα μετάνοιαν ἐμποιεῖν, καὶ ὁ ἔλεος τοῦ Θεοῦ νικῇ τῶν ἁμαρτανόντων τὰ πλημμελήματα, διὰ τοῦτο, τὰ τῆς τιμωρίας ἐν ἀναρτήσει καθίσταται, ὅπως ἂν χώραν ἔχειν ἡ διόρθωσις δυνηθείη. » Ἔτι μὴν καὶ Πουλχερίᾳ τῇ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως γράφων ἐν ἐπιστολῇ, ἧς ἡ ἀρχὴ, « Τὴν θεοφιλῆ τῆς ὑμετέ ρας φιλανθρωπίας φροντίδα, ἢν τῇ καθολικῇ πίστει ἀδιάλειπτον ἀπονέμετε, » τοιάδε φησὶν ὁ ἀρχικώτατος τοῦ Λέοντος νοῦς· « Καθάπερ γὰρ ἐξ ἀρχῆς ταύτης τῆς ὑποθέσεως συχνότατα γέγραφα, ταύτην μεταξύ τῶν τε διχονοουσῶν διανοιῶν, καὶ τῶν σαρκικῶν ζηλο τυπιῶν τὴν ἐπιείκειαν βούλομαι φυλαχθῆναι· ὥστε τῇ μὲν τελειότητι τῆς πίστεως μηδὲν ἐξεῖναι προστεθήναι, μήτε μὴν ἀφαιρεθῆναι· τοῖς δὲ πρὸς τὴν ἑνό τητα καὶ τὴν εἰρήνην ἐπανιοῦσι, τὸ τῆς συγγνώμης ἴαμα παρασχεθῆναι. Επειδή τότε τὰ ἔργα τοῦ διαβόλου δυνατώτερον καθαιροῦνται, ὅταν πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ πλησίον ἀγάπην, αἱ τῶν ἀνθρώπων ἀνακαλῶνται καρδίαι. » Αὐτὸ δὲ τοῦτο πολὺ πρότερον καὶ Κύριλλος ὁ ἀκριβῆς περὶ τὰ θεῖα πεποιηκέναι εὑρίσκεται ἐπὶ τῇ τῶν ̓Ανατολικῶν ἐπισκόπων πρὸς αὐτὸν διενέξει τε καὶ ἀντιστάσει. Απολύειν γὰρ κατακρίσεως ἐκεῖνοι βουλομένοι τὸν Νεστόριον, καὶ τὴν ἐπ' αὐτῷ ψῆφον ἀκυροῦν σπεύδοντες, οὐ φορητὰ τετολμήκασιν, ἀλλὰ μέγιστον εἰργάσαντο πλημμέλημα. Αὐτὸν γὰρ τὸν μακάριον Κύριλλον, καὶ τὴν κατ' αὐτὸν ἀνεθεμάτισαν σύνοδον. Αλλα κἀκεῖνος ταχεῖαν καὶ οὐκ ἐργώδη προσηγάγετο την ἀνάκτησιν· αὐτὸ μόνον τὸ συνθέσθαι αὐτοὺς τοῖς συνοδικῶς δεδογμένοις, καὶ εὐσεβῶς διορισθεῖς, καὶ τοῦ ἀσεβοῦς κυρῶσαι τὴν καταδίκην, ἐκείνας ἐπὶ τούτοις τὰς πάσης περιχαρείας ἐπιμάστους φωνὰς ἐκβοήσαντος τοῦ αὐτοῦ θεοφόρου Πατρός, ἂς ὑπονοήσειέ τις ἐῤῥῆσθαι ὡς αὐτοῦ μᾶλλον πταίσματος συγχώρησιν δοξαμένου, καὶ οὐ τοῖς πταίσασι συγκ χωρήσαντος· « Εὐφραινέσθωσαν γάρ, φησίν, οἱ οὐ ρανοί, καὶ ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ· λέλυτας γὰρ τὸ μεσό τοιχον τοῦ φραγμοῦ, καὶ διχονοίας ἁπάσης ἀνῄρηται τρόπος, τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτήρος Χριστοῦ ἑαυτοῦ ̓Εκκλησίαις τὴν εἰρήνην βραβεύσαντος. Η Ἔχετε τοίνυν καὶ ὑμεῖς, ὦ θεόληπτοι, τὴν ἀναιρετι κὴν τοῦ κατ' ἐπήρειαν σφάλματος, ἀπολογίαν ἰσχυ D ράν τε καὶ ἔννομον, καὶ οὐδαμῶς δυναμένην παρα κρουσθῆναι, τὴν καθαρὰν καὶ πεπαῤῥησιασμένην τῆς ὀρθοδοξίας ὁμολογίαν. Μὴ οὖν βραδεῖς τε καὶ ὀκνηροὶ πρὸς τὸ συνηρμοσμένον ὑμῖν καὶ ἀδιάτμητον ἐν πνευματικῇ συμπνοίᾳ καὶ ὁμονοία γένησθε, ὦ μαλάριοι, μήτε τοῖς κατὰ βίαν γεγενημένοις προσ έχοντες, τοὺς βιασθέντας ἡμᾶς, τῆς ἑαυτῶν ἀγάπης ἀπώσασθε· μηδὲ ὡς ἐχθροὺς ἡγεῖσθε, ὥς φησιν ὁ θεῖος ̓Απόστολος, ἀλλὰ παρακαλεῖτε ὡς ἀδελφούς, τὸ θεομίμητον ἐνδεικνύμενοι. Πάντως γὰρ λογιεῖσθε, άγιώτατοι, ἐκ τῆς κατὰ τὸν ̓Ααρὼν τὸν ἅγιον Κυ C 16 Epist. 47. 17 Epist. 51, c. 2. 18 II Thess. 111, 11. 19 Exod. ΧΧΧΙΙ, 1 seqq. ταῖς nis, et ut ne absoluta ejus abductio in impietatem censeatur, palam edixerit, iis quæ violentia, non ex insita animi perversitate peccantur, comitem jure merito sequi indulgentiæ aliquam rationem Ille siquidem tantus vir Aaron, veteris illius populi violentiæ cedens, atque ut idolum fabricaretur ac initiaret, eidem morem gerens, reprehensus quidem fuit a fratre: cæterum ubi violentiam qua adductus fuerat pro defensione objecisset, nihil a Deo increpatus est, nec amisit pontificiam dignitatem; quod omnino, qui nostrum omnium corda sigillatim finxit, Deus, quemadmodum ait magnus David 20, ad veram Dei ipsius venerationem ac religionem in affectu animi positam re ρίου, ὡς τὸ θεῖον αὐτὸν ἀνεκήρυξε Πνεῦμα Γραφικῆς A historia (8),subeximente a ratione perfectæ negatioἱστορίας ὑπεξαιρουμένης τοῦ τῆς παντελοῦς ἀρνήσεως λόγου, καὶ τῆς πρὸς τὴν τελείαν ἀθεότητα υπαγωγῆς· ὡς τοῖς βεβιασμένως, καὶ οὐ κατὰ γνώμης ἐνδιάθετον πονηρίαν γινομένοις, ἔπεταί τις συγχώρησις ἔνδικος. Ο γὰρ Ααρὼν ἐκεῖνος, τῇ ὁρμῇ τοῦ πάλαι λαοῦ καθυφεὶς, καὶ ὑπουργήσας αὐτοῖς πρὸς τὴν τῆς εἰδωλοποιίας τελείωσιν, ἐνεκαλεῖτο μὲν ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ· τὴν δὲ ἀναγκαστικὴν βίαν ἐν ἀπολογία προσβαλλόμενος, οὐδὲ μίαν παρὰ Θεοῦ ἐπιτίμη σιν δέχεται, οὐδὲ τοῦ τῆς ἀρχιερωσύνης ἀπόκληρος γέγονεν ἀξιώματος· πάντως πρὸς τὸ ἐν διαθέσει περὶ τὸ θεῖον σέβας γνήσιον ἀποβλέψαντος τοῦ πλάσαντος καταμόνας τὰς καρδίας ἡμῶν, ὥς φησιν ὁ μέγας Δαβίδ, καὶ οὐ πρὸς τὴν ἔξωθεν περιπέτειαν. Δεικνυμένης τοίνυν τῆς περὶ τὸν ὀρθὸν λόγον τοῦ Β spexisset, non vero ad externam temeritatem. quippe illatæ hoc æva pœnæ, œconomiæ, potius quam justa supplicia; ut ex illis vix unquam aliquis sane judicet, ac non ea temeritate, qua liquet judicasse amicos Jobi, quorum præjudicio cautiores esse oporteret homines saltem Christianos. Nec enim frustra, tota illa disputatio, tot versibus Spiritu sancto dictante, conscripta est, ut nec aliud quidquam, si quid sacris paginis consignatum est. (8) Consignata sacris paginis historia. Transpo- C ubi æqualia fuerint meritorum momenta. Sunt suimus litteram nullo alio mutato, ut sibi parenthesis cohæreret. Τo enim ὑπεξαιρουμένης, palam refert præcedens γραφικῆς ἱστορίας. Porro peccatum hoc Aaron, quidquid minuat illata vis, gravissimum fuit, sic molliter cedente re tam gravi,et qua sic honori divino derogaretur, ipso principe populi ac summo sacerdote. Ut verò Deus non severius ultus sit, ejus sunt judicia, gravioribus haud raro temporalibus pœnis animadvertentis in minora crimina; æqua in futurum futura lance, ANNO INCERTO JOANNES NICENUS ARCHIEPISCOPUS. NOTITIA. (Mich. LEQUIEN, Oriens Christian. t. I, p. 648.) Sæculo nono exeunte, vel decimo inchoato, sedebat Joannes metropolita Nicamus, cujus