Oldalképek
PDF
ePub

summam in rebus parvis exhibentes alacritatem, ad A conversionis, novus semper ardor accendat, et in majora torpescimus. Considerare pudet, quantus sit fervor in sæculo, qua cura singula quaque studia hominum quotidie ad perfectiora nitantur. Litterarum ardor nulla prorsus ætate exstinguitur, immo (ut sæcularis auctoris utar sententia) ipsa magis ætate inflammatur. Divitiarum amor insatiabilis est, expleri nescit honorum cupido. Celerem habituræ res finem, sine fine quæruntur. Nos divinam sapientiam, cœlestes divitias, immortales honores pigra quadam dissimulatione negligimus et spirituales divitias, aut ne attingimus quidem, aut si leviter degustaverimus, continuo nos putamus esse satiatos. Aliter nos divina Sapientia ad suas invitat epulas. Qui edunt me, inquit, adhuc esurient : et qui me bibunt, adhuc sitient ( Eccl. xxiv, 29). Nullus umquam B talibus expletur epulis; nec aliquando patitur de satietate fastidium. Tanto unusquisque capacior, tanto avidior erit, quanto inde plus hauserit. Dominus in Evangelio: Beati, ait, qui esuriunt et sitiunt justitiam: quoniam ipsi saturabuntur (Matth. v, 6), vult enim esurire nos hic semper ac sitire justitiam, ut in futuro, justitiæ retributione satiemur.

CAP. XII. Consideranda vis ipsa verborum est, et ita nobis desideranda est justitia: ut in fame, vel siti, cibus desideratur ac potus. Et hoc in commune omuibus est dicendum iis, qui vitæ immortalis promissa desiderant. Jam tuum est æstimare quantum animo præstare debeas: quæ majoris præmii desiderio, plus facere proposuisti, quam vel alias facere necesse est. Apostolus definiens Christi virginem longe eam separavit a nupta: et diversis studiis, singularitatis meritum conjugiique divisit : Innupta, inquit, et virgo cogitat quæ Dei sunt : quomodo placeat Deo, ut sit sancta corpore et spiritu. Quæ autem nupta est, cogitat quæ sunt mundi, quomodo placeat viro (I Cor. vn, 32, 33, 34). Quæ corpore et spiritu sancla est, nec in membris, nec in mente delinquit. Delinquere autem non in causa castitatis tantum esse potest, sed etiam in quacumque parte justitiæ. Quamvis enim virgo corpore, virgo sit spiritu: et nihilominus, aut manibus, aut oculis, aut auribus, peccet, aut lingua: quomodo corpore sancta dicenda est [ Al. tacet et ]? Deinde si vel odio infecta, vel invidia, vel avaritia, vel iracundia sit: quomodo spiritu obtinet sanctitatem? Et si nupta, quæ amore conjugii cogitat, quomodo placeat viro suo (Ibid.vn, 54): quantum liberis relinquat, quæ variis mundi astricta curis, rarius ad voluntatem Dei respicit:tamen de peccatis excusare se non potest : quid faciet virgo, quæ soluta ab omnibus hujus mundi impedimentis, ac libera, scholam quamdam castitatis ingressa est?

CAP. XIII. Si vis itaque propositi tui magnitudinem æquare moribus, et per omnia Deo copulari: si leve ac suave jugum Christi, suavius tibi leviusque vis facere nunc maxime in beata vita curam impende nunc stude, ut calentem recentis fidem

tenera adhuc ætate facilius sanctæ conversationi usus inolescat. Quidquid in te primum institueris, hoc manebit, et ad initiorum tuorum regulam reliqua vita decurret. Finis in ipso exordio cogitandus est. Qualis ad illum ultimum diem pervenire cupis talis nunc jam esse conare. Consuetudo est, quæ au vitia, aut virtutes alit, quæque in his plurimum va let, cum quibus ab ineunte ætate simul creverit Optimi sunt ad institutionem morum primi quique anni. Habent enim [Al. etiam] in se lentum quiddam et molle, quod facile formari queat: atque ad arbitrium volentis trahi: et in cunetis fere rebus citius assuescitur omne quod tenerum est. Novellas adhuc et vix firma radicis arbusculas, dum ad omnem ductum sequaces sunt, in quamlibet partem flecti facile est. Que natura plerumque curvata, cito ad arbitrium colentis corriguntur. Tenera [Al. ad. adbuc] et primæ adhuc ætatis animalia, sine labore domari solent. Quantoque citius a vagandi libertate dissueta sunt: tanto facilius vel colla jugo, vel frenis ora insuescunt. Ipsa quoque litterarum studia teneris melius inseruntur ingeniis. Idque penitus inhærere sensibus solet, quod primitus sederit in mente. Hoc idem plurimum etiam in bene vivendi ratione valet dum adhuc mobilis est ætas, et animus duci facilis exercenda boni consuetudo, et jugi meditatione confirmanda est. Occupandum est optimis rebus ingenium et sanctæ conversationis usus altius inferendus est. Tunc vero ad perfectionis fastigium Canimus ascendit et longæ consuetudinis beneficio utitur ad bene vivendi facultatem. Et virtutes suas ipse etiam miratus secum, quodam modo in se putabit natum esse quod didicit [Al. discit].

CAP. XIV. Respice, obsecro, quantum a te sanctitatis avia materque exspectant; quæ cum te quasi novum et illustre quoddam lumen generi suo natum esse putant [Al. putent]: nunc in te solam omnen curam animi transtulerunt: et propositi tui cursum, miris studiis ac favore succendunt. Cumque ipsæ te ad honestatem morum ab ineunte ætate formaverint nunc a te vinci cupiunt, tuamque victorian suam laudem esse putant quarum egregia erga Deum fides in professione tua maxime claruit cum te jam nuptiis præparatam, simul atque aliu D velle didicerunt, mira continuo assensus celeritate ad id quod elegeras, cohortatæ sunt. Et trepidan pro ætate sententiam, voluntatis sux auctoritate fir maverunt tuumque votum commune fecerunt: qua cum multos suorum in altissimo dignitatis grad viderint, de nullo ita, ut de te, aliquando lætata sunt. Nihil enim tam magnum, nihil tam præcla rum in quoquam viderant. Sola quippe præstitist generi tuo, quod longa retro ætate non habuit. Li cet ediderit virilis sexus memorabiles consulatus: e amplissimi ordinis fastus [Al. status], illustris fa miliæ nomina frequens audierit: nihil umquam ta men in genere vestro hoc tuo honore fuit præstan tius, qui non corporali albo [Al. alvo], sed in libr

contemnenda esse mandata, quia leviora sunt. Tam enim maxima illa quam minima a Deo imperata sunt: et contemptus cujuscumque præcepti, præcipientis injuria est. Unde beatus Paulus clamat, et docet ; Omnia facite sine murmuratione et hæsitatione : ut sitis irreprehensibiles, et simplices, sicut filii Dei imma culati, in medio nationis prava et perversæ : inter quos lucelis sicut luminaria in hoc mundo (Phil. 11, 14, 15).

CAP. XVI. Remoremur hic, virgo, paulisper : et pretiosissimas margaritas, quibus exornanda est sponsa Christi, per singula Apostoli verba pensemus, Omnia, inquit, facite. Non enim quasi ad arbitrium nostrum, quædam ex mandatis Dei debemus eligere,

memoriæ immortalis insertus est. Cum exceperint A et non auxisse, culpabile est. Non ideo aliqua putes illi theatrales toto orbe plausus miraque acclamandi conspiratione insignia consulum merita, lætum vulgus expresserit: longe tamen tui honoris est gloria major, quæ gaudium in cœlis fecit, angelisque lartitiam. Per te enim non meretriculæ locupletantur, sed aluntur virgines Christi non venator et auriga ditantur, sed sustentantur pauperes Christi. Ad consulatum eorum diversæ totius orbis provinciæ, ad quas domus vestræ potentia extendifur, peregrinas feras et ignota animalia transmiserunt, quæ crudelis arena solum vel suo, vel hominum sanguine cruentarent. Ad te vero electæ quæque virgines mittuntur: quas tu pretiosissimum munus offeras Deo, tuoque exemplo ad perpetuam provoces castitatem: non tibi, sed tecum Deo, ser- B sed generaliter universa complere. Nec aliqua prævituras. Hæc professionis tuæ gloria rumore celebri vulgata est per cunctos, et ita ad conversationem [Al. conversionem] tuam totus exsultavit orbis, ut quod præ ingenti gaudio vix adhuc homines credere poterant, id semper videantur optasse. Multum his initiis, multum famæ tuæ odore suspensi, omnes mirum de te nescio quid audire desiderant. Et qui profectionis tuæ cognovere virtutem nunc conversationis exspectant. In te nunc puta cunctorum ora oculosque conversos, et ad spectaculum vitæ tuæ totum consedisse mundum. Cave, ne per te tantorum animi offendantur: nec minus in te inveniant quam [Al. quæ] requirunt. Verum quid ego tecum de bominibus ago, eorumque de te exspectationem ad cohortationem tuam traho? Deus ipse omnium Crint, sed tamquam jam meruissent quod jussi sunt, rector ac Dominus, cum omni angelorum militia certamen tuum spectat: tibi contra diabolum dimicanti parat æternitatis coronam, ei cœleste præmium incitamentum victoriae facit. Huic tanto spectaculo vide quem animum, quam debeas efferre virtutem: et certaminis magnitudinem de spectantium digni

tate metire.

-

CAP. XV. Hæc itaque tibi in hoc agone subeundo præcipua cura sit hic primus accinctus, internecionis bellum virtute devincere, et adversum diaboli castra in omnia præcepta Dei jurare: nec tantummodo declinare yetita, sed jussa complere. Neque enim tibi [Al, tac. tibi] sufficit a malis otiosam esse, si otiosa fueris a bonis; cum lex Dei duplici mandatorum genere distincta sit, et mala prohibens, bona imperet atque ab utraque parte contemptum sui vetet. Non enim solum ille servus contempsit Dominum, qui prohibita fecerit, sed et qui jussa non fecerit. Dicta a nobis paulo ante sententia est: Omnis arbor quæ non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur (Matt. vII, 19). Et blandimur nobis si malis fructibus non gravemur, qui damnandi sumus, si a bonis steriles manserimus (Joan. xv, 2)? Juxta banc intelligentiam, abscindet Pater omnem palmitem fructum non ferentem in Filio. Et qui acceptum talentum in sudario abscondit, quasi inutilis servus et nequam, damnatur a Domino (Matt. xxv, 30). Nec minuisse solum, sed

cepta ejus quasi vilia munuscula ac parva contemnere; sed imperantis in omnibus majestatem aspicere. Nullum quippe mandatum Dei contemptibile nobis videri potest, si ejus semper cogitemus auctorem, sine murmuratione et hæsitatione. Viles et ignobiles dominos palam contemni videmus a servulis; cisque ad minima quæque præcepta in faciem resisti solere. At hoc in personas nobiles jam non admittitur : quantoque potentiores domini, tanto servi ad obedientiam proniores sunt: cumque difficiliora præcipiunt, libentius audiuntur. Certe ad regis imperium, ita omnes parati sunt, et in procinctu obedientiæ constituti, ut etiam optent juberi. Et non solum bene merituros esse se credunt, si jussa fece

ita pro dignitate præcipientis servitium beneficii loco ducitur. Nobis vero Deus ipse, æterna illa majestas ineffabilis atque inestimabilis potestas: sacras litteras et vere adorandos præceptorum suorum apices mittit, et non statim cum gaudio ac veneratione suscipimus: nec pro magno ducimus beneficio, tantæ ac tam illustris potestatis imperium maxime cum non jubentis quæritur commodum, sed utilitas obsequentis [A!. subsequentis], verum econtrario fastidioso ac remisso animo, superborum nequam şervorum more, in os Domini reclamamus et dicimus : Durum est, arduum est, non possumus, bomines sumus, fragili carne circumdamur. O cccam insaniam! O profanam temeritatem! Duplici ignoDrantia accusamus Deum scientiæ, ut videatur nescire quod fecit, nescire quod jussit: quasi oblitus fragilitatis humanæ, cujus auctor ipse est, imposuerit homini mandata quæ ferre non possit. Simulque (proli nefas!) ascribimus iniquitatem justo, pio crudelitatem dum eum primo impossibile aliquid præcepisse conquerimur: deinde pro his damnandum putamus hominem, ab eo quæ vitare non potuit: ut (quod etiam suspicari sacrilegium est) videatur Deus non tam salutem nostram quæsisse quam pœnam. Itaque Apostolus, sciens a Domino justitiæ ac majestatis nihil impossibile esse præceptum, aufert a nobis vitium murmurandi. Quod tunc utique nasci solet, cum aut iniqua sunt quæ

jubentur, aut jubentis minus digna persona est. A es : cui non tam expellenda sunt vitia, quam refe

Quid tergiversamur incassum, et præcipienti opponimus naturæ fragilitatem? Nemo magis novit mensuram virium nostrarum, quam qui ipsas vires nobis dedit. Nec quisquam melius quantum possimus intelligit, quam qui ipsam virtutem nobis nostri [Al. tacet nostri] posse donavit. Nec impossibile aliquid voluit [Al. potuit] imperare, qui justus est; nec damnaturus hominem fuit, pro eo quod vitare non potuit, qui pius est.

lenda! Quæ utique non suscipere facilius est, quar semel suscepta deponere.

CAP. XVIII.-Nec vero eorum tanta dulcedo est, ea debeamus præferre virtutibus, cum nec in omnibu sit delectationis illecebra, et a plerisque ea etiam quæ videntur dulcissima, respuantur. Duo namqu sunt ex omnibus vitia, quæ maxime homines dec piunt sui voluptate, gula scilicet ac libido, quæ de ponere eo difficilius est, quo eis uti dulcius est; tamen hæc vitia tam molesta, tamque delectation sui periculosa, ita a multis calcari vidimus, ut tot ætate virgines permanserint in summa abstinentia Ut de illis taceam, quæ post deliciarum longum flu xum [Al. luxum], et inveteratum usum libidinis, ca

CAP. XVII. Sequitur: Ut sitis irreprehensibiles et simplices ad omnem morum perfectionem. Unum hoc sufficere verbum potest, quod ctiam in episcopo eligendo Deus quæri jubet. Quam enim circumspecta vita est, quam sancta est, quæ nihil reprehensionis incurrit! Quis autem sanctior potest esse, B stitati ac temperantiæ se dederint ; et utrumque v

quam qui, veræ simplicitatis virtutem tenens, numquam aliud corde promittit, aliud ore vultuque mentitur. Sicut filii Dei immaculati. Non est exhortatio vehementior, quam qua nos Scriptura divina filios Dei vocat. Quis enim non erubescat, et metuat tanto patre agere aliquid indignum, ut qui dicitur Dei filius, ipse efficiatur vitii servus? Et idcirco adjungit, Ut simus immaculati. Neque enim [Al. etiam] convenit in filiis Dei, quia ipse est fons justitiæ, peccati maculam reperiri. In medio nationis pravæ, el perversæ, hoc est dicere: Quamvis infinita vos cingat peccantium multitudo, et innumera sint exempla vitiorum: vos tamen ita cœlestis nativitatis memores esse debetis, ut inter malos viventes, omne malum vincatis. Inter quos lucetis, ait, sicut luminaria in hoc mundo. Et rursum in Evangelio legimus: Tunc justi fulgebunt sicut sol in regno patris eorum (Matt. XIII). Comparatur vita præmio, ut qui in futuro solis fulgore donandi sunt, hic jam simili justitiæ claritate resplendeant, et infidelium cæcitatem, operibus sanctitatis illuminent. Huic loco ille sensus aptandus est, quem ad Corinthios idem Apostolus disserens, ait : Alia claritas solis, alia claritas lunæ, alia claritas stellarum. Stella autem a stella differt in claritate, sic et resurrectio mortuorum (I Cor. xv, 41, 42). Dispares sunt in regno cœlorum per singulorum merita mansiones. Diversitas enim operum, diversitatem facit præmiorum: quantumque aliquis hic in sanctitate fulserit, tantum ibi fulgebit in honore. Nunc ergo ad omnem morum perfectionem mentis aciem intende, et ad cœleste præmium cœlestem vitam para. Resplendeat omnibus clarissimi in modum sideris sanctitas virginis: et futuri præmii magnitudinem, de novitate conversationis ostendat. Tibi facilior in bonis cursus est, quam malorum animi consuctudo non retinet. Nec timemus ne te a virtutibus vitia retardent, et maligna diaboli semina Christi frugem necent. Nam si etiam illi qui longo peccandi usu, bonum quodammodo obruere naturæ, instaurari per pœnitentiam possunt: et mutata voluntate vivendi, consuetudinem consuetudine exstinguere, ac optimi quique [Al. quoque] de pessimis fieri : quanto magis tu potes illa superare a quibus superata non

tium; contraria sibi virtute mutaverint. Aliorum vero vitiorum est longe diversa ratio, quæ cum nih habeant jucunditatis, tamen [Al. tam] multum ama ritudinis habent, quæque cum ad vitandum mult sint faciliora, raro a quibus vitentur, invenies. Quid oro te, invido, delectationis præstat invidia, quer secretis quibusdam conscientiæ ungulis livor ips decerpit, et alienam felicitatem tormentum ejus fa cit? Quid vero alter ab odio mercedis accipit, n`s horribiles animæ tenebras, et confusæ mentis hor rorem? Qui vultu semper animoque mærente, vot quo alteri vult nocere, seipsum cruciat ? Quid auter iracundo furor suus confert, quem sævissimis exagi tatum stimulis conscientiæ, ita ab omni consilio a C mente deturbat, ut dum irascitur, insanire credatur Similiter curre per singula, invenies tot animæ tor menta quot vitia: quæ utique eo facilius vinci pos sunt, quo nulla illiciunt nos voluptate. Quanto illu difficilius, quanto durius, ut de castitatis labor taceam, abstinere a vino carnibusque, ipso quoque etiam oleo, et vilem sine his cibum post biduum interdum triduumque, vix capere! fracta jejuniis vigi liisque membra, fomenta balnei contemnere, neces sarias res negare corpori, et vim quamdam inferrnaturæ ! Da tantam in cæteris magnitudinem animi et vide quid non possis efficere. Sed nos, proh pudor quadam delectatione peccati, cum in quibusdam os tendimus quamdam vim naturæ nostræ, in aliis om nino torpescimus, et qui voluptates corporis, virtu tum amore contempsimus, rursum amore vitiorum tormenta suscipimus. Atque ita malis nostris cedi mus, ut ea nec putemus posse deponi. Quod hoc quæso, consilium, quænam hæc nova vivendi ratic est? Res difficiles et laboris plenas securus aggredior et faciliora non posse fieri credo. Vinco maxima vincendus a parvis. Excelsa, et ardua indefessus cxsupero, et cum venitur ad plana, deficio. Libenter fugio quod delectat, et nolo vitare quod cruciat. Verum hæc eorum sunt, qui, Dei voluntate contempta id solum petunt, quod laudem facilius invenit, quoć cito exit in famam morum vero bona quæ secretiora sunt negligunt. Tu vero, quæ calcasti mundum el concupiscentias ejus, ut, calcato eo, gradum tibi

D

[ocr errors]

:

consentaneus derogantibus adversus proximum tuum,

et non accipies super illo peccatum (Levit. ix, 18). Et

alibi Sepi aures tuas spinis, el noli audire linguam

nequam (Eccl. XXVIII, 35). Accusator est enim audi-

tor, qui facit detractorem, qui si avertat aures, et

vultum contrahat, ac oculos abnuendo contineat,

male loquentem etiam tacens arguit, ut discat non

libenter dicere, quod didicerit non libenter audiri.

Sollicitam satis ori tuo custodiam pone. Non enim
est quidquam in nobis, quo facilius peccare possi-
mus quam lingua. Unde sanctus Jacobus illum esse
perfectum asserit, qui non offendit in verbo (Jac. II,
2). Et Scriptura dicit: Mors et vita est in manibus
linguæ (Sap. 1, 11). Mentiri autem, maledicere atque
B jurare lingua tua nesciat. Quia et os quod mentitur,
occidit animam Et qui maledicunt, regnum Dei non
possidebunt, juxta Apostolum (I Cor. v, 11). Et jurare
ipse Christus prohibuit, qui dixit: Ego autem dico
vobis, non jurare omnino. Et rursum: Sit autem sermo

vester, est, est: non, non : quod autem amplius est, a

malo est (Matth. v, 34, 37). Apostolus, breviter oris

vitia resecans, ait: Omnis sermo malus ex ore vestro

non procedat; sed si quis bonus ad ædificationem fi- `

dei, ut det gratiam audientibus (Ephes. iv, 29). Sit

autem sermo virginis prudens [Al. pudens], mode-

stus et rarus, nec tam eloquentia pretiosus quam

pudore. Mirentur omnes tuam, te tacente, verecun-

diam; te loquente, prudentiam. Mite ac placidum

semper eloquium tuum. Ornet mixta cum gravitate

suavitas, cum pudore sapientia. Sit certa atque li-

brata, suique opportunitate gratissima, silentii ver-

bique ratio. Nec umquam omnino virginis os loqua-

tur, ut tacuisse melius sit. Cum ingenti cautione de-

bet loqui, cui non solum malus, sed etiam otiosus

sermo vitandus est:

CAP. XIX. Respice, obsecro, ad ipsam, qua

apud Deum illustrata es, dignitatem, qua per ba-
ptismum in Dei filiam renata es, rursumque per
consecrationem virginitatis, sponsa Christi esse cœ-
pisti. Ex utroque, hic tuus honor te ad sollicitudi-
nem tui propositi admoneat. At nullus debet esse
ibi negligentiæ locus, ubi tam præclara servanda
sunt. Pretiosior custoditur [Al. pretiosior quoque
vestis diligentia timidiore custoditur] quæque vestis
timidius a macula. Multo quæsita auro gemma,
majori sollicitudine possidetur, et generaliter grandi
cura magna quæque servantur. Unde et tu si te-

ipsam bene custodire cupis, debes honorem tuum

semper pretium cogitare. Tanto enim se unusquisque

negligentius utitur, quanto se existimat viliorem.

Non ob aliam causam magis nobis in Scripturis di-

vinis tam frequenter filiorum Dei nomen imponitur,

ut illud quod dicitur per prophetam : Et ego ero vobis

in patrem, et vos eritis mihi in filios et filias [Al. tac.

et filias] (Phil. 11, 17), dicit Dominus omnipotens.

Et Apostolus: Estote imitatores Dei, sicut filii charis-

simi. Et beatus Joannes inquit: Charissimi, nunc filii

Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus. Scimus (

quoniam cum apparuerunt, similes ei erimus, quoniam

videbimus eum sicuti est, ut qui habet hanc spem in eo,

sanctificet se, sicut et ille sanctus est !I Joan. 111, 2, 3).

Vult nobis cœlestis doctrinæ dignitatem qua donati

sumus, frequenter ingerere, et honorem nostrum

peccandi pudorem facere. Unde etiam Dominus ipse,

ad perfectain nos benignitatem vocans, ait: Diligite

inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos. Et :

Orale pro persequentibus, et calumniantibus vos, ut

sitis filii patris vestri, qui in cœlis est (Matth. v,

45). Non est enim quod sic homines Deo faciat ama-

biles, ut pietas mentis, et bonitas, quæ tanta in Chri-

stiano esse debet, ut etiam in malis abundet. Deique

imitetar benevolentiam, qui solem suum oriri facit

super bonos et malos, et pluit super justos et injustos D

(Rom. x1, 13). Hoc itaque tibi, vel in primis absit,

ut nemini vel in verbo etiam noceas, ut in omnibus

quibuscumque poteris, prodesse studeas, et ne vicem

quidem mali reddens, pro malis bona, dicente Apo-

stolo, restituas. Numquam detractio ex ore virginis

procedat. Vilium satis hominum est, et suam laudem

quærentium, alios viles facere; quia alterius vitupe-

ratione se laudari putant ; et qui suo merito placere

non possunt, placere volunt in comparatione pejo-

rum. Parum diximus, non solum ipsa non detrahas,

sed ne detrahenti quidem aliquando credas. Pessi-

mum est hoe vitium, quod alterum vilem facit vi-

deri. Non minus auribus quam lingua fugias detra-

suavitas eloquentiæ demulcentis, et hæreseos per- A magisque reliquam ordinare vitam, quam ornare versitas seducentis manifeste probant, hoc illius opusculum non esse. Satis equidem erudite, nam et stylus palam arguit non esse Hieronymi, et quod continenter insinuat, hæreticum dogma illud ipsum est Pelagianorum, quod S. Pater proprio Opere, locis ex hac ipsa scriptione indicatis, subvertit. Hac certe de causa aliis atque aliis ex illa hæreticorum factione scriptoribus tributa subinde est et cumprimis Juliano; ut dudum laudatus Beda existimabat, et nonnulli codices mss., e quibus vetustior unus Bibliothecæ S. Victoris, asserunt, tum Celestio, cujus nomen MarHanææus testatur in aliis, quos laudat, antiquis libris præscriptum invenisse. Verum, quod dicebamus, ex ipsiusmet Pelagii calamo projecta est: idque certo scire licet ex Augustini lib. de Gratia Christi, cap. 20 et seqq., et luculentius ex ejusdem libri cap. 37, quo loco se auctorem ipse declarat Pelagius in suis ad Innocentium litteris scribens: Legant, quam ad sacram Christi virginem Demetriadem in Oriente conscripsimus, et invenient nos ita hominis laudare naturam, ut Dei semper gratiæ addamus auxilium. Sunt et quædam ex hujusmet epistolæ contextu sub cap. 1 finem, quæ Pelagium in Epistola ad Constantium pro suis agnovisse, idem Augustinus loco laudato scribit. Orosius quoque ejus auctorem Pelagium facit: tantum quod nolat, fuisse illi verba ab alio suppeditata: ille rero alius facile fuerit Anianus pseudodiaconus Celedensis, ut Hieronymo dicitur epist. in nostra recensione 143, qui, ait, copiosissime pascitur, ut aliena blasphemiæ verba frivola subministret. Scriptionis tempus quod spectat, no!atum ante nos PP. Benediclinis Augustinianorum operum editoribus, datam an. 413, quo Demetriadi virginitatis velamen suscipienti litteras miserunt certatim Hieronymus, Augustinus, et Innocentius, aut certe ann. 414, posteaquam illa se Romam recepisset; id quod significare videtur Pelagius hic in cap. 23. Vide que nos de vera Hieronymiana illa ad Demetriadem Epistola, quæ numerum obtinet in nostra Editione 130 diximus.

præteritam. Est autem difficillimum cum ejus persona facere, in qua cupiditas tanta discendi est, tantusque perfectionis ardor, ut ei quamlibet perfecta doctrina par esse vix possit. Meminit enim recteque meminit, quas mundi opes gloriamque respuerit, quibus voluptatibus renuntiaverit, quas denique contempserit vitæ præsentis illecebras. Et ideo contenta non est communi hoc mediocrique genere vivendi ; et quod facile ipsa multorum societate vilescat, novum aliquid et inusitatum requirit : præcipuum ac singulare quoddam flagitat. Non minus conversationem suam quam conversionem cupit esse mirabilem. In sæculo nobilis, apud Deum cupit esse nobilior. Tam pretiosa requirit in moribus, B quam contempsit in rebus. Hunc utique [Al. itaque] tam devotæ mentis ardorem, hanc tantæ perfectionis sitim, quod umquam satiabit flumen ingenii? Quæ vis aliquando orationis, quæ copia tantum verbis exprimere poterit, quantum parata est virgo rebus implere? Nobis vero donanda est venia, qui ad ornandum Domini tabernaculum, secundum vires nostras munus offerimus. Nec veremur ne temere scri

[ocr errors]

CAP. I.

[ocr errors]

EPISTOLA I.

PELAGI AD DEMETRIADEM.

Si summo ingenio parique fretus scienda, officium scribendi facile me implere posse crederem; tamen tam arduum hoc opus ingredi, sine magno difficultatis timore non posscm. Scribendum tamen est ad Demetriadem virginem Christi, virgiein nobilem, virginem divitem, et quod his majus est, ardore fidei, nobilitatem divitiasque calcantem. Quam utique, pro tam insignis [Al. insigni] admiratione virtutis, ut laudare omnibus facile, ita docere difficile est. Cui enim oratio deesse possit in ejus laude celebranda: quæ summo loco nata, in summis

bendo, ad tantæ nobilitatis virginem, ultro nos morsibus tradamus invidiæ. Scribimus enim petente sancta matre ejus, immo jubente, idque a nobis transmarinis litteris, miro cum desiderio animi flagitante quæ facile ostendit, quo studio quantaque cura in filia germen cœleste plantaverit, dum illud tam sollicite cupit ab aliis irrigari. Remoti igitur a C temeritate, et ab ambitione liberi, proposito insudemus operi. Nec de mediocritate diffidimus [Al. diffidamus] ingenii, quod credimus, et fide matris, et merito virginis adjuvari.

-

CAP. II. Quoties mihi de institutione morum, et sanctæ vitæ conversatione dicendum est, soleo prius humanæ naturæ vim qualitatemque monstrare, et quid efficere possit, ostendere ac jam inde audientis animum ad species incitare virtutum : ne nihil prosit ad ea vocari, quæ forte sibi impossibilia esse præsumpserit. Nequaquam enim [Al. præsenserit. Numquam enim] virtutum viam valemus ingredi, nisi spe ducamur comite. Siquidem appetendi omnis conatus perit consequendi desperatione. Quem ego exhortationis ordinem, cum in aliis quo

opibus deliciisque nutrita, tantis tamque variis hu- D que Opusculis tenuerim, tunc hic maxime obserjus vitæ blandimentis, velut tenacissimis quibusdam irretita vinculis, subito eruperit, cunctaque simul corporis bona, animi virtute mutaverit? Quæ florem adhuc ipsum incuntis ætatis, quodam fidei gladio, id est, voluntate succiderit? Et crucifigens cum Christo carnem suam, vivam, sanctamque hostiam sacraverit Deo, ac nobilissimi sanguinis posteritatem, virginitatis amore contempserit? Prona autem et facilis dicendi via est, quæ ipsa ubertate materia cursum orationis accendit: sed nobis alio magis itinere pergendum est, quibus propositum est, institutionem virginis, non laudem scribere: nec tam paratas jam virtutes ejus exprimere, quam parandas;

vandum puto: ubi eo plenius naturæ bonum declarari debet, quo instituenda est vita perfectior, ne tanto remissior sit ad virtutem animus ac tardior, quanto minus se posse credat : et dum quod inesse sibi ignorat, id se existimat non habere. Proferenda scmper in notitiam ea res est, cujus usus desideratur, et explicandum est, quidquid bonum natura potest, cum quidquid posse probatur, implendum est. Ilæc igitur prima sanctæ ac spiritualis vitæ fundamenta jaciantur, ut vires suas virgo agnoscat: quas demum bene exercere poterit, cum cas se habere didicerit. Optima enim animi incitamenta sunt, cum docetur aliquis posse quod cupiat. Nam et in

« ElőzőTovább »