In omnibus vitæ meæ statibus et momentis, egeo magnå et glorioså Del 'misericordiâ: dicam ergò frequenter et continuè: Miserere meî secundùm magnam et maximam misericordiam tuam.

Nullum est peccatum quod fecit homo, quod non possit facere alter homo, si desit rector, à quo factus est homo. D. Aug.

SECUNDUM PRINCIPIUM. Justificamur gratuitâ Dei misericordiâ; per Redemptionem, etc. quem proposuit propitiationem. In propatulo omnibus illum posuit, etc. S. Anselm. Christus in cruce victima propitiationis; et hanc victimam Deus misericors nobis exhibet ; ut eam nobis faciamus propriam, per fidem, illamque pro peccatis nostris offeramus ipsi.

Quid misericordius intelligi valet, ait D. Anselm. quàm, cùm peccatori damnato æternis tormentis, et unde se redimat non habenti, Deus Pater dicit: Accipe Unigenitum meum, et da pro te: et ipse Filius, tolle me, et redde pro te. D. Anselm. libro Cur Deus homo, cap. 19.

PRAXIS. Hâc immensâ Dei misericordiâ frequenter utere, frequentes actus fidei exerce in Christum pro te passum et mortuum, per quos ipsius sacrificium tuum facias: frequenter et hanc victimam, tuam factam, offer Deo pro peccatis tuis.

Respice in faciem Christi tui. Ne peccata mea respicias! ô Deus! sed respice Filium tuum unigenitum pro me passum et mortuum; hanc pretiosam victimam offero tibi. Accipe, pro servo inobediente, filium obedientem usque ad mortem, mortem autem crucis.

Ideò sancta Ecclesia, à Spiritu Dei semper directa, Crucifixum ubique in viis, in plateis, in templis exhibet, ut hanc victimam semper et ubique offeramus Deo, pro nobis et pro aliis. Vide et praxim in fine cap. 1.

ANALYSIS CAPITIS QUARTI.

IPSIUS Abrahæ exemplo, qui Pater circumcisionis dicitur, quia primus omnium fuit circumcisus, et circumcisionis præceptum pro se et suis posteris accepit; illius, inquam, patriarchæ exemplo confirmat Apostolus suam de gratuitâ per fidem justificatione doctrinam in cap. 3. traditam.

1 et 2. 7. Probat Abraham justificatum non fuisse per opera legalia, aut per circumcisionem.

*. 3. Usque ad 19. Probat multis rationibus justificatum fuisse per fidem.

Ac. 1o per hæc Genes. 15. verba, credidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad justitiam; et per ratiocinium in hæc verba fundatum 7. 3, 4, 5.

2o Auctoritate Davidis Psal. 31, gratuitam justificationem propheticè describentis.. 6, 7, 8.

3o Ex tempore, quo Abraham justificatus est, quindecim circiter annis ante circumcisionem. . 9, 10.

4o Ex eo quod circumcisio fuit signaculum justitiæ jam adeptæ in præputio per fidem : ergò ipsâ justitiâ posterior.

5o Ex mysterio significato per justificationem Abrahæ incircumcisi; scilicet, quòd omnes forent per fidem in Christum justificandi.

6o Ex promissione à Deo facta Abrahæ, quod futurus esset hæres mundi: hæc promissio absolutà est, à legis operibus independens; imò redderetur irrita, si à legis observantiâ dependeret; completur autem certissimè per fidem. Ideò non per legem, sed per fidem fit justificatio. Hoc ita stabilito,

7. 18, 19, 20, 21, 22. Magnificè describit fidem Abrahæ. Denique concludit,asserens ideò ad nos per Scripturas transmissam esse Abrahæ justificationem per fidem; ut nos fidei Abrahæ sectatores, illius et justitiæ essemus participes.

CAP. IV. 1. Quid ergo dicemus invenisse Abraham Patrem nostrum secundùm carnem? Gr. quid ergo dicemus Abraham Patrem nostrum invenisse secundùm carnem? Syr. quid ergo dicemus de Abraham principe Patrum, eum adeptum esse carne ?

Duplex est, ut legenti patet, hujus versûs constructio: 1a quæ jungit secundùm carnem, cum nomine Patrem; 2a quæ cum verbo invenisse : et juxta duplicem hanc constructionem, duplex est sensus; quem aperiam, postquam hujus quæstionis connexionem cum præcedentibus observavero.

D. Paulus suam de gratuitâ justificatione per fidem explicuit in cap. præc. et n. 28. conclusit, dicens: Arbitramur hominem justificari fide, sine operibus. Hanc doctrinam ut confirmet ipsius Abrahæ Judæorum Patriarchæ exemplo, ipsos interrogat.

Quid ergo dicemus de Abraham Patre nostro secundùm carnalem generationem? qualem adeptus est justitiam ? an operum? an fidei? Et hic est sensus juxta nostram Vulgatam ; quem etiam exprimunt et sequuntur in suis commentariis D. Chrys. et Theophyl. et etiam Origenes, juxta Erasmum. Unde vel aliter legerunt, quàm nunc legunt Græci, vel hyperbaton agnoverunt.

at secundùm constructionem Græcam, cui conformis est Syriaca versio; Imò quam multi Latinorum antiquorum et recentium sequuntur : Ambros, D. Anselm. D. Thomas, Estius, etc.

Quid Abraham Pater noster adeptus est per carnalem circumcisionem? juxta quos hæc quæstio eadem est ac quæ initio cap. 3. Quæ utilitas circumcisionis?

Quidquid sit de hac varietate constructionis et explicationis, in re non est magna discrepantia.

Constat, et in concesso est apud omnes, maximè apud Judæos, Abraham habuisse veram justitiam, Deoque gratissimum fuisse.

Quærit ergò Apostolus, qualis fuerit hæc Abrahæ justiția; an operum? an fidei? seu per quid hanc adeptus sit: an per circumcisionem? an per fidem? etenim et fuit circumcisus, et credidit.

Respondebunt Judæi quòd per circumcisionem et opera. Contrarium autem hìc D. Paulus multis rationibus probat.

2. Si enim Abraham ex operibus. 1o Negat per circumcisionem et alia externa fuisse justificatum : hanc quidem negationem, fortè ne Judæos lædat, verbis non exprimit; sed quasi expressam ratiocinatione convincit. Si enim ex circumcisione, aut operibus externis justificatus esset Abraham, haberet equidem gloriam xxxnx, gloriationem, id est, unde gloriaretur apud homines, qui externa solùm vident; sed non apud Deum, qui cor hominis in primis intuetur: qui mentem, fidem, affectum, intentionem operantis

ribus justificatus est, habet joperibus externis justificatus esset Abragloriam, sed non apud Deum. ham, haberet quidem unde gloriaretur apud homines, qui vident externa; sed non haberet apud Deum, qui cor et animum hominis in primis intuetur ; et ideò opera externa sine fide facta non æstimat; sicque politicè tantùm justificatus esset Abraham : at certissimè non politicè tantùm justificatus est, sed verè, internè, et coram Deo : ergo non per opera tantùm externa, sed per fidem. 3. Quid enim dicit Scriptu- Id apertè declarat sacra Scriptura, Gera? Credidit Abraham Deo:nes. 15. Credidit Abraham Deo; et hæc

primariò considerat, et qui opus externum sine fide, affectu, pietate factum, non æstimat, sicque Abrahæ justitia vilis, exigua, humana et politica tantùm fuisset: atqui constat quòd Abraham verè, perfectè et coram Deo justificatus fuit; Deo gratissimus fuit, et apud Deum gloriam habuit.

Ergo non politicè tantùm et per opera externa justificatus est, sed verâ, internâ et perfectâ justitià per fidem.

In hac ratiocinatione intelligendus est Apostolus de operibus fide destitutis, seu præcedentibus fidem, sine qua impossibile est placere Deo.

Hujus autem ratiocinationis principium insculpe menti tuæ, et ad illud adverte continuè. Deus, qui spiritus est, spiritum operantis primariò considerat: fidem, affectum, intentionem, quasi radices operum nostrorum in primis intuetur, et ex illis opera nostra pensat et æstimat.

Itaque, ut Deo placeas, cura ante omnia, de Deo magnificè sentire; magnam de ejus majestate, bonitate, potentia, existimationem habere; et taliter affectus age, et operare.

3. Quid enim dicit Scriptura? 2o Probat hìc et sequentibus n. Abraham gratis per fidem justificatum fuisse. Id autem probat 1° auctoritate Scripturæ, Genes. 15. 6. instatque frequenter Apostolus in hæc verba : credidit.... et reputatum est, etc. quid dicit Scriptura? Non dicit, quod fecit: sed quod credidit Abraham, Deo promittenti, scilicet, sibi et Saræ conjugibus, senibus, et sterilibus innumerabilem posteritatem, tum carnalem per Isaac; tum spiritualem per Christum.

Et reputatum est, id est, et hæc Abrahæ fides à Deo reputata fuit illi in justitiam seu, per hanc fidem suam verè et coram Deo justificatus est Abraham Deus enim non imputat alicui justitiam, seu non reputat alįquem justum, nisi revera, vel talis sit, vel fiat.

Hâc igitur fide suâ Abraham, aut primò justificatus est, seu, ex impio et peccatore factus est justus: aut ex justo factus est justior, seu justitia augmentum accepit; sed cùm ex Genes. 12. pateat quòd jam tunc justus erat et Deo gratus; concludendum est quòd hâc fide factus est justior; seų quòd hæc ejus fides illi imputata est ad secundam justitiam, id est, justitiæ, augmentum.

Sed eadem semper vis argumenti Apostolici. Si enim nec justus Abraham, et Deo jam gratus, justitiæ augmentum accepit nisi per fidem; multò minùs impius et peccator, per externa opera, sine fide, primam adeptus est justitiam sed sicut per fidem accepit augmentum justitiæ; sic per fidem adeptus est primam justitiam.

Ad plenam itaque hujus Scripturæ intelligentiam, recordare ejus quod

Abrahæ fides à Deo fuit illi imputata ad et reputatum est illi ad justijustitiam.

tiam.

dictum est, cap. 1. n. 17. Justus ex fide vivit; scilicet primâ, secundâ et continuâ justitiæ vitâ : seu fides est radix primæ, secundæ, et continuæ justitiæ ita ut nulla sint justorum opera, in quæ fides non influat.

:

Abraham igitur credidit Deo primùm illi loquenti, et eum è patrio solo sub magnis promissionibus evocanti: quas vide Genes. 12. n. 2 et 3. et hâc fide suâ primam accepit justitiam; ex impio, et ut volunt multi, ex idololatra, factus est justus.

Abraham deindè credidit Deo Isaacum sibi promittenti et per eum posteritatem innumerabilem; et hâc fide justior factus est: et de hac loquitur hic D. Paulus.

Postmodum Deo credidit et obedivit Abraham sibi Isaaci filii sui immolationem præcipienti: et hâc fide justissimus factus est Deo gratissimus, ut videre est Genes. 22.

Eâdem ergo fide, quâ Deo placuit Abraham ab initio, eâdem et placuit in processu, et usque in finem; nec ulla fuere justi Abrahæ opera, in quæ fides non influxerit.

Et hinc intellige quomodo D. Jacobus de fide Abrahæ in immolatione Isaaci dicat idem, quod hic D. Paulus dicit de fide ejusdem Abrahæ, circa ortum Isaac et quidem uterque rectè, quia parium par est ratio, et, ut dictum est, fides in omnia justi opera influit.

Hinc etiam intelliges, si bene omnia perpendas, quòd Apostolus hic non de nuda fide loquitur; sed de fide viva, operante, obediente; seu de fide vestita operibus spei, charitatis, obedientiæ: qualis, scilicet, fuit fides Abrahæ, Deum vocantem secuti, relictâ patriâ ; in Deum sperantis, Deo in omnibus obedientis, etiam filium immolare parati.

Et hinc conciliabis D. Paulum fidei justificationem tribuentem cum D. Jacobo justificationem operibus attribuente. Jac. 2. n. 21. et uterque verè et rectè, si bene intelligantur : D. Paulus enim loquitur de fide bonis operibus vestita; D. autem Jacobus de bonis operibus fide factis, seu, quorum fides sit principium, mater et altrix.

Sed quare sic diverso modo locuti sunt? quia contrarios oppugnabant er

rores.

D. Paulus agens contra eos, qui fidem negligentes, gloriabantur de justitià, quæ est ex operibus, commendat justitiam, quæ est ex fide, dicitque Abraham non fuisse justificatum ex operibus, fidem scilicet præcedentibus. D. autem Jacobus agens contra eos, qui, perceptâ fide, torpebant otio, et putabant se per eamdem fidem, utpote justificatos, posse salvari, etsi bona opera non haberent, commendat opera, et dicit Abraham ex operibus esse justificatum; sed quæ fidem subsecuta sunt.

Ostendit autem Jacobus se à Paulo non dissentire, sed concordare, cùm statim dicat: Vides quoniam fides cooperabatur operibus illius, et ex operibus fides consummata est, etc. Videtis quoniam ex operibus justificatur homo et non fide tantùm.

Hæc ex D. Anselmo; et ipse ex D. Aug. lib. de fide et operib. cap. 4. qui D. Aug. putat D. Jacob. hæc scripsisse contra eos, qui D. Paulum malè intelligebant, et ejus doctrinâ abutebantur.

Fides itaque est omnis justitiæ, primæ, secundæ, etc. radix. Justitiam inchoat, conservat, auget; omnium virtutum supernaturalium mater, nutrix. Quanto itaque fervore et studio cum Apostolis orandum! Domine, adauge