ad Zachariam Armeniæ metropolitam, seu Catholicum, De domini nativitate librum Combe fisius edidit tom. III Auctar. Biblioth. PP. Græc. Hunc auctorem appellat Anastasius Caesariensis in Opusculo De jejunio Deiparae, quod prodiit tom. J Monum. Eccl. Græcæ; quinetiam Nicon Rhaithensis in opusculis duobus quæ de hoc argumento scripsit, quæque in schedis meis habeo, καὶ εἰς λόγον Ιωάννου μητροπολίτου Νικαίας, πρὸς Ζαχαρίαν τὸν Καθολικών τῆς μεγάλης ̓Αρμενίας. In vivis agebat Nicon sub Basilio et Constantino fratribus impp., ut ipse in Opusculo II significat. Quinetiam ex Catholicorum Armeniæ serie compertum fiet Zachariam illum cui Joannes Nicænus scribebat, tempore Photii sedisse; ad quem nimirum exstat ejusdem Photii epistola, quam Galanus in Armenicis suis Armenice Latineque edidit. ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΙΚΑΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟΣ ΣΑΧΑΡΙΑΝ ΤΟΝ ΚΑΘΟΛΙΚΟΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΡΜΕΝΙΑΣ. - JOANNIS ARCHIEPISCOPI NICÆNI DE NATIVITATE DOMINI AD ZACHARIAM CATHOLICUM MAJORIS ARMENIÆ (1). Divinus quondam Apostolus inclyto discipulo A suo Timotheo in hæc verba scribit: Ego enim jam delibor, et tempus resolutionis meæ instat. Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servari. In reliquo reposita est mihi corona justitia, quam reddet mihi Dominus in illa die justus judex : non solum autem mihi, sed et iis omnibus qui dili• gunt ejus apparitionem ; cujus tu vestigia es assectatus, o beate Zacharia, magni apostoli Thaddæi successor effectus, ac eumdem cum Gregorio thronum obtinens; duxque domus Thorgon, ac præpositus incolarum Ararti, scientissimusque ac spiritualissimus familiarum bellatorumoptimorum 1 II Tim. IV, 6.8. Ὁ θεῖος ̓Απόστολός ποτε γράφων τῷ ἀοιδίμῳ αὐ τοῦ μαθητῇ Τιμοθέῳ, ἔλεγεν Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπέν δομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστη κει τὸν καλὸν ἀγῶνα ἠγώνισμαι· τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα. Λοιπὸν ἀπόκει ταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώ σει μοι ὁ Κύριος, ἐν ἡμέρᾳ ὁ δίκαιος κριτής· οὐ μόνον δὲ ἐμοὶ, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ, ἢ καὶ σὺ ἠκολούθησας, ὦ μακάριε Ζαχαρία, ὁ διάδοχος τοῦ μεγάλου ἀποστόλου Θαδδαίου γενόμενος, καὶ σύνθρονος τοῦ ἁγίου Γρη γορίου, ὁδηγὸς δὲ τοῦ οἴκοῦ Θοργών, καὶ ἐπιστάτης Αράρτι ἐγχωρίων, καὶ γνωστικώτατος τῶν φυλῶν ΝΟΤΕ. (1) Quæ tractatu hoc epistolari, de divisione B peculiari alio die celebrent Annuntiationem Dofestorum Natalis Domini ac Epiphaniæ, ejusque occasione ac origine habentur, egregia sunt ac nova, quibus plurimum illustrentur quæ habet Chrysostomus de nova festi Natalis Domini in Oriente seorsim ab Epiphania, institutione, derivato ritu ab Occidente, ubi άνωθεν, pridem jam, celebraretur 25 mensis Decemb. Major esset ad fidem noster Joannes, ut esset Chrysostomo, Arcadio, ac Honorio, æqualis, aut suppar ; videtur autem longe junior. cum Zacharias Catholicus, ad quem scribit, non exstet in Catalogo Catholicorum Armeniæ, quem repræsento ex Regio: cujus proinde auctor antiquior sit Joanne. Potuit i̇sta habere ex Ecclesiæ suæ monumentis aut Constantinopolit anæ. Isaac Catholices utraque sua in Armenios invectiva, multis eos exagitat, quod sub idem tempus, Natale Domini ac Baptisma celebrent, nec minicam, ea sint hæresis ipsorum argumenta ac negatio Incarnationis. Verum sunt hæc levia, cum vix aliud Armenii in hoc committant, quam quod Alexandria, Constantinopolis, etc., annis circiter 400 commisisset, ipsaque Roma aliquot sæculis, ac usque ad Julium, ut constent a Joanne nostro narrata: quibus vix aliquid ex antiquioribus monumentis opponi potest. Grets in suis ad Codinum notis, eam orat. in Christi diem natalem tunc recens Orientalibus cognitum Chrysostomo abrogat, quod stylus diversus videatur; sed plane hallucinatur, nec usquam sibi similiorem Chrysostomum invenerit. Sicque Pantinus, qui prior edidit Latinitate donatam, Duceus, Savil, et alii habent vere γνήσιον. Non esse item Chrysost. probat, quia a Thracia ad usque Gades olim notam eam celebritatem ac illustrem, affirmet: • Nam τῶν ἀρίστων πολεμιστῶν τῶν ̓Αζάτ· ὁ ἀπαιτήσας Α ἐκ τῆς ἐμῆς ἐλαχίστου διανοίας, λόγους λαμπροτά τους καὶ δυσεκφύκτους, ὑπερβάλλοντας τὴν ἐμὴν διά νοιαν, περὶ τῆς ἀῤῥήτου γεννήσεως καὶ ἐπιφανείας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ ποιητοῦ τῶν ἁπάντων· καὶ περὶ ποίας αἰτίας ἡ ἀποστολικὴ διάταξις· Ἰακώβου τὸ σύγγραμμα, Ἰανουα Azat (2) : qui a modicissima ingenii facultate prædito homine, clarissimos ac fidem certam facientes sermones, vimque ejus ingenii superantes, de arcana Domini Jesu Christi magni Dei ac omnium auctoris nativitate ac apparitione, postulaveris ac qua de causa, quanquam constitutio apostolica (3) habeat, Jacobi ea conscriptio est, NOTE. inquit, Constantinopolis in Thracia est. » Bona ratio, non qua merito adjudicetur homilia illa Chrysostomo, sed qua tantum Chrysostomo patriarchæ ac episcopo. Ipse enim eadem ipsa satis indicat habitam Antiochiæ præsente episcopo, cum ista ait: Εν δὲ λοιπὸν εἰπὼν, καταπαύσω τὸν λόγον τῷ κοινῷ διδασκάλῳ τῶν μειζόνων παραχωρήσας· Ubi unum tantum addidero, dicendi faciem finem; quæ majora sunt,communi doctori dicenda relinquens: nimirum Flaviano episcopo suo: atque adeo jam Antiochiæ a paucis annis percrebruerat Natalis Christi religio, cum ibi Chrysostomus presbyter ac ecclesiastes ageret: potuitque jam tum, ac olim in Thracia celebrem existimare, cum et illic nonnulli, Occidentalium more, a Julii deinceps tempore colere cœpissent: cui nihil obstat, ut ne jam ipso patriarcha, Arcadii tandem favore, Constantinopoli, ac ubique per Orientem recepta sit: quando ille pro zelo suo ad sanctum Isaac seniorem in Armeniam scripserit,in cujus Armenia videretur dicecesi. Ut autem Grets.eam homil.Chrysostomo abroget, etiam præclaras illas in Judæos, abrogare habuerit; siquidem in ea aperte meminit quintæ illius quaJudæorum mense septimo importunum jejunium fuse admodum exagitavit: atque ut censores ejus. modi plures nanciscatur, vix ei aliquid, ac si velis Erasmo inviolatum, constiterit, hom. 1, in Pentecostem, quæ et ipsa habita est Antiochæ a non episcopo, cum trium tantum festorum mentionem faciat, nempe Epiphaniorum, Paschatis ac Pentecostes, haud obscure indicat, vix dum celebrem fuisse, ac notum Antiochiæ Christi natalis peculiarem diem, præter diem Luminum, quo uno quidquid est apparitionis Christi carne, Orientis Ecclesia celebrarent. Theorianus in suo Dialogo cum Armeniorum Catholico, eam Chrysostomi homiliam profert, quam ille non exstare apud suos ait: Ἡμεῖς τὸν λόγον τοῦτον τοῦ Χρυσοστόμου οὐκ youev Non habemus ipsi illum Chrysostomi sermonem. Postque alia : Ἐγὼ γὰρ τὸν λόγον τοῦ θείου Χρυσοστόμου, τὸν, πότε δεῖ τὴν ἑορτὴν τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως ἑορτάζειν, διαγορεύοντα, οὗ μνείαν αὐτὸς ἀνωτέρω πεποίηκας, μέχρι τοῦ νῦν οὐχ ἑώρακα· ἀλλ ̓ οὐδ' ήκουσα ὅτι ἐστὶ λόγος τοῦ Χρυσοστόμου περὶ τούτου· μᾶλλον δὲ τοῦ ἁγίου Επιφανίου τῆς Κύπρου ἤκουον εἶναι λόγον περὶ τούτου· ἀλλ' οὐδὲ ἐκεῖνον εἶδον. Λέγουσι γὰρ, ὅτι ὁ θεῖος Επιφάνιος, ἅτε ἐξ Εβραίων ὤν, ἐκ τῆς τῶν Ἑβραίων γραφῆς, καὶ Ἰωσήπου τοῦ Χρονογράφου ἐβεβαίωσε, Δεκεμ βρίῳ καὶ τὴν γέννησιν ἑορτάζεσθαι τοῦ Σωτῆρος. Τούτῳ φασὶ συμφωνεῖν καὶ τὰς ὑπὸ τοῦ Τίτου ἀπὸ · Ιερουσαλὴμ εἰς Ῥώμην ἀχθείσας γραφάς, ὅτι ταύ την αὐτὸς ᾐχμαλώτευσε. Nam ego D. Chrysostomi orationem, qua docet quando Natalis Chrysti celebrandus sit; cujus ipse superius mentionem fecisti, hactenus non vidi. Imo nequidem audivi aliquam Chrysostomi orationem ejus argumenti exstare; potius intellexeram esse quamdam de hoc orationem sancti Epiphanii Cypri episcopi, quam ipsum quoque non vidi. Aiunt enim sanctum Epiphanium, qui esset Hebræus natione, ex Hebræorum litteris, ac annalium scriptore Josepho affirmasse celebrandum Salvatoris diem 25 Decembris. Cum hoc consentire dicunt ea quoque scripta quæ Titus Hierosolymis Roman deportaverat, cum eam urbem cepit: quæ B C D plane, ut nonnihil obscuram arguant Armeniorum genti Chrysostomi illam orationem, eamdem tamen alioqui Græcis notam indicant; simulque totum Epistolæ hujus argumentum, eidem plane consentientia illustrant. Nec dum liquet sanctum Epiphanium scripsisse eo argumento; potuitque rogatus, nulla scripta oratione, sententiam dicere. Ut autem illa habeant verum, haud ita liquet: spectetne martyrium Nicomediensium in die Christi natali ad 25 Decembr., qui jam tunc peculiariter celebris haberetur, an ad 6 Januarii, qui et Natalis et Baptismi dies festus, uno Theophaniorum seu Epiphaniæ nomine haberetur. (2) Scientissimus ac spiritualissimus familiarum bellatorum Azat. Γνωστικώτατος φυλῶν τῶν ἀρί στων πολεμιστών 'Αζάτ. Genus hominum est, cujus crebra mentio in narratione illa anonymi de Armeniis. Ex his liquiet Azatos fuisse viros pios ac spiritales, ac quos Græci vocant dotás nostri, religiosos: Hebræi ex quo forte חסידים autem Armenicum illud, obscura gutturali, ac mutato d in t: quæ mutatio in finalibus frequens est. Ut quis tribus hujusmodi ac familias, velit cleri sodalitia, in quibus Zacharias Catholicus, uti gradu, ita scientia ac spiritualitate dicatur primus, sive alioqui clerus religiosis ac monachis constaret, ad eum assumptis, sive etiam non monachis, nihil ego repugnaverim. Non licuit certiora de his di scere, etsi Armeno Latinum sacerdotem consului. Tantum, accepi post etiam sacerdotium, compelli nonnunquam, etiam sine crimine, ad summan quamdam asxrov, ac monastices accuratiora exercitia, in quibus reliquum vitæ tempus, sibiac Deo, solitarii ac pœnitentium habitu, vivant. Sic et sanctus ipse Gregorius, post annos plures episcopatus, senio gravis, amicam solitudinem petiit, abdicata pastorali cura, cui filius sanctus Rostaces, vel ut alii Arostanes, sic mundo ac subjectæ plebi mortuo, debuerit suffici : qui et Nicænæ synodo jam catholicum agens interfuit, patre adhuc superstite, ut anonymus de Armeniis innuit. Græci quoque episcopi μεγαλόσχημα quandoque induunt, quod ut induant, debent nedum officio cedere, sed et dignitati ac gradui, ac deinceps pœnitentium statu vivere. (3) Quanquam constitutio apostolico, etc. Exstabat Jacobi adpootov nomine quædam constitutio, qua niterentur Armeniorum, aliæque Orientis Ecclesiæ, ut 6 illa Januarii sopάáveta, cum nato,tum baptizato Domino, celebrarent, sive alioqui ea die utrumque accidisset, sive non; nec enim semper dies ipsa præcise exhibiti sacramenti aut beneficii attenditur, in festorum institutione. Contra vero Constitutionem Clem. 1. v, cap. 13, distincte ponitur dies Natalis 5 Decembris, quanquam majori celebritate agendus significetur dies ille 6 Januarii, ac Epiphaniæ. Quidni alia, aliaque, apostoli ipsi in istis disposuerunt, quæ sunt meræ disciplinæ, ac ordinariæ summorum Ecclesiæ præsidum potestatis: Utque illi, ita et successores episcopi planeque explodendus Philippus Beroaldus in Chronico, dum Calviniano spiritu sanctos Patres suggillat,qui novum illud festorum onus Christianæ, plebi imposuerint, ac pro uno Epiphaniorum die, duos seorsim celebres haberi decre ut Nativitas ac Baptisma celebrentur 6 Januarii: A ρίου ζ' περιέχον τοῦ τελεῖν τὴν Γέννησιν καὶ τὸ Βά nos tamen, mundus ipse totus, invicem conspiraverimus, ut et populi omnes Nativitavem celebrent 25 Decemb., Baptisma vero, 6 Januarii. Equidem Verbum, quod a Patre descendit, tres iuitiavit nativitates : alteram, qua sumpsit carnem ex sancta Virgine; quam et honorans, dierum factus quadraginta, venit in templum. Altera nativitas est, quod in Jordane suscepit baptisma, quando a diabolo tentatus, ipsius vicit. Tertia denique terribilis, resurrectio ex mortuis. Mirabili autem ratione conversatus in medio discipulorum suorum per dies quadraginta, a monte Oliveti, assumptus est ad Patrem. Beati ergo apostoli ac discipuli Domini nostri Jesu Christi, per manuum Β Domini impositionem in monte Olivarum gratiam acceperunt, ut ad Scripturarum intelligentiam eorum mens aperiretur; inque Spiritus sancti adventu, repleti sunt omni scientia; Evangeliique prædicationem, quod erat tradendum gentibus, ac universa futura didicerunt. Propter tamen septem illarum hæreseon ex Judais prognatarum grassationem, Eccclesiæ totius officia speciatim atque ordine, haudquaquam exponere ac sancire licuit. Id vero unum sollicite agebant, ut Christum. Deum ex Deo, qui mundo apparuisset, prædicarent. Septem autem hæreseon nomina hæc sunt: 1, Scribæ; 2. Pharisæi; 3. Sadducæi; 4. Hemerobaptisti; 5. Asiani; 6. Nazareni; 7. Herodiani- Hi omnes adversabantur beatis apostolis; ac cum illis, Simoniani, Cerinthiani, Ariani, Sabelliani ac Eunomiani, qui plane contrarii erant sanctæ Ecclesia. Quin et Pascha luna 14 multis annis celebravit Ecclesia. Non enim omnes tunc poterat coercere, ac usque ad tempus pacifici illius Constantini, qui celebrata Nicæna synodo, os omne hæreticorum obstruxit, ac Ecclesiæ cornu exalta· vit. Ab eo itaque deinceps tempores sancti Patres ac beati episcopi, sanctorum apostolorum vestigia indagantes, sanctum Pascha a Judaico discreverunt, jure merito honorantes sanctam Ecclesiam catholicam, ae psalmis, et hymnis, canticisque spiritalibus exhilarantes, variasque festivitates singulas diebus propriis ordinari sanxerunt. Porro D ii apostoli qui erant ex sancti Joannis Baptistæ discipulis, audito quod Joannes testimonium perhibuit de Domino, credentes, Dominum secuti sunt; cumque Dominum in Jordane baptizari vidissent, ea die baptismi quoque festivitatem sta (α) ἴσ. Κριντιανοὶ vel Κυρηναῖοι. πτισμα· ἡμεῖς δὲ, ὁ κόσμος ὅλος, συνεφωνήσαμεν μετ ̓ ἀλλήλων ἀκολουθεῖν, ἵνα καὶ πάντες οἱ λαοὶ τελῶσι τὴν Γέννησιν Δεκεμβρίῳ, κε', καὶ τὸ Βάπτισμα, Ἰανουαρίῳ ζ'. Μέντοι γε τρεῖς γεννήσεις ετέλεσεν ὁ Λόγος ὁ ἐκ τοῦ Πατρὸς καταβάς· τὴν μὲν, σαρκωθείς ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου, ἢν καὶ τιμήσας, ἔρχεται ἐν τῷ ναῷ τεσσαράκοντα ἡμερῶν. Δευτέρα γέννησις, τὸ ἐν Ιορδάνῃ βάπτισμα, ὅτε πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου, ἐνίκησεν αὐτόν. Ἡ δὲ τρίτη φοβερά, ἡ ἐκ νεκρῶν ἀνάστασις. Θαυμαστῶς δὲ συνανεστράφη ἐν μέσῳ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, δι' ἡμερῶν τεσσαράκοντα· ἐκ δὲ τοῦ ὅρους τῶν Ἐλαιῶν ἀνελήφθη πρὸς τὸν Πατέρα. Οἱ οὖν μακάριοι ἀπόστολοι οἱ μαθηταὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ Κυρίου ἐν τῷ ὄρει τῶν Ἐλαιῶν, ἔλαβον χάριν τὸ διανοιχθῆναι αὐτῶν τὸν νοῦν τοῦ συνιέναι τὰς Γραφάς· καὶ ἐν τῇ ἐπελεύσει τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἐπλήσθησαν πάσης συνέσεως· καὶ τὸ κήρυγμα του Εὐαγγελίου, τοῦ μέλλοντος παραδίδοσθαι τοῖς ἔθνεσι, καὶ πάντα τὰ μέλλοντα μεμαθήκασι. Πλὴν διὰ τὰς προσβολὰς τῶν αἱρέσεων τῶν ἑπτὰ ἐκείνων τῶν φυεισῶν ἐκ τῶν Ἰουδαίων, οὐκ ἠδυνήθησαν τὴν ἀκολουθίαν πάσης τῆς Ἐκκλησίας μερικῶς κατὰ τάξιν ἐκθέσθαι καὶ θεσπίσαι. ̓Αλλὰ τοῦτο μόνον ἐσπούδασαν, τὸν Χριστὸν Θεὸν ἐκ Θεοῦ ἐπιφανέντα τῷ κόσμῳ, κηρύξαι. Τῶν δὲ ἑπτὰ αἱρέσεων ὀνόματα, ταῦτα πρῶτον, Γραμματεῖς· δεύτερον, Φαρισαῖοί· τρίτον, Σαδδουκαῖοι· τέταρτον, Ημεροβάπτιστοι· πέμπτον, Ασιανοί· ἕκτον, Ναζαραῖοι· ἕβδομον, Ηρωδιανοί. Οὗτοι πάντες ἀντέκειντο τοῖς μακαρίοις ἀποστόλοις, καὶ μετ' ἐκείνων οἱ Σιμωνιανοί, και (α) Κηρυναίοι, 'Αρειανοί, Σαβελλιανοί, καὶ Εὐνομιανοί, οἵτινες ἐναντίοι κατεστάθησαν τῇ ἁγίᾳ Ἐκκλησία. Καὶ τὸ Πάσχα ἐν πολλοῖς χρόνοις ἑορταζεν ἡ Ἐκκλησία τῇ ιδ ́. Οὐκ ἠδύνατο γὰρ τότε εἰς πάντας ἡ Ἐκκλησία, ἕως τοῦ χρόνου τοῦ φιλειρηνικοῦ Κωνσταντίνου, τοῦ διὰ τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου ἐμφράξαντος πᾶν στόμα αἱρετικῶν, καὶ ὑψώσαντος τὸ κέρας τῆς Ἐκκλησίας. Λοιπὸν ἀπὸ τότε, οἱ ἅγιοι Πατέρες, καὶ οἱ μακά ριοι ἐπισκοποι, οἱ ἰχνηλάται τῶν ἁγίων ἀποστόλων, διεχώρισαν τὸ ἅγιον Πάσχα ἐκ τοῦ Ἰουδαϊκοῦ, κατὰ λόγον τιμήσαντες τὴν ἁγίαν καθολικὴν Ἐκκλησίαν. καὶ φαιδρύναντες ψαλμοῖς καὶ ᾠδαῖς καὶ ἄσμασι πνευματικοῖς, καὶ τὰς ἑορτὰς τὰς ποικίλας ἐνομοθέ τήσαν, κατατάξαι ἑκάστην εἰς τὴν ἰδίαν ἡμέραν. Οι δὲ ἀπόστολοι οἱ ὄντες ἐκ τῶν μαθητῶν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, ὅτε ἤκουσαν τὴν μαρτυρίαν Ιωάννου περὶ τοῦ Κυρίου, πιστεύσαντες ἠκολούθη σαν τῷ Κυρίῳ· καὶ ὅτε εἶδον τὸν Κύριον βαπτισθῆναι ἐν Ἰορδάνῃ, εἰς ἐκείνην τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ἑορτὴν VARIE LECTIONES. NOTE. verint; tanquam ea parte excesserint traditæ a Christo potestatis, ac puri Evangelii limites. Impurum certe Evangelium, ut non possint prælati statuere, quod e re Christiana, pro rerum ac tem porum ratione indicaverint. Nam et in veteri, præter Moysen, etiam pontifices alii, festos novos dies, sancte ac cum laude noscuntur sancivisse. |