208 ANNO DOMINI 397. DECRETUM CARTHAGINENSIS CONCILII Ac ne angustum redeuntibus tempus, spem salutis A arctatæ diei pressura subducat; agnoscentibus quibuslibet longe manentibus præcedentibus statutis, universis usque ad diem octavum kalendarum Januarii proxime futurarum, agnitionis paudimus januam, ut integri honoris ac fidei regressi habeant fundamenta: quam si quisquam ingredi nequiverit pigra seguitie; sciat sibi ad omnes veniales aditus, sua voluntate viam esse subductam. Manebit enim circa eos dicta sententia, et post præstitutum diem redeuntibus fixa pœnitentia (l. IV contr. Cresc. cap. 4). Data Bagaï in Numidia vi kalendas Maias post consulatum Theodosii Augusti III, consulatu Augustorum Arcadii III et Honorii iterum (l. 1 contra Cresc. cap. 56, et l. iv c. 39). Interfuerunt Episcopi 310. ANNO DOMINI 395. SUPPLEX LIBELLUS PEREGRINI PRESBYTERI ET SENIORUM ECCLESIÆ MUSTI- Adversus Maximianistas. B (Ex Augustino, lib. IV contra Cresconium cap. 4.) Post consulatum dominorum Arcadii III et Honorii iterum Augustorum, sexto nonas Martias, Carthagine in secretario prætorii Titianus dixit: Peregrinus presbyter et seniores Ecclesiæ Mustitanæ regionis tale desiderium prosequuntur. Cum Ecclesiæ catholicæ sanctitatem vir memoriæ venerabilis ab errore C perfidie Donatus assereret; in ejus nomen et cultum, mundi pene totius observantia nutrita coaluit. Sed cum ejus religionis laudandum mirandumque propositum, Maximiani cujusdam venena polluerent; multorum cœtus antistitum in unum Deo conspirante collectus, hominem vel potius pestem, quæ supernæ displicuit majestati, etiam puræ mentis propria coercitione damnavit. ‹ Eos quoque, quos alienæ præsumptionis error allraxerat, portu primo proposito pœnitendi, si reverti cuperent intra tempus ad religionis tramitem præstitutum, pari vigoris admonitione compescuit. Sed suis institutis iniquitas delectatur, et semetipsam non deserit, cum semel præcipitata corruerit. Idem namque Maximianus coeptam nutrit audaciam, et alios sibimet consociat ad furorem. Inter quos etiam Felicianus quidam, qui primo recta sectatus, depravationis hujus attaminatione fuscatus, in Mustitana positus civitate, Deo omnipotenti parietes consecratos, et Ecclesiam venerandam quasi quadam obsidione credidit retinendam. < Hunc etiam Prætextatus in Assuritanis partibus imitatur. Sed cum æquitatis tuæ innotesceret potestati consortium sacerdotum, jussisti, ut gesta testantur, exploso omni contradictionis effectu, sacratissimis sacerdotibus a profanis mentibus Ecclesias vindicatas oportere restitui (1. m contr. Crescon. 56). Ꭰ De Donatistis placuit, ut consulamus fratres el consacerdotes nostros Siricium (romanum Episcopum) et Simplicianum ( Mediolanensem), de solis infantibus qui baptizantur penes eosdem, ne quod suo non fecerunt judicio, cum ad Ecclesiam Dei salubri proposito fuerint conversi, parentum illos error impediat, ne promoveantur sacri altaris ministri. ANNO DOMINI 398. IN HÆRETICOS THEODOSII MAJORIS CONSTITUTIO, Decernens mulctam aurariam, ad quam ipsos eliam Donatistas cum cæteris hæreticis pertinere, Arcadii et Honorii rescripto postea declaratum fuit (ex lib. I contra Cresconium, n. 51; et epist. 185, n. 25). Impp. THEODOSIUS et ARCADIUS AA. Tatiano PF.P. In hæreticis erroribus quoscumque constiterit, vel ordinasse clericos, vel suscepisse officium cleriricorum, denis libris auri viritim mulctandos esse censemus. Locum sane in quo vetita tentantur, si conniventia domini patuerit, fisci nostri viribus aggregari. Quod si id possessorem (quippe clanculum gestum) ignorasse constiterit, conductorem ejus fundi, si ingenuus est, decem auri libras fisco nostro inferre præcipimus; si servili fæce descendens, paupertate sui pœnam damni ac vilitate contemnit, cæsus fustibus deportatione damnabitur. Tum illud specialiter præcavemus, ut si villa dominica fuerit, seu cujuslibet publici juris, et conductor et procurator licentiam dederit colligendi, denis libris auri proposita condemnatione mulctentur. Verum si quos talibus repertos obsecundare mysteriis, ac sibi usurpare nomina clericorum jam nunc proditum fuerit, denas libras auri exigi singulos et inferre præcipimus. Dat. xvii kal. Jul.Constantinop. Arcad. met Rufino Coss. ANNO DOMINI 398. X. LEX HONORII ADVERSUS IRRUENTES IN ECCLESIAS. (Ex Cod. Theod. Lib. xvi, Tit. 11, de Episcopis, ecclesiis et clericis, l. 31.) Impp. ARCAD. et HONORIUS AA. Theodoro PF. P. Si quis in hoc genus sacrilegii proruperit, ut in ecclesias catholicas irruens, sacerdotibus et ministris, vel ipsi cultui locoque aliquid importet injuriæ, quod geritur, litteris ordinum, magistratuum el curatorum, et notoriis apparitorum, quos Stationarios appellant, deferatur in notitiam potestatum, ita ut vocabula eorum qui agnosci potuerint, declarentur et, si per multitudinem commissum dicetur, si non omnes, possunt tamen aliquanti cognosci, ANNO DOMINI 400. LEX HONORII (1) DE RESCRIPTO QUOD DONATISTE A JULIANO IMPETRARANT. quorum confessione sociorum nomina publicentur. A minum non evadant. Dat. vn kal. Maii, Med. IlonoAtque ita provinciæ moderator, sacerdotum, et ca- rio III et Eutychiano Coss. tholicæ Ecclesiæ ministrorum, loci quoque ipsius, et divini cultus injuriam, capitali in convictos, sive confessos, reos sententia noverit vindicandum. Nec exspectet ut episcopus injuriæ propriæ ultionem deposcat, cui sanctitas ignoscendi soli gloriam dereliquit. Sitque cunctis non solum liberum, sed et laudabile, factas atroces sacerdotibus, aut ministris injurias, veluti publicum crimen, persequi, ac de talibus reis ultionem mereri. Quod si multitudo vinlenta civilis apparitionis exsecutione, et adminiculo ordinum possessorumve non potuerit præsentari, quod se armis, aut locorum difficultate tueatur, judices Africani armata apparitionis præsidium, datis ad virum spectabilem comitem Africæ litteris, præ- B cata perfidia. Dat. v kal. Mart., Rav. Stilichone et Jato legis istius tenore, deposcant, ut rei talium cri (Ex Cod. Theod. L. xvi, Tit. v, De Пlæreticis, L. 37.) Impp. ARCAD. et HONORIUS AA. Hadriano PF. P. Rescriptum, quod Donatista a Juliano tunc Principe impetrasse dicuntur, proposito programmate celeberrimis in locis volumus anteferri, et gesta, quibus est hujuscemodi allegatio inserta, subnecti: quo omnibus innotescat, et catholicæ confidentia stabilita constantia et Donatistarum desperatio fu Aureliano Coss. ANNOTATIONES. 209 (1) Honorii imperatoris constitutiones ferme nunc sequuntur: namquam et lex 35 supr. ejusdem fuit. Sequuntur inquam, num. 17, puta hæc lex, et leg. 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 51, 52, 53, 54, 55, 56. Et quidem, quod observandum, potissimam partem adversus Donatistas, emissa: de quibus hæc quoque lex est: sic ut undecim in universum de Donatistis Honorii constititutiones hoc titulo liquido numerare liceat, ex quibus discimus quæ Honorii mens, quod odium in Donatistas fuerit. Nempe hæc illa Honorii tempora sunt, per quæ Donatistæ potissimum desæviere: et quidem, Circumcelliones in Africa, quæ Donatistarum nutricula erat. Atque ut omittam quæ sub eodem Honorio moliti illi sunt, jam inde ab imperii ipsius initio, atque adeo ante hanc legem, de hujus modo legis sententia nunc videamus. Donatistis igitur per omnium ora traducendis, desperatæque et fucata eorum perfidiæ publicandæ : contra, Catholicorum confidentiæ et stabilitæ constantiæ efferendæ, Honorius imp. hac constitutione quæ data est anno 400, Rescriptum quod a Juliano Apostata (ante 40 ferme annos) impetraverant, proposito programmate, celeberrimis in civitatum locis anteferri, id est proponi ab Hadriano PP., simul et Gesta, quibus hujus allegatio, seu rescriptum insertum fuerat, subnecti jubet. Hæc aperta hujusce 1. est sententia, quæ nullam juris constitutionem continet, sed Donatistarum tantum odium præfert. Quæ ut melius intelligatur, de tribus videndum est: quodnam illud sit Rescriptum Juliani, simul et Gesta illa ; quæ tandem occasio fuerit hujusce legis sanciendæ. Quod primum attinet, res sic se habet: C Donatiste ante Julianum imp. a Constante imp. repressi, pulsis eorum ducibus, principibus, et ba-D silicis eis ereptis, Juliano Apostata ad imperium evecto, legationem seu legatos, et in his Pontium, ad eum destinarunt, restitui se sibique basilicas a Constante ereptas reddi, precibus petituros: qui utique adulationis plenissimi Julianum adorti, dicentes: Quod apud eum solum justitia locum haberet (quae hic fucata perfidia dicitur). Id quod a Juliano facile impetravere, eo rescripto, cujus hac lege mentio fit. Cujus tum libelli, tum rescripti meminere Optatus Milevitanus lib. 11, Chrysostomus lib. I contra Gentes; Augustinus contra epist. Parmeniani, lib 1, sub fin. p. 22; contra litteras Petiliani lib. 11, cap. 92 el 97; epistola ad Vincentium 48, et epist. ad Donatistas 166. Nempe eo consilio, ut ita Christianos inter se committeret, cui pax et unitas christiana nimium displicebat; quem Juliani animum, ut in genere Ammianus Marcellinus lib. xxII, describit : PATROL. XI. ita Chrysostomus lib. 1 contra Gentes, et Optatus lib. i, et Augustinus d. lib. 1 contra Parmenianum et epist. 166, hac in re nominatini tradit. Porro hujus rescripti quædam inter cætera et ad locum refert Augustinus lib. 11 contra litteras Petiliani c. 97: Quod Julianus inquit, constituit dicens: Hoc quoque supplicantibus Rogaliano, Pontio, Cassiano et cæteris episcopis, sed et clericis, accedit ad cumulum, ut abolitis quæ adversus eos sine rescripto perperam gesta sunt in antiquum statum cuncta revocentur. Et hæc de rescripto Juliani ad preces Donatistarum. Quod quidem ut id obiter moneam, a Juliano Sirmii datum non fuit, quod probat vir doctus, ut ita huc trahat rescriptum quod Sirmii datum dicitur et antiquatur, l. v supr. Neque enim Julianus princeps seu imperator Sirmii umquam fuit. Quid Gesta hic sint, quibus hujuscemodi allegatio inserta, videamus. Sane bifariam id accipi posse quis putet? Primum per gesta hic accipienda videantur acta a Legatis, seu allegationes Donatistarum apud Julianum, et sic supplicatio seu preces ipsæ, quibus in scripta redactis, rescriptum deinceps insertum. Quo sensu hoc codice non una lex ex parte Actorum apud principem, seu in consistorio ejus exhibetur de quo vide Prolegom. Secundo putet quis hic accipienda gesta judicum Africa: ubi sane Donatista una cum rescripto a Juliano impetrato, preces Juliano oblatas, allegarunt, insinuarunt. Optatus lib. 1: Bene nosti quod vel a quo petiverint, et quam rogaverint, ut redirent et tecum venire potuissent, et nos didicimus, cum easdem preces; quas dederunt apud Africanos judices allegarent; in quibus infra scriptum est: Date ab episcopis partis Donati. Augustinus pariter lib. 1 contra Parmenianum d. cap. 7, in fin.: Juliano Donatiste, sicut judicum gesta testantur, quibus hi quod impetraverunt, ALLEGARUNT, talibus verbis supplicaverunt. Dixerunt enim, quod apud eum solum justitia locum haberet. Et contra litteras Petiliani, lib. 11: Pontius fecit, Pontius supplicavit, Pontius apud Apostalam solum justitiam locum habere prædicavit. His verbis sibi Pontium supplicasse in eodem rescripto suo nominatim sine ambage ipse Julianus expressit: Exstant ALLEGATIONES VESTRE non hæc incerta fama, sed publica monimenta testantur. Et rursum, c. 97: Imperatori pagano et apostatæ dixistis : Quod apud eum solum justitia locum haberet. Quibus precibus et rescripto, sicut ibi scriptum est (sicut ALLEGATIONIS GESTA testantur), pars Donati universaliter usa est. Nempe scripta principum qui impetraverant, ea judicibus et judicum gestis allegabant (les faisaient enregistrer au greffe des juges), ut docent præterea hoc codicel. 11 supr. de integri restitut.; l. unic. supr. 38 210 ANNO DOMINI 401. CONCILI CARTHAGINENSIS LEGATIO AD CONSULENDUM ANASTASIUM ET VENERIUM DE PARVU- A apostolicæ episcopo, quam etiam sancto fratri Venerio sacerdoti Mediolanensis Ecclesiæ, necessitatem ipsam ac dolorem atque inopiam nostram valeat intimare (ex his enim sedibus hoc fuerat prohibitum); quo noverint communi periculo providendum maxime quia tanta indigentia Clericorum est, multæque Ecclesiæ ita desertæ sunt, ut ne unum quidem diaconum vel illiteratum habere reperiantur. Nam de cæteris superioribus gradibus et officiis tacendum arbitror: quia, ut dixi, si ministerium diaconi facile non invenitur, multo magis superiorum honorum inveniri non posse certissimum est. Et quotidianos planctus diversarum pene emortuarum plebium jam non sustinemus: quibus nisi fuerit aliquando subventum, gravis nobis et inexcu Ut in catholica Ecclesia clerici ordinari valeant. Post consulatum Flavii Stilichonis viri clarissimi XIV (vel XVI) kal. Julias, Carthagine in secretario Basilica Restitutæ, cum Aurelius episcopus una cum episcopis suis consedisset, adstantibus diaconibus, Aurelius episcopus dixit: Ecclesiarum Dei per Africam constitutarum necessitates mecum optime novit charitas vestra, sanctissimi fratres. Et quoniam præstitit Dominus, ut ex aliqua parte sancti cœtus vestri essel congregata sententia, videtur mihi, ut has eas- B sabilis innumerabilium animarum pereuntium causa dem necessitates, quas pro sollicitudine nostra indagare potuimus, in medium proferamus quas cum approbaverit vestra sinceritas, sit consequens, eligendum esse unum e nostro numero consacerdotem, qui auxiliante Domino, orationibus vestris, et has ipsas necessitates suscipere possit et gnaviter peragendas implere, perrecturus ad transmarinas Italiæ partes, ut tam sanctis fratribus et consacerdotibus nostris, venerabili sancto fratri Anastasio sedis : apud Deum mansura est. Unde quoniam superiori concilio (Conc. Afric. can. 24 Cod. can. Eccles. Afr. can. 57) statutum esse mecum recognoscit unanimitas vestra, ut hi qui apud Donatistas parvuli baptizati sunt, nondum scire valentes erroris eorum interitum, et postea quam ad ætatem rationis capacem pervenerunt, agnita veritate falsitatem eorum abhorrentes ad Ecclesiam Dei catholicam per universum mundum diffusam, ANNOTATIONES. de operibus public.; l. xxvi supr. de cohortalibus; l. x11, et 13, 20, 30 supr., de petition., l. unic. supr. si vagum mancip. l. 1 supr. de incorporat. Et ita quidem rescripta gestis allegabantur, ut simul etiam preces, ad quas rescriptum emanaverat, allegarentur, seu intimarentur: quod et hic factum a Donatistis. Qua causa Honorius gestorum publicationem imperat ; nam nonnisi ex his fucata Donatistarum perfidia innotescere potuit: vice versa Catholicae confidentia stabilita confidentia. Nempe quod Donatista, at non et Catholici, adulatione fucata et perfida Juliano obrepserant, atque omne illud quod ab eo impetraverant, malis artibus impetraverant. Nunc postremo loco inquirendum est, quænam occasio hoc tempore Honorio imper. præbita fuerit, ut Juliani apostate rescriptum hoc pro Donatistis, una cum eorum precibus, post tot demum annos ex actis proconsularibus publice proponi voluerit, atque omnibus innotescere. Putat haud absurde Baronius Donatistarum (et quidem Petilianii Donatista nominatim) epistolam seu invectivam in Catholicos huic constitutioni occasionem dedisse: qua, ut docet Augustinus pluribus locis, et inter cætera epist. 48 et contra Petiliani epistolam lib. 11, cap. 92, exprobravit Catholicis, quod a principibus adversus se D supe exp tissent auxilium: atque inter cætera hæc in cain sententiam dixerat : Quid autem vobis est cum..., sæculi, quas numquam Christianitas nisi invidos sensit, etc. Addatur et Augustini locus contra epistolam Parmeniani lib. 1, cap.7, circa fin. ubi pariter hoc Donatistarum factum jam proscribebat anno superiore 399 (ut existimo). Has scilicet invectivas ad aures Honorii pervenisse, per legatos africanos anno 399 superiore, vel ipsum Possidium Calamensem episcopum : Honorium his commotum, in eorum Douatistarum oppro brium, procaciam eorum efferri voluisse, qua ipsimet a Juliano imp. Apostata rescriptum seu auxilium impetrasse innotesceret. Fortassis et illud putet quis Donatistas de legibus ab Honorio imperatore adversua se latis querentes, Juliani factum jactasse exprobrandi animo, quasi minus æquitatis et juris Christa ipsi a Christiano principe ferrent, quam a gen. tili imp. olim tulerant, Christiani alioquin nominis osore. Quare visum Honorio, rescriptum Juliani cum precibus Donatistarum publice omnibus proponi, ut ita sciretur, quam bonis, imo fucatis artibus id Donatiste impetrassent, imo quam desperata et fucata perfidia eorum fuerit: quam interpretationem juvare videntur, quæ Augustinus scribit, tum passim, tum lib. 1 adv. Parmenianum, cap. 7, epist. 43, contra, quam aliis longe artibus, puta Catholica confidentia, Catholicorum constantia stabilita fuerit, quos ut a veritate, ita et sinceritate nihil dimovere umquam valuerit; quod sanc ex Juliani temporum historia liquet. Quidquid hujus sit, ut omittam quod Augustinus testatur de actis Collationis Carthaginensis, quæ in Ecclesiis Africanis publice Quadragesima tempore recitari mos fuit, lib. de gestis cum Emerito; ut omittam quod idem Honorius I. Lv infr. voluit eadem gesta in publica monumenta relata, etiam mortuo cognitore Marcellino perpetem habere firmitatem : simili certe postea exemplo anno D. 412, et Marcellinus acta de sceleribus Donatistarum post Collationem Carthaginensem publice proponi voluit in Theopropria,quo frequens, ut videtur, niultitudo confluebat, velut locum Carthagine celeberrimum, eademque Augustinus per Ecclesiam recitari desideravit : Gesta, inquit epist. 158 ad Marcellinum, quæ promisit præstantia tua, vehementer exspecto, et in Ecclesia Hipponensium jam recitari cupio, ac si fieri potuerit, per om, nes Ecclesias etiam in nostra diœcesi constitulas: ut audiant homines pleneque agnoscant confessores iniquitatis, non Dei timore extorquente pœnitentiam, -sed judiciaria diligentia crudelissimorum peclorum aperiente duritiam: sive illorum qui de homicidio et de excæcato ac debilitato Presbyteri corpore confessi. Et mox : Quod autem scripsit Eximietas tua, dubitare te, utram in Theopropria debeas cadem gesta jubere proponi; fiat, si potest illuc frequens confluere multitudo: alioquin alius locus celebrior proponendus est, non tamen ullo modo prætermittendum. Notanda intecim tria exempla illa, atque adeo mos publicandorum, recitandorum gestorum quondam cum hæreticis, in eorum, ut loquuntur, diffumiam et convictionem. Jac. GOTH. Deinde pertractatis et consideratis omnibus, quæ utilitati Ecclesiæ convenire videbantur, annuente atque admonente Spiritu Dei, eligimus cum memoratis hominibus, quamvis de Dominici corporis uni. tate inquieta dissensione præcisis, leniter et pacifice agere (Conc. Afric. can. 33; Cod. Can. Eccl. Afr. can. 66): ut quantum in nobis est, omnibus qui corum communione et societate irretiti sunt, per universas provincias Africanas penitus innotescat, quam miserabili errore devincti sunt: ne forte, sicut dicit Apostolus (II Tim. 11), nobis in mansuetudine corripientibus diversa sentientes, det illis Deus pœnitentiam ad cognoscendam veritatem, et resipiscant de diaboli laqueis, captivati ab ipso ad ipsius voluntatem. ordine antiquo per manus impositionem recepti sunt, A compage corporis constitutis inspirare dignatus est. debere talibus suscipiendum munus clericatus non impedire nomen erroris, cum veram Ecclesiam illorum putaverint ad fidem accedendo, et ibi Christo crediderint, et Trinitatis sacramenta perceperint ; quæ omnia vera, et saneta, atque divina esse certissimum est, et in his omnem animae spem constitutam. Quamquam et hæreticorum præsumpta audacia veritatis nomine palliata, hæc tradere audeat, quæ quoniam simplicia sunt, ut præmonet beatus apostolus dicendo, unus Deus, una fides, unum baptisma, et iterari non liceat, quod semel dari oportet, anathematizato nomine erroris recipiantur per manus impositionem in unam Ecclesiam, columbam, ut dictum est, et unam matrem omnium Christianorum, ubi omnia illa sacramenta salubriter, et æterna, et B vitaliter accipiuntur: quæ perseverantibus in hæresi magnam damnationis poenam conquirunt, ut quod eis in veritate ad æternam vitam consequendam esset luminosius, hoc in errore sit tenebrosius atque damnosius. Quod fugientes nonnulli, et matris Ecclesiæ ubera cognoscentes, qui illa omnia sancta mysteria amore veritatis crediderunt, atque perceperunt, quibus Sacramentorum rebus cum vitæ bonæ probitas accesserit, sine dubio ad officium clericatus tales esse applicandos, et maxime in tanta rerum necessitate, nullus est qui non concedat. Quamquam nonnulli ejusdem secta clerici cum plebibus atque honoribus suis ad nos transire desiderent, qui amore honoris aut persuadent ad vitam, aut retinent ad salutem. Sed hoc majori fratrum supradictorum con- C siderationi dimittendum censeo, ut prudentiori suo consilio nostræ suggestionis sermonem cum perpenderint, quid de hac re eis placeat, nos informare dignentur. Tantum de his qui infantes baptizati sunt, salagimus, ut nostræ, si placet, in iisdem ordinandis consentiant voluntati. Omnia ergo, quæ superius comprehendimus, apud sanctos episcopos agenda esse mecum honorabilis fraternitas vestra perpendat. › 211 XHI CARTHAGINENSE CONCILIUM AFRICE UNIVERSALE, DE RECONCILIANDIS DONATISTIS. Vincentio et Flavito viris clarissimis consulibus, idibus Septembris Carthagine in secretario Basilicae Restitutæ, cum in concilio congregati in Ecclesia D Carthaginensi consedissemus ex Africanis omnibus provinciis episcopi; id est, Aurelius ejusdem sedis episcopus cum collegis suis, quos eorum subscriptio manifestat recitatis epistolis beatissimi fratris et consacerdotis nostri Anastasii Ecclesiæ Romanæ episcopi, quibus nos paternæ et fraternæ charitatis sollicitudine ac sinceritate adhortatus est, ut de hæreticorum et schismaticorum Donatistarum insidiis et improbitatibus, quibus Africanam Ecclesiam catholicam graviter vexant, nullo modo dissimulemus : gratias agimus Domino nostro, quod illi optimo ac sancto antistiti suo, tam piam curam pro membris Christi, quamvis in diversitate terrarum, sed in una Itaque placuit, ut ex concilio nostro litteræ darentur ad judices Africanos, a quibus hoc peti congruum videretur, ut in hoc adjuvent communem matrem Ecclesiam catholicam, in quo Episcopalis auctoritas communiri (al. contemni) in civitatibus potest; id est, ut judiciaria potestate atque diligentia ex fide Christiana, quid gestum sit in omnibus locis, in quibus Maximianista basilicas obtinuerunt, qui ab eis schisma fecerunt, inquirant et gestis publicis propter firmam notitiam omnibus necessariam, faciant inhærere (Conc. Afr. cun. 34; Cod. Can. Eccl. Afr. can. 67). Deinde placuit ut litteræ mittantur ad fratres et coepiscopos nostros, et maxime ad sedem apostolicam (Conc. Afr. can. 35. Cod. Can. Eccl. Afr. can. 68), in qua præsidet memoratus venerabilis frater et collega noster Anastasius, quo noverit habere Africam magnam necessitatem, propter Ecclesiæ pacem et utilitatem, ut ex ipsis Donatistis quicumque clerici correcto consilio ad catholicam unitatem transire voluerint, secundum uniuscujusque episcopi catholici voluntatem atque consilium, qui in eodem loco gubernat Ecclesiam, si hoc paci Christianæ prodesse visum fuerit, in suis honoribus suscipiantur; sicut (V. August. Epist. 43, n. 16, et Epist. 185, n. 44 et 47) prioribus ejusdem divisionis temporibus factum esse manifestum est: quod multarum et pene omnium Africanarum Ecclesiarum, in quibus talis error exortus est, exempla testantur. Non ut concilium (V. eamdem Epist. 185, n. 45) quod in transmarinis partibus de hac re factum est dissolvatur sed ut illud maneat circa eos qui sic transire ad catholicam volunt, ut nulla per eos unitatis compensatio (al. concisio) procuretur. Per quos autem vel omnimodo perfici, vel adjuvari manifestis fraternarum animarum lucris catholica unitas in locis in quibus degunt, visa fuerit; non eis obsit quod contra honores eorum (quamvis salus nulli interclusa sit) in transmarino concilio statutum est, id est, ut ordinati in parte Donati, si ad catholicam correcti transire voluerint, non suscipiantur in honoribus suis secundum transmarinum concilium, sed exceptis his per quos catholica unitati consulitur. Deinde placuit, ut his peractis (Conc. Afr. can. 56; Cod. Can. Eccl. Afr. can. 69), legati etiam prædican- A ipsam plebem placuit de concilio litteras dari, ut et dæ pacis atque unitatis, sine qua salus Christiana 212 ANNO DOMINI. 402. XIV. CONCILII MILEVITANI UNIVERSALIS AFRICE ARCADIO ET HONORIO AA. V. COSS. VI Kalend. Septembris habiti, Decretum de Maximiano episcopo Bagaiensi. ipse ab episcopatu discedat (1), et illi sibi alium requirant (Cod. Can. Eccl. Afr. can. 88). ANNO DOMINI 403. XV. CARTHAGINENSIS CONCILII EX TOTA AFRICA HABITI THEODOSIO AUGUSTO ET RUMO• VIII Kal. Septembr. Decretum de conveniendis Donatistis. Aurelius episcopus dixit: « Quod in tractatum venit charitatis vestræ, puto hoc Ecclesiasticis gestis esse firmandum. Professio enim vestrum omnium hoc deprompsit, debere unumquemque nostrum in civitate sua per se convenire Donatistarum præpositos, aut adjungere sibi vicinum collegam, ut pariter eos in singulis quibusque civitatibus vel locis, per magistratus vel seniores locorum conveniant. Hoc si omnibus placet, edicatur. Ab universis episcopis dictum est: Omnibus placet, et omnes hoc subscriptione nostra firmavimus. Petimus etiam, ut epistolis ad judices de concilio mittendis pro omnibus subscribat sanctitas tua. » Aurelius episcopus dixit: ‹ Si videtur charitati vestræ, forma conventionis eorum recitetur, ut hunc tenorem prosecutionis omnes, si placuerit, teneamus. Ab 213 universis episcopis dictum est: Recitetur. Lætus notarius recitavit. Forma Conventionis Donatistarum. Ille episcopus Ecclesiae dixit: «Quid de auctoritate C illius (2) amplissimæ sedis impetraverimus, petimus gravitatem vestram recitari, et gestis innecti; atqui in effectum deduci jubeatis. Recitata (autem jus ANNOTATIONES. (1) Ut et ipse ab episcopatu discedat. Maximianus Bagaiensis episcopus (cujus etiam meminit Augustinus lib. In contra Cresconium cap. 43) ex Donatistarum schismate ad Ecclesiam catholicam conversus, cum pacifice a populo haud reciperetur, bono pacis consulens, ipse episcopatu cedendum existimavit, deque ea re litteras ad synodum misit quibus annuentes Milevitani Patres spontaneam illius abdicationem admiserunt atque in ejus locum alium, Castorium fratrem ipsius subrogarunt, ad quem exstat epistola Augustini et Alypii 238, quæ laudes continet abdicantis se Maximiani his verbis: Longe est gloriosius episcopatus sarcinam propter Ecclesiæ vitanda pericula deposuisse, quam propter regenda gubernacula suscepisse. Ille quippe se honorem si pacis ratio pateretur, digne accipere potuisse demonstrat, qui acceptum non defendit indigne. Voluit ergo Deus etiam per fra trem tuum filium nostrum Maximianum ostendere inimicis Ecclesiæ, esse in visceribus Christi ejus, qui non sua quærant, sed quæ Jesu Christi. Neque enim illud ministerium dispensationis mysteriorum Dei victus aliqua sæculari cupiditate deseruit, sed pacifica permotus pietate deposuit, ne propter ejus honorem fœda et periculosa, aut fortasse etiam perniciosa in membris Christi dissensio nasceretur. Et post pauca: Te vero, fili carissime, qui nulla tali necessitate a suscipiendo episco. patu impediris, obsecramus, ut in episcopa u Vaginensis (legendum Bagaiensis) Ecclesiæ fratri tuo non ignominiose cadenti vel gloriose cedenti succedas. Exstat spontane abdicationis non absimile exemplum in Actis Ephesina synodi I œcumenicæ, de Eustathio Pamphylia provinciæ metropolitano, qui cu D ras molestiasque, quas Episcopale munus adferebat, tiochenos tumultuationibus et seditionibus delectari (2) Hujus amplissima sedis appellatione Baronius ad an. 403, intelligit Apostolicam sedem urbis Romæ, et censet missus ab ipsa litteras hic recitan das peti, quibus quæ ab ea fuerunt impetrata, nota |