Oldalképek
PDF
ePub

et stabilita, et in eam redacta formam,' quæ nunc vel defenditur vel impugnatur, et rationes contemplandas tum eas, quæ intercesserunt inter singula instituta, sæpe ita antiquitus nexa, ut unum tolli reliquis integris recte non potuerit, et populorum temporumque ingenia, tum quæ fuerunt inter illa et æternas immutabilesque civitatum omnium leges et consilia certa; c) videndum etiam esse, quid illa prisca instituta suis temporibus et locis effecerint, et unde hæc illorum vis pependerit, utrum ab ipsa eorum natura an ab aliarum causarum accessione, locorum natura, ingeniorum cultu, dominorum impotentia, clericorum imperio, morum ratione, quibus quidem causis aut sublatis aut certe mutatis non eadem manere institutorum vis potuerit, quam ipsam vel salubrem, vel dubiam, vel perniciosam fuisse, aut fieri tempore progresso potuisse cognoscetur. Ita d) intelligetur, historia et ratione ducibus, fuisse quædam regnorum et civitatum instituta, quæ per longius breviusve tempus unice valerent ad societatem hominum et civium tuendam, augendam, ornandam, quæ efficerent, ut sensim propius adduceretur ad eum, quem propositum habet, finem, quæ meliorem et morum humanorum cultum et jurium usum præpararent, ideoque, si vel puerili et juvenili generis humani ætati aptiora visa fuerint, quam adultiori, non vituperanda et prorsus contemnenda; fuisse, in quibus jam olim justis de causis multa sint immutata et emenidata; spectatum autem ea in re et semper spectandum, quid quoque tempore et loco necessitates hominum et consilia civitatum postulent; neque, quod ipsa mediorum sæculorum historia clamat, temere et subito et vi adhibita et legibus officiisque neglectis antiqua tollenda, nova esse instituenda, quibus recipiendis sequendisque nondum satis idonea et matura videatur maxima hominum pars et civium.

Mart. 8, 1821.

Indicit

C. D. BECKIUS.

' Ejus rei exemplum præbet Millari disputatio, qua non, ut Delolmius, tantuin ea, quæ Angliæ civilem formam constituunt, sed etiam, quando et quomodo singula orta sint, explicuit (3 voll. 8.).

312

AMOENITATES PHILOSOPHICÆ.

No. IV. [Continued from No. XLVI. p. 202.]

On Aristotle's famous Definition of Tragedy.

Locus Aristotelis de Purgatione Affectuum explicatur. Alter ejusdem e libro VIII. Polit. illustratur et emendatur. Quinam sint ὅμοιοι ap. Aristot. de Poet. 13. et ὅμοιον ἦθος c. 15.

“DIFFICILLIMUS locus est Aristot. Poet. 6. ubi Tragœdiæ eam vim esse docet, ut affectus miserationis et timoris aliosque similes purget. Neque enim satis exploratum est, quamnam purgationem affectuum intelligat, nec quomodo eam Tragoedia efficere possit, apparet. Optime quidem eum locum jam explicare instituit Lessing., neque tamen ita ut omnis difficultas amota sit. Locus vero ille sic se habet: Εστιν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ, (sic recte Tyrwh. pro ἑκάστου,) τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι ̓ ἀπαγγελίας, ἀλλὰ δι ̓ ἐλέου καὶ φόβου, περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν. Ad hæc illustranda Lessing. et Tyrwh. jam, attulerunt locun Polit. viii, 7. Eum igitur, quia Hermannus ea ipsa omisit, e quibus lux huic loco afferri possit, integrum ascribamus: Επεὶ δὲ τὴν διαίρεσιν ἀποδεχόμεθα τῶν μελῶν, ὡς διαιροῦσί τινες τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ, τὰ μὲν ἠθικὰ, τὰ δὲ πρακτικὰ, τὰ δ ̓ ἐνθουσιαστικὰ τιθέντες, καὶ τῶν ἁρμονιῶν τὴν φύσιν πρὸς ἕκαστα τούτων οἰκείαν ἄλλην πρὸς ἄλλο μέρος (f. μέλος Tyrwh. An μέρος id quod εἶδος μελῶν, ut infra c. xviii, 6. Metaphys. V. p. 900. ?) τιθέασι· φαμὲν δ ̓ οὐ μιᾶς ἕνεκεν ὠφελείας τῇ μουσικῇ χρῆ σθαι δεῖν, ἀλλὰ καὶ πλειόνων χάριν (καὶ γὰρ παιδείας ἕνεκεν καὶ καθάρ σεως—τί δὲ λέγομεν τὴν κάθαρσιν, νῦν μὲν ἁπλῶς, πάλιν δ ̓ ἐν τοῖς Περὶ Ποιητικῆς ἐροῦμεν σαφέστερον —τρίτον δὲ πρὸς διαγωγὴν, πρὸς ἄνεσίν τε καὶ πρὸς τὴν τῆς συντονίας ἀνάπαυσιν,) φανερὸν, ὅτι χρηστέον μὲν πάσαις ταῖς ἁρμονίαις, οὐ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον πάσαις χρηστέον, ἀλλὰ πρὸς μὲν τὴν παιδείαν ταῖς ἠθικωτάταις, πρὸς δὲ κάθαρσιν, (sic recte Twining. pro ἀκρόασιν,) ἑτέρων χειρουργούντων, καὶ ταῖς πρακτικαῖς καὶ ταῖς ἐνθουσιαστικαῖς· ὃ γὰρ περὶ ἐνίας συμβαίνει πάθος ψυχὰς ἰσχυρῶς, τοῦτο ἐν πάσαις ὑπάρχει, τῷ δὲ ἧττον διαφέρει καὶ τῷ μᾶλλον, οἷον ἔλεος καὶ φόβος, ἔτι δὲ ἐνθουσιασμός· καὶ γὰρ ὑπὸ ταύτης τῆς κινήσεως κατακώχιμοί τινές εἰσιν· ἐκ δὲ τῶν ἱερῶν μελῶν ὁρῶμεν τούτους, ὅταν χρήσονται τοῖς ἐξοργιάζουσι τὴν ψυχὴν μέλεσι, καθισταμένους, ὥσπερ λατρείας τυχόντας καὶ καθάρσεως· ταὐτὸ δὲ τοῦτο ἀναγκαῖον πάσχειν

καὶ τοὺς ἐλεήμονας, καὶ τοὺς φοβητικοὺς, καὶ τοὺς ὅλως παθητικοὺς, τοὺς δ' ἄλλους, καθ ̓ ὅσον ἐπιβάλλει τῶν τοιούτων ἑκάστῳ, καὶ πᾶσι γίγνεσθαί τινα κάθαρσιν καὶ κουφίζεσθαι μεθ ̓ ἡδονῆς. Quem locum ut his, in quibus nunc versamur, illustrandis admoveamus, prius ipsum illustrare conabimur. Triplicem vero usum musicæ esse posse supra c. 7. docuerat Aristot., primun παιδιᾶς ἕνεκα καὶ ἀναπαύσεως, alterum πρὸς ἀρετὴν, tertium πρὸς διαγωγὴν καὶ πρὸς φρόνησιν. Hæc ita exprimit p. 607. Β. Τί δύναται ἡ μουσική) τῶν διαπορηθέντων τριῶν, πότερον παιδείαν, ἢ παιδιὰν, ἢ διαγωγήν ; Quod ibi dictum erat, πρὸς ἀρετήν τε τείνειν τὴν μουσικὴν, id p. 607. Β. erat πρὸς παιδείαν, p. 608. Β. πρὸς τὸ ἦθος συντείνειν καὶ τὴν ψυχήν. Itaque ei respondet, quæ hic primo loco memoratur παιδεία, ad quam ταῖς ἠθικωτάταις τῶν ἁρμονιών utendum paulo post dicit. Παιδιὰν καὶ ἀνάπαυσιν, (ἥ τε γὰρ παιδιὰ χάριν ἀναπαύσεώς ἐστιν, p. 607. C.) vix dubitari potest, quin h. 1. ap. pellet ἄνεσίν τε καὶ τὴν τῆς συντονίας ἀνάπαυσιν. Nam hanc isto quidem loco eandem esse quam διαγωγήν, etsi Ethic. Nicom. 10, 6. p. 179. D. Ε. παιδιὰν et διαγωγήν confundat, nullo modo persuadere mihi possum, cum διαγωγῇ p. 606. C. jungatur φρόνησις, eaque declaretur p. 607. A. per εὐημερίαν καὶ διαγωγὴν ἐλευθέριον. Quod vero hunc usum πρὸς παιδιὰ in sequentibus, ubi, quænam harmoniæ ad quemnam usum aptissimæ sint, disputat, omisit, recte fecit, siquidem ὅτι δεῖ τοὺς νέους μὴ παιδιᾶς ἕνεκα παιδεύειν, οὐκ ἄδηλον p. 606. D. nisi ad hanc ipsam eum respe xisse dixeris p. 613. B. Sed difficultatem facit hoc, quod, cum antea c. 5. tres tantum usus musicæ memorati essent, h. 1. tuor memorantur, παιδεία, κάθαρσις, (quæ diversa esse e seqq. patet, tertio διαγωγή, quarto ἄνεσις καὶ ἀνάπαυσις : deinde etiam hoc, quod paulo post non memoratur id musicæ genus, quod ad διαγωγήν aptissimum sit; oportebat tamen respicere etiam ad hanc, quippe quam ὁμολογουμένως δεῖ μὴ μόνον ἔχειν τὸ καλὸν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἡδονὴν, p. 607. C. Hæ difficultates non video, quonam modo tolli possint, nisi, quæ antea dicta fuerit διαγωγή, eam h. 1. κάθαρσιν vocari dixerimus, et voces πρὸς διαγωγὴν insertas esse ab eo, qui eam h. 1. non memorari æque tulerit, vel ea, quæ sequuntur, ad διαγωγήν pertinere, significare voluerit, pro ea esse κάθαρσιν non intelligens, ut pro τρίτον δὲ πρὸς διαγωγὴν, πρὸς ἄνεσίν τε, legatur τρίτον δὲ πρὸς ἄνεσίν τε, καὶ πρὸς κ. τ. λ. Ita et h. l. sequentibus apte respondebit, et tres, non quatuor, musicæ usus memorati erunt. At quomodo κάθαρσις eadem esse potest ac διαγωγή ? Sane non est eadem, διαγωγή enim est vita ratio facilis, tranquilla, jucunda, ut e loco p. 607. A. C. liquet, eaque magna e parte rebus externis, quæ in hominis potestate non sitæ sunt, eficitur ; at κάθαρσις tantum

qua

ad animum, ejusque motus et affectus pertinet. Sed, cum de vi musica ad illum vitæ leniter defuentem cursum, διαγωγὴν 10queretur Aristot., non poterat eam intelligere, quæ rerum externarum prosperitate efficitur, quippe ad quam nec musicæ nec ullius alius institutionis vis ulla esse possit, sed eam, quæ animo bene informato, prudentia s. sapientia, temperantia, æquo animo paratur, et hanc eum intellexisse, patet ex ec, quod p. 606. C. διαγωγὴν καὶ φρόνησιν conjungit, et 607. A. διαγωγὴν ἐλευθέριον cam appellat, quæ τὸ καλὸν habere debeat. Quæ cum maxime animo a turbidis affectuum motibus temperando efficiatur, intelligi potest, cur, quam antea diaywyn'y appellarit, eam nunc κάθαρσιν appellet Aristot. Restat, ut videamus, quænam sit illa κάθαρσις, quam effici harmoniæ genere enthusiastico scribit Aristot. Cum τυχεῖν καθάρσεως apud eum idem valeat, ac τυχεῖν ἰατρείας et κουφίζεσθαι μεθ ̓ ἡδονῆς, purgari affectus nihil aliud sibi velle colligo, nisi imminiri, leniri, temperari, ita ut ad μεσότητα quandam i. e. mediocritatem restringantur. In mediocritate enim ista virtutem positam esse, perturbationibusque adhibendum modum quendam, quem ultra progredi non oporteat, ut loquitur Cic. Tusc. 4, 17. docebat Aristot. Ethic. Nicom. 2, 5. p. 27. Ε. Ἡ δὲ ἀρετὴ — τοῦ μέσου ἂν εἴη στοχαστική· λέγω δὲ τὴν ἠθικήν· αὕτη γάρ ἐστι περὶ πάθη καὶ πράξεις· ἐν δὲ τούτοις ἐστὶν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον· οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαῤῥῆσαι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναί ἐστι καὶ μᾶλλον καὶ ἥττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δὲ ὅτε δεῖ, καὶ ἐφ ̓ οἷς, καὶ πρὸς οὓς, καὶ οὗ ἕνεκα, καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐπὶ τῆς ἀρετῆς. Cf. quæ de timore disputat ibid. 3, 10. p. 46. C. In eandem sententiam locus est Polit. 8, 7. p. 614. Α. Τὸ μέσον τῶν ὑπερβολῶν ἐπαινοῦ μεν. Tragoedia vero purgat affectus miserationis et timoris, dum eos excitat, et quidem proponendis iis, ἐφ ̓ οἷς, καὶ πρὸς οὓς, καὶ οὗ ἕνεκα δεῖ φοβηθῆναι καὶ ἐλεῆσαι, ut erat in loco Ethicorum ascripto. Hinc natum præceptum Aristot. Poet. xiii. §. 5, Ita fit, ut, cum in fabulis spectandis affectus illos temperare assueverimus, modum illum etiam ad res ipsas afferamus. Polit. p. 608. ̓Επεὶ δὲ συμβέβηκεν εἶναι τὴν ἀρετὴν περὶ τὸ χαίρειν ὀρθῶς καὶ φιλεῖν καὶ μισεῖν, δεῖ δηλονότι μανθάνειν καὶ συνεθίζεσθαι μηθὲν οὕτως, ὡς τὸ κρίνειν ὀρθῶς καὶ τὸ χαίρειν τοῖς ἐπιεικέσιν ἤθεσι καὶ ταῖς καλαῖς πράξεσιν. "Εστι δ' ὁμοιώματα μάλιστα παρὰ τὰς ἀληθινὰς φύσεις ἐν τοῖς ῥυθμοῖς καὶ τοῖς μέλεσι ὀργῆς καὶ πραότητος. Δῆλον δὲ ἐκ τῶν ἔργων μεταβάλλομεν γὰρ τὴν ψυχὴν, ἀκροώμενοι τούτων· ὁ δ ̓ ἐν τοῖς ὁμοίοις ἐθισμὸς τοῦ λυπεῖσθαι καὶ χαίρειν ἐγγύς ἐστι τῷ πρὸς τὴν ἀλήθειαν τὸν αὐτὸν ἔχειν τρόπον· οἷον, εἴ τις χαίρει τὴν εἰκόνα τινὸς θεώμενος, μὴ δι ̓ ἄλλην αἰτίαν, ἀλλὰ διὰ τὴν μορφὴν αὐτὴν, ἀναγκαῖον τούτῳ καὶ αὐτὴν ἐκεῖνον τὴν θεωρίαν, οὗ τὴν εἰκόνα θεωρεῖ, ἡδεῖαν εἶναι.

Atque ita cum affectus miserationis et timoris et alios moderari didicerimus, spectantes ea, quæ affectus illos moveant, voluptatem capimus; nam dovn, secundum Aristot. Eth. Nicom. 2, 2. p. 23. signum est profectus. Hinc infra 14, 4. Tv άnò τοῦ ἐλέου καὶ φόβου ἡδονὴν propriam esse Tragœdiæ dicit. Itaque recte Tyrwhitt. judicat, Aristot. similem quandam ratiocinationem de poësi tragica instituisse, qua sc. probaret, affectus misericordiæ et metus, qui in Tragoediis vehementissime excitantur, non ex eo nutriri et validiores effici, quod Plato criminabatur de Rep. iii. init., sed contra levari et exhauriri. Quidquid sit, satius erit, Aristotelis mentem, comparandis aliis ejusdem locis, investigare, quam, quod Hermann. fecit, non intellecta philoso phi sententia, contra disputare, non per miserationem et metum istiusmodi purgationem animi effici, sed per sublimitatem, quam cum omnium maxime in Tragoediae definitione commemorare Aristot. debuisset, omnium minime tetigerit. Purgationem sc. animi eam somniabat vir acutus, qua ita commoti e spectáculo redeamus, ut ea commotio ab omni humilitate, ab omni inhonesta cupiditate aliena sit, etsi Aristot. disertis verbis miserationem et metum purgari, non animi reliquam affectionem, dicat. Hoc videlicet est philosophari! Decebat enim editorem et interpretem hujus libelli, non laudare tantum Lessingii de quoque loco disputa tionem, sed ea, quæ vir ille unus omnium acutissimus disputasset, bene percepta tenere, vel, si minus recte disputata viderentur, argumentis idoneis refutare. Póßov quidem, non Terrorem, sed Timorem esse, accurate jam et luculenter ostendit Lessing.; Hermann. contra Terrorem vertit, et rò poßepòv esse Terribile, non Metum edicit p. 146. etsi nullis allatis argumentis. At póßov se intelligere eum, qui e miseranda alterius conditione, oculis subjecta, oriatur, quando eundem vel similem casum nobis etiam accidere posse cogitemus, cum aliis ll., tum Rhet. 2, 5, 24. ait Aristot. : Ως δ' ἁπλῶς εἰπεῖν, φοβερά ἐστιν· ὅσα ἐφ' ἑτέρων γιγνόμενα ἢ μέλλοντα, ἐλεεινά ἐστιν: 8, 26. Ολως γὰρ καὶ ἐνταῦθα δεῖ λαβεῖν, ὅτι, ὅσα ἐφ ̓ αὑτῶν φοβοῦνται, ταῦτα ἐπ' ἄλλων γιγνόμενα ἐλεοῦσιν. Φόβος est, 2, 8. λύπη τις ἢ ταραχὴ ἐκ φαντασίας μέλλον. τος κακοῦ ἢ φθαρτικοῦ ἢ λυπηροῦ, ubi, quod adjectum est, μέλλον Tos xaxоu, aperte indicat, . non esse Terrorem, qui e subito periculo vel calamitate oritur, sed Timorem; quod qui clarius etiam perspicere velit, legat totum illud caput et Ethic. Nicom. 3, 9-12. póßov naturalem esse homini, nec omnino expellendum, sed recta ratione regendum ibi docet; quod non cadit in terrorem, quippe qui nullus sit, quando ratio accesserit, isque ob id ipsum, quod rationem deprimit, Exλnis Græce vocatur, non poßos. Ut vero, miserandos aliorum casus spectantes, ipsi

[ocr errors]
[ocr errors]
« ElőzőTovább »