CAPUT V. Item Ignis apud Persas. Horum mysteria fabulasque detegit, lascivos tristesque ritus detestatur, admixtis sæpe e sacris Christianorum cohortationibus, et ad finem capitis, ubi post secundam lacunam de anima humana loquitur, philosophico etiam de indissolubili animi anima ratiocinatio. membris, quod polluta corporis contaminatione pla- A a Editio princeps, summitatem; aliæ, sublimitatem. Wowerus restituit supinitatem. b Respicit Matth. xv, 27. c Wowerus, forte: nec mulctam exigit. Haud necessaria videtur correctio. d Ignem procedenti Cyro prælatum fuisse testatur Xenophon Cyroped. libr. vii, c. 3, 12. Qui quidem ignem præferendi mos a Persis ad Romanos postea migravit; Augustis enim, si non prius, a M. Aurelii tamen et Commodi inde tempore ignem ut symbolum imperii et Augustalis honoris prælatum esse patet ex Herodiani lib. 1, c. 8, 16, 11, 8, aliisque hujus scriptoris locis. De Phoenicibus ignis cultoribus consule locum Sanchuniathonis ad c. 4, relatum apud Euzeb. Præp. Evangel. 1, c. 10. e Clement. Alexandr. Protr. c. 5, p. 56: Пɛρo δὲ οἱ Μάγοι τὸ πῦρ τετιμήκασι, καὶ τῶν τὴν ̓Ασίαν κατοιKOUNTY TOλoi. Maximus Tyrius serm. 38: Socrat. H. E. vii, c. 8; Ruffinus Hist. 1, c. 26; et multi alii. Persæ omnia elementa colunt tamquam claram Dei sobolem, οἱ τὰ στοιχεῖα θεοποιοῦντες, igni vero et luci primarium locum assignabant. Huc enim denique spectant atque referuntur omnes notiones sublimes sanctaque. Theodoreti Hist. Eccles. v, c. 38, ed. Schulz. 1, p. 1082. De Babyloniis ignem atque aquam colentibus cf. Berosum ap. Clementem Protