Oldalképek
PDF
ePub

cepit Dominus adhiberi. Dicit enim esse lepram quæ A tus, in quibus credere oportet, ut emundari a lepra sacrificiorum oblationibus emundetur. Aliam vero quam aquæ facilius abluant: necnon et quæ extra castra posita mundetur. Esse quoque lepram asserit: quæ mundari omnino non possit.

VI. Horum igitur secundum figuram graviorum peccatorum crimina congregantur. Alia sunt quæ ante baptismum videntur esse commissa quæ tamen per gratiam baptismi diluuntur. Alia vero quæ post lavationem baptisinatis perpetrantur: quæ sive graviora, sive minora peccata sint, visus tamen sacerdotis emundat. Quodcumque enim modicum delictum fuerit, potest a sacerdote omnino relaxari. Quæ autem graviora sunt, disciplina debent ecclesiasticæ regulæ et oratione purgari. Quæ vero isanabilia sunt, Deo judici reservantur. Et inde est B quod in hoc loco ait: Unumquemque secundum quod habet propriam curationem, sacrificium offerre debere: id est, unusquisque secundum quod se deliquisse cognoscit, sive per carnalem concupiscentiam, seu per idololatriam, seu perjurio, seu mendacio, quasi lepræ se vitiis intelligit maculatum : prout potuerit, Deo sacrificare non desinat. Sed dicit genus esse lepræ, quod omnino mundari non possit et ideo hujusmodi homo extra castra jubetur expelli. Hoc est sane crimen, quod admittitur in Spiritum sanctum, blasphemiæ scilicet, sicut ipse Dominus in Evangelio ait: Qui peccaverit in Spiritum sanctum, non remilletur ei neque hic, neque in futuro (Matth. XII, 32).

VII. Adjecit autem Scriptura divina, lepram esse C in vasculis, lepram in parietibus, lepram in vestibus, lepram in stamine, sed quomodo in his rebus lepra esse possit, penitus ignoro : quæ quia vita carent, etiam sensu carere necesse est. Sed ego arbitror cum in parietibus domus lepra esse referatur, hæreticorum perfidiam notari. Quid enim non polluitur, ubi adulterinæ doctrinæ blasphemia prædicatur? Ideo hanc lepram sacerdos jubetur a parietibus emundare, ut catholicæ veritatis doctrina, maculosa hæreticorum verba depellat. Cum autem lepra in vasculis dicitur esse, proprii corporis delicta monstrantur. Vasa autem hominum coporibus comparat Apostolus: Habentes, inquit, thesaurum hunc in vasis fictilibus (II Cor. iv, 7). In stamine autem quomodo lepra esse potest, nisi quia stamine J anima hominis fidelis designantur? Quæ cum tentationibus, ut fusum filorum tenuitate torquetur: firmioris virtutis soliditate constringitur.

VIII. Stat ergo anima, ut densissimum stamen crecla: corporis vero sensus, ut trama stamini subjacebit. Et ideo etiam in trama lepram esse designat : quia alia corporis, alia animæ peccata significat. Sed quid pro mundatione leprarum, aut duo agni anniculi, aut tortula olei, aut duæ gallina jubentur offerri? In duobus ergo agnis, duo Christi significantur adven

[ocr errors]

In textu autem dicuntur DDY, quod est, aves, aviculas, passeres, Græce opvibez. Et sane cur dixisset Moyses gallinas mundas? cum sit utique gallina

peccatorum prius mereamur, unum cum venit et passus est, alium quo est venturus in gloria. Sed vitulum, inquit, offerat: hoc animalium genere, gentes crucis Christi jugo subjugandas esse demonsirat. Due gallinæ animam indicare videntur et carnem. Sed unam, inquit, gallinam occides, alteram aqua ablues, et dimittes. Caro utique in passione jubetur occidi : anima vero quæ per naturam æternæ morti videtur esse subjecta: abluta aqua baptismatis a criminibus relaxari.

IX. Sed et lignum, inquit, cedrinum. Imputribile hoc ligni genus esse, nemo est qui nesciat. Ergo per cedrum, incorruptam mentem et stabilem fidem voluit ostendi: hyssopum autem preces orationesque demonstrat. Sed et coccum, scilicet martyrii gloriam manifestal. Qui mediocris est, ait, quod valet offera!: id est, si quis non omnes divitias cœlestium est charismatum consecutus, vel potest etsi minimum Deo devotionis suæ deportare obsequium. Ut si virginitatem quis observare non potuit, unius conjugis saltem castum cubile custodiat: vel qui martyrii tropæum non valuit reportare, fugæ se præsidiis Deo servet invictum. Et olei, inquit, tortulam offerat, utique misericordiæ gratiam etiam si clarissimam sanctimonia facem præferre non valuit, lucernam saltem fidei non exstinguat. Videtis ergo, dilectissimi fratres, nullam esse tam exiguam spiritualis gratiæ paupertatem, quæ ad offerendum sacrificium Deo non quamcumque possit sanctimoniæ oblationem offerre.

MONITUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

Dicitur a nonnullis esse Chrysostomi, quamquam nec ejus sit. Certe ut Hieronymum auctorem non habere sentias, quamquam res clamat ipsa, satis abunde fuerit hanc cum Hieronymiana expositione in epistola 21, ad Damasum contendisse. Hic præterea num. 2 duas alius parabolas de ove, et de muliere, contexto ordine supra a se ait recitatas, quas numquam est proprio opere S. Doctor interpretatus.

EPISTOLA XXXV.

SEU HOMILIA DE DUOBUS FILIIS, FRUGI ET LUXURIOSO.

I. Omnium quidem de Scripturis quæstionum absojutio illi soli ita ut est, est nota, qui dixit: Ego sum veritas (Joan. iv,6). Nos autem oportet pia voluntate accedere, et speciali sensu ad inquisitionem divinarum Scripturarum : scientes quod si aliquod vere invenerimus bonum desiderium mentis attentæ Den, inter fines beatitudinis ejus erimus : de qua dicitur : Beatus vir qui implevit desiderium suum ( Psal. cxxvI, 5). Qualis autem sit hujus concupiscentie species, adjectio beatitudinis facile declarat audire volentibus, id est, prudenter audientibus. Quod si non potuerimus ad plenam veritatis ipsius intelligentiam pervenire: nec tamen sic longe erimus ab illa beatitudine, quam capiunt qui implent desiderium suum. Neque enim si non ceperimus id munus, cujus præstandi potestas in alterius manu posita est, reprehen

ex mundorum genere. Verum ita est olim Origenes interpretatus: nec visa est aliis ex Patrum choro expositio illa incongrua.

sionem sustinebimus; sed si in his quæ agere præ. A rabant Judæi, et urebantur invidia, quod a Domino cipimur pareamus, præmium laudis juste adipisci

mur.

nostro Jesu Christo peccatores suscipi, simul etiam convivari, et publicanos libenter doctrinæ Salvatoris intendere viderant. Ad hanc ergo insolentiam Judacorum aspiciens Dominus, quia reprehendebatur ab eis, incipit primam de pastore illam parabolam, ubi nonaginta et novem ovibus derelictís, ad unam quæ aberraverat, requirendam abiit. Et subneetit huic aliam parabolam de drachma decima, quam perditam intra domum suam accensa lucerna mulier invenit. Deinde hæc de filiis duobus parabola subsequitur, secundum dispensationem, et providentiæ divinæ ordinem, harum comparationum textum faciens. Nam quia ipse princeps et auctor salutis nostræ est, seductum hominem, et dolo diaboli perditum, sal

II. Quoniam ergo omnimode demonstratum est, non solum nullius periculi, sed et plurimæ utilitatis esse, scrutari divinas Scripturas: disquiramus illam Evangelii parabolam, quæ est de patre et duobus filiis (Luc. xv). Nam unius rei causa et de ove et de muliere comparationes nobis contexto ordine supra recitatæ sunt. Quæritur ergo quis ille senior sit frater, qui ex dimidio datam sibi paternæ substantiæ portionem: custodivit, et inseparabilem cum patre suo vitam agere dilexit. Quis vero junior, qui accepta similiter ex patre substantia, profectus est in longinquam regionem, et profligatis illic omnibus partis suæ facultatibus ad inopiam redactus, porcos B vare incipiens, et perfectioni restituere : hoc est nualienos pascere coactus est. Sed et qualitatem pœnitentiæ ejus non omittamus, et lætificati patris promptam remissionem modestamque pietatem, qui revertenti filio discessionis præterita [Al. præterit] levitatem, et dissipatæ substantiæ flagitia non exprobrat sed venientem clementer suscipit, et occurrens salutat, et gratulans osculatur, incumbens requiescit in eo, et vitulum illum saginatum pro lætitia recepti filii epulandum immolat. In quo com. punctus senior frater dicit patri, etc. llæc quæ per partes digesta sunt, expositio vestris sensibus intimabit. Necessarium enim est ante omnia percunctari causam, pro qua, et quid volens de propositis Salvator ostendere, hujusmodi parabolas Judæis aptaverit. Si enim vobis causa talium comparationum C patuerit: tunc ea quæ de ipsis sentimus, an rationabiliter congruant veritati, facile dignoscitur.

III. Sunt itaque qui dicunt de duobus filiis istis, seniorem angelos esse et archangelos, vel omnem cœli militiam. Minorem vero ponunt hominem, qui in longinqua peregrinatione abierit, quando ad terram de cœlis et paradiso cecidit et aptant quasi scientia respicientis ad casum vel statum Adæ. Sed hic sensus pius quidem videtur. Nescio tamen si verus sit. Dicit aliquis: quare? Quia minor filius et junior ad pœnitentiam venit sua sponte, recordatus præteritæ abundantiæ patris sui, sicut habet series lectionis. Dominus autem veniens, ad pœnitentiam vocavit humanum genus, cum sua sponte regredi unde ceciderat, non cogitaret. Deinde senior filius, si chorus est cœlestium angelorum, ut prædictum est: quomodo in reditu et salute fratris sui, et in vituli immolatione tristatur? Cum in eodem Evangelio dicat Dominus: Lætitiam esse in cœlo apud angelos super uno peccatore pœnitentiam agente.

IV. Discutiemus ergo hujus parabolæ rationem non ut illum alium intellectum vituperemus, sed ma. gis ut cum sensu illo id quod nos sentimus, vestris dijudicandum arbitriis [ Al. arbitrariis] conferamus. Jam enim causam exponimus, quam et Domini sermo subjungit: de superiore causa hanc parabolam introducens sicut praefati sumus singularum in his parabolis personarum memoriam facientes. Murinu

mero centesimo reddere, in quo perfectionis plenitudo numeratur: hinc initium comparationis facit. Subjungit autem et mulieris personam, arguens Judæos, docens autem Ecclesiam, et hominem quasi erraticam ovem diligens pastor inquirit: quem hominem drachmam nominat, propter monetæ regalis similitudinem figuraliter in drachma, quæ pecunie genus est, quod illi tamquam nummo, imago et inscriptio regis cœlestis insculpta sit. Quærit ergo eam drachmam mulier, accensa lucerna et mundata domo invenit; hoc est, homo illuminatus verbo et misericordia Dei, gloriam naturæ suæ, in qua ad imaginem creatoris sui factus est, quam obscurata peccatis domo cordis, in tenebris cordis amiserat : emendatis sensibus reperit: et gaudio gaudet quod omnem immunditiam interioris aulæ, studiis discipline specialis absterserit et contractas animæ de rebus et curis sæcularibus sordes, orationibus et increpationibus expurgatas excusserit.

V. Secundum prædictum consequenter annectit parabolam, de duobus filiis collationem, ut mihi videor facere non de Judæis transgressoribus, nec de gentibus perditis, sed populi ejus, qui per patientiam redditur saluti, quem juniorem filium nominat. Seth, Enos et his juniores, qui ab Eva usque ad Salvatoris humanum adventum, secundum justitiam legis viventes justi videbantur. Ergo quod ait juniorem et seniorem, non in ordine temporis, sed in voluptatum qualitate, præponens se ei, qui non voluntarie, D sed alieno dolo circumventus aberraverat, sicut ovis, hoc est, irrationabili animali imprudentem hominem comparans, sollicitudinem pastoris adhibens: ut quærat ovem perditam, et reportet inventam. Ei vero qui arbitrii sui libertate utitur, et recognoscit unde ceciderit, pœnitentiae et reversionis utilitatem accommodat. Unde hæc inter parabolas supradictas ratio distinctionis est, secundum personas vel mentes peccantium pater filium non requirat peregrinantem, sed recipiat pœnitentem. Pastor vero ovem errantem, et non sapientem reverti, requirat, et humeris suis referat.

VI. Videamus nunc si consonent, quæ significata sunt ad hanc expositionem. Dicit Scriptura: Divi

ptura designat.

VIII. Itaque ille digressus a patre, et in longinquam peregrinationem profectus, in terra aliena consumptis facultatibus quæ supradicta sunt, omnia digna perpessus, et postea malorum suorum necessitate constrictus: hoc est, et fame et egestate, pœnitet erroris sui et sentit quid ipse sibi nocuerit, qui non de judicio voluntatis suæ, sed de patre ad alienos, de domo ad exsilium, de opibus ad eleemosynam, de abundantia ad famem transierit: in hoc loco servitutis et miseria reminiscens, ineipit cogitare de reditu, et secum ipse reputans dieit: Dicam patri meo: Peccavi in cœlum et in conspectu tuo, suscipe me, sicut unum de mercenariis tuis. Os

dere patrem ex æquo filiis duobus substantiam suam. A dilectio carnium illecebra, siliquarum nomine ScriEt quan substantiam hic evangelicus pater dividit filio spirituali, nisi sapientiæ intellectum, scientiam boni et mali, quæ veræ et perpetue sunt opes animæ bene viventi? Dat autem hic pater divitias suas ex æquo. Non enim quisquam aut justus, aut peecator nascitur: sed quæ ex Deo est, in prima nativitale hominis portio substantiæ rationalis, æqualiter cunctis nascentibus datur. De subsequente autem conversatione unusquisque plus aut minus hujus substantiæ possidere invenitur, dum in semetipsis per dissimilitudinem voluntatum negligentes dese runt: diligentes autem custodiunt, ut naturalia bona. Alius autem memorat intelligens Domini Creatoris ca que a Deo Patre sumpserit, ita ut sui ea patris esse credens, quasi paterna custodiat. B tendit Scriptura hæc, Patrem non hominem intelligi Alius autem sua ex se sibi esse æstimans, sicut propriæ possessionis licentia dissipandis abuitur, et cito profligata facultate privabitur. Describitur autem in istis et evidenter ostenditur libertas arbitrii, quam animæ rationali specialiter addidit creator Deus.

Vil. Vide ergo, pater iste quomodo nec illum volentem discedere retineat, nec liberi arbitrii auferat potestatem: neque alium manere cupientem cogat abscedere, ne forte frequentium malorum, quae postca his suo vitio acciderent, ipse potius auctor esse videatur, si iltis libertatem propriæ voluntatis absciderit. Itaque et petenti dat, quia ex nobis, non a Deo, inopiæ et offensionis nostræ causa proficiscitur. Accipiens autem partem suam junior, peregre, C inquit, abiit longe. Quod ait, longe, non locorum intercapedinem, sed declinationem mentis expressit. Qui enim oblivionem Dei ceperit, hic vere peregrinari a Deo dicitur. Sicut econtra conversatio sæcularis non solum peregrinum, sed alienum Domino facit. Et, ut breviter dicam, peregrinantes a sæculo, præsentamur ad Dominum: sic etiam permanentes in rebus terrenis, a cœlestibus exsultamus. Denique Cain exiita facie Domini et longe efficitur (Gen. iv, 46), non quia locus aliquis foris esset a conspectu Dei, sed quod sua mente divisus es-et a Domini respectu, propter homicidium separatus a Deo. Hac ergo peregrinatione per magnam ignorantiam peregrinatos fuisse nos sciens beatissimus Paulus, dicit: Vos qui aliquando longe fuistis, nunc autem facti estis prope (Eph. n, 13). Hujusmodi ergo profectus, peregrinationem junior ille filius assumit, et devorat prædictæ portionis suæ de paterna hæreditate substantiam : utique spiritualibus destitutus opibus, id est, provi dentia Dei et intellectu; cum porcos pascere cogitur, hoc est, sordidas et immundas in anima sua cogitationes nutrire, ut ederet escas irrationabiles pravæ conversationis : dulces quidem egenti bonorum, quia suave perversis videtur omne opus carnea voluptatis: quod seductio desiderii et corruptio vitæ est, quæ virtutem et fortitudinem animæ, non modo nullam præstat, sed totum penitus enervat et perimit. Hujusmodi cibos, quasi porcinos et male dulces, prout sunt

debere, sed Deum. Quandoquidem non solum cœlum nominat in confessione peccatorum pœnitens supplex, sed dicit in conspectu tuo. Deus enim est in conspectu peccatorum omnium solus. A quo nec in corde meditata peccata abscondi possunt, Serutans, inquit, corda et renes Deus (Psal. vu, 40). Verum nobis hoc ex loco, cœlum intelligitur Dominus noster Jesus Christús : ad quem bi gentiles qui in tenebris infidelitatis viventes blasphemaverunt, jam conversi ad fidem confitentes veritatem Dei, in pœnitentia erroris sui juste dicunt: Peccavi in cœlum et in te. Qui enim in cœlum peccat, quod etsi supernum sit, tamen visibile et lunaticum est, ipse est qui peccat in hominem, quem suscepit Filius Dei pro salute nostra. Proinde in Patrem Deum omnia speculantem peccat.

IX. His igitur cogitatis, resipiscentem et per confessionis bumilitatem ex regione longinqua rèmeantem filium ad se videns pater, lætatus occurrit, amplectitur et osculatur. Aperte hic charitas in homines divina describitur. Quid enim aliud est, quod occurrit, nisi quia nos peccatis impedientibus, nostra virtute ad Deum pervenire non poteramus. Ipse antem potens ad invalidos pervenire, descendit; sicut de Zachæo operibus ipsis significantibus exprimitur: quod cum desiderasset videre Dominum, et ob hoc in arborem conscendisset, præveniente Domino, conspicitur, et vocatur : et illico Dominus in domum ejus ad convivandum ipse declinaturum D se esse promittit. Vide quomodo credituri fidem prævidens Christus, latentem in arbore, quasi in peccatorum tenebris obumbratum, sollicite ut ovem perditam requirit aspectu et venire cunctantem vocat, et venientem tamquam humeris suis suscipit : et non audentis invitare Dominum, desiderantis ta men salutiferam benedictionem, peccatoris domum ingreditur, conviviumque participat: ostendens visibili gratia invisibilem sanctificationem, quia Deus sapientia familiariter cor credentis ingreditur, eredentemque participat sacramento.

X. Ergo occurrens pater filio revertenti superfunditur collo ejus, et in eo lacrymans requiescit. Osculatur autem os ejus, per quod emissa de corde

hoc est nec peccatorem pro nostra requie dedisti, Qui enim, inquit, fecerit quæ legis sunt, vivet in eis: qui non fecerit, punietur ex ipsis. Pro isto autem quị fornicatus est, etiam saginatum, inquit, illum vitu lum dedisti: id est, Filium tuum dilectum : sicut supra diximus. Sed quid ei respondet Pater? Tu semper mecum es, oportuit autem pro isto gratulari, qui perierat, et inventus est, mortuus fuerat, et revixit, Ostendens in hoc verbo manifeste hominem, qui pcccando vita exciderit, et obnoxius mortificatus fuerit, ex reversione autem salutari per pœnitentiam in adoptionem filii redierit. Bonum autem hominem, qui manserit in bono, hæreditatem paternam jugiter possidere. Itaque si peccaveris, o bomo, festina li

confessio pœnitentis exierat, quem pater kotus ex- A terivi : et non dedisti hædum pro me, ut epularer : cepit. Deinde mox jubet et stolam primam proferri, id est pristinam gloriam, quam ex seductione liaboli nudatus amiserat, reddi: simul et annulum dari, sive signaculum salutaris symboli, seu magis desponsationis insigne et nuptiarum pignus illarum, quibus Christus Ecclesiam suam sponsat: cum omnis anima resipiscens per annulum fidei jungitur Christo. Mandat et calciamenta pedibus apponi : aut propter communienda vestigia ad currendam viam, ut per lubricum mundi istius iter fixus incedat aut ut excluso in Evangelicis calciamentis carneæ contagionis luto, mundos pedes immaculata conversatione conservet et dirigat: aut propter mortificatio nem membrorum. Vitæ enim nostræ cursus in Scripturis pes appellatur. Et mortificationis spe- B berando te reconciliari Deo: ut ex mercede sudoris cies calciamentum apponitur, quia de animalium mortuorum pellibus conficitur.

XI. Addidit et vitulum saginatum jugulandum in convivii exhibitione: sine dubio Dominum nostrum Jesum Christum, quem dedit Pater in victimam pro salute nostra: quem vitulum nominat propter hostiam corporis immaculati. Saginatum autem vere dixit: quia pinguis et opimus intantum est, ut pro totius mundi salute sufficiens sit odorem suavitatis et nidorem immolationis ad Deum mittere, et pro omnibus exorare. Propter quod etiam mystica ratione dictum est, Patrem dare aliis immolandum hunc vitulum, ipsumque gaudere, et epulari in vietima vituli sui. Sic enim dilexit Pater hunc mundum ut

filium ejus unicum pro salute sua daret (Joan., 11, 28). Non ergo ipse immolavit, sed aliis immolandum tradidit: emittente enim Patre, consentiens Filius ab hominibus passus est. Ipse autem qui fide nostra pascitur, et Filii sui pro nobis immolatione lætatur et gaudet, et in reditu Filii sui gaudens creator, acquisitione populi eredentis epulator.

XII. Videus hinc lætitiam Patris senior Filius contristatur. Hujus persona illis comparanda ascribitur operariis, qui similiter in Evangelio post operationem vineæ ad Dominum murmurant, quod illis tota die in operis labore confectis, illos, qui ad duodecimam horam venerant, pretio mercedis æquasset; ad quos dicit ipse conditor omnium: Si ergo ego bonus sum, quid tu malus ? Quod autem hi sunt qui ad duodecimam venientes, qui ex gentibus salvabuntur, Joannes aperte clamat: Filioli, novissima hora est (I Joan., n, 18). Nihil autem differre videtur utrum duodecima, an novissima hora di

catur.

XIII. Qui sunt autem hi qui murmurant, qui laborem et æstum toto die portaverunt, nisi qui justitias legis egerunt et servitutis antique pensum reddiderunt? Vide autem quam aperta sint verba qua a Patre dicuntur: ut ab his qui in lege vixerunt, dieta videantur. Quid enim est, quod de agro veniens dicit

nisi significans de legis operibus venientem, et in his gloriantem, et quasi diuturnos labores imputantem. Unde ait : Mandatum tuum numquam præ

[ocr errors]

et digna pœnitentia, recipias quod ex gratia dona. tum tibi perdidisti. Præstet autem Deus magis permanentes vos in fide, cohvredes esse Domini nostri Jesu Christi; quia ipsa est gloria et virtus, cum Patre et Filio et Spiritu sancto, per omnią sæcula saeculorum. Amen.

MONITUM IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

Valerium Maximum hunc putavit esse Labbæus Bibliothecæ Ms. pag. 45, quem tumen Christianum auclorem esse, ex Scripturarum, quæ laudat, testimoniis, atque ex eo liquet, quod Christianum se alloqui profi tetur. In quodam ms. monasterii de Lyra Valerianus dicitur, ipsaque epistola, Dissertatio. Sin verum illud ejus est nomen, Valerium appellarit se auctor, quod ad Valerii imitationem, quamdam dictorum, factorumque memorabilium farraginem contexuerit.

EPISTOLA XXXVI.

VALERIUS RUFINO NE DUCAT UXOREM.

I. Loqui prohibeor: et tacere non possum. Grues cœli tempestates prænuntiant varias: ululæ bubonesque, ominosæ aves, hiemis gravitatem instautem luctuose præululani. Et tu subsannas, si venturi dispendii vaticinia vera præsensero. Ideo loqui prohibeor, veritatis angur, non voluptatis. Lusciniam amo et merulam, quæ lætitiam sura lenis concentu placido præloquuntur: et præcipue philomenam: quæ optatæ tempus jucunditatis tota deliciarum plenitudine cumulat.

Ai fallor, gnatones diligis et comedos, qui dulces præsusurrant illecebras et præcipue Circen, quæ Dibi suspiratæ suavitatis aromate gaudia plena perfundat, ut fallaris, ut sus fias, aut asinus : tacere non possum. Propinant tibi mellitum toxicum ministri Babel: blande ingreditur et delectat, et impetum spiritus tui conducit: et ideo loqui prohibeor. Scio quod novissime sicut coluber mordebit, et virus imprimet impar omni theriaca ideo tacere non possum. Multos habes voluptatis tuæ persuasores, ia caput tuum facundissimos, me solum elinguem præconem veritatis, quem nauseas : ideo loqui prohibeor.

II. Reprobata est fatui vox anseris. Inter cygnos tantum doctos delectare ea tamen senatores docuit servare urbem ab incendio, thesauros a rapina, se

ipsos a telis hostium. Forsitan et cum senatoribus A tior Salomone, quod nemo est, non es major quam intelliges, quia prudens es, quod tibi organizent qui potest fascinari a femina: oculos tuos aperi et olores interitum, et anser salutem strepat : ideo ta- vide. cere non possum. Desiderio tuo totus inflammatus, et speciosi nobilitate capitis seductus, chimæram nescis esse miser quod petis: vel scire devoves, quod triforme monstrum illud, insignis venustetur facie leonis, olentis maculetur ventre capri, anguis insidietur cauda virulentæ : ideo loqui prohibeor. Delectatus est Ulysses symphonia Sirenum. Sed quia Sirenum voces et Circes pocula novit, virtutis vinculis sibi vim fecit, ut vitaret voraginem.

III. Ego autem in Domino sperans adjicio, quod Ulyssis imitator eris, non Empedoclis: qui, per suam philosophiam (ne dicam melancholiam, id est, atram bilem) victus, Ætnam sibi mausoleum elegit: et pa- B rabolam quam audis, ad veteres attulit : ideo tacere non possum. Tandem validior est ille ignis tuus, quod tibi annuit pars adversa: quam vereor æstus ille tuus, quo in me accenderis, ne minorem major ad se trahat Et propterea loqui prohibeor. At spiritu loquar, quo tuus sum.

IV. Pensentur ignes lance qualibet æquali vel inæ quali. Versetur periculum capitis mei : quidquid agas, quidquid judices, indulgendum est mihi, qui præ amoris impatientia, tacere non possum. Prima primi uxor Adæ post primi hominis creationem, peccato primo solvit jejunia : propter præ¬ varicatum præceptum Domini parentavit inobedientiam, quæ citra mundi terminum non absistet expugnare feminas, quæ semper indefessæ erunt trahere in consequentiam quod a matre sua traxe

runt.

V. Amice, contumelia viri est uxor inobediens. Cave tibi veritas quæ non potest falli, ait de beato David Inveni virum secundum cor meum. Hic tamen ægre præcipitatus est amore mulieris ex adulterio in homicidium: ne umquam sola veniant scandala. Dives enim omnis est iniquitas societate plurima : et quamcumque domum intraverit, suis tradidit inquinandam conviciis.

C

VI. Amice, Bethsabee siluit, et in nullo malignata est; et nihilominus tamen facta est stimulus subversionis viro perfecto, et mortis aculeus marito innocenti. Numquid innocens erit, quæ contendit eloquentia, ut Dalila Samsonis : et forma, ut Bethsa- D bee cum hujus sola pulchritudo triumpbaverit etiam nolens. Si non es amplius secundum cor Domini quam David, crede quod et tu præcipitari potes.

VII. Sol hominum, Salomon, thesaurus deliciarum Dei, sapientiæ singulare domicilium, crasso tenebrarum fuscatus atramento, lucem animæ suæ, gloriam domus suæ, odorem famæ suæ amisit amore mulieris. Et postremo curvatus coram Baalim, ex Ecclesiaste Domini mutatus est in membrum zabuli: ut adhuc graviori videretur de rudi præcipitio, quam Phoebus in casu Phaetontis, qui de Apolline Jovis factus est pastor Admeti. Amice, si non es sapien

VIII. Optima femina, quæ rarior est phoenice, amari non potest sine amaritudine metus, et sollicitudinis, et frequentis infortunii. Malæ autem, quarum tam copiosa sunt examina, ut nullus sit expers malignitatis earum cum amantur, amare puniunt, et afflictioni vacant usque ad divisionem corporis et spiritus.

:

IX. Amice, philosophicum est: Videto cúi des. Ethica est: Videto cui te des. Vexilla pudicitiæ tulerunt cum Sabinis Lucretia, et Penelope, et paucissimo comitatu tropæa retulerunt. Amice, nulla est Lucretia, nulla est Penelope, nulla est Sabina. Time omnes. Ingressæ sunt acies ad Sabinas, Scylla, et Myrrha, et Phedra et secutæ sunt eas turbæ multæ omnium vitiorum exercitu stipatæ; et gemitus et suspiria, et tandem infernum captivis suis fecerunt. X. Amice, ne præda fias in medio prædonum, non dormias earum in transitu. Jupiter rex terrenus, qui et rex cœlorum dictus est, præ singulari strenuitate corporis, et incomparabili mentis elegantia, post Europam mugire coactus est. Amice, ecce quem bonitas super cœlos extulit, femina te cogere ad mugitum si non es major Jove, cujus magnitudini nemo alius par fuit. Phoebus qui sapienti.e suæ radiis totius orbis primitiavit ambitum, ut merito Solis nomine, solus illustraretur, infatuatus est amore Leucothoes, sibi ad ignominiam, illi ad interitum et ecliptica diu vicissitudine varius factus est, frequenter sui luminis expers, quo totus universaliter egebat mundus.

XI. Amice, ne illud lumen quod in te est, tenebræ fiant, Leucothoen fugito. Mars qui deus bellantium dici meruit, triumphorum familiari frequentia, in quibus expedit vis animi maxime prompta, nil sibi metuens a Vulcano ligatus est cum Venere, invisibilibus quidem catenis, sensibilibus tamen. Hoc autem ad plausum satyrorum, et ad risum cœlestis curiæ.

XII. Amice, meditare saltem calenas, quas non vides, et jam in parte sentis: et eripe te dum adhuc ruptibiles sunt, ne claudus ille faber et turpis, quem deus non est mensa, nec dea est dignata cubili te Veneri suo more concatenet, et le sui similem turpem et claudum, immo quod magis timeo, loripedem faciat et non possis quod salvat, fissam habere ungulam, sed alligatus Veneri dolor fias, et irrisio videntium dum sibi applaudant cæteri. A falso dearum judice reprobata est Pallas : quæ non delectare promisit, sed prodesse.

Amice, numquid et tu sic judicas? Video enim jam te fastidienti animo tota celeritate percurrere quæ legis, et sententias non attendere, sed exspcctare schemata. Frustra exspectas; donec hic turbidus amnis effluat, ut hæc fetulenta secedens, pura tibi fluenta irrigent. Similes enimvero oportet esse sui fontis rivulos, aut turbidos, aut elaros. Sic vero

« ElőzőTovább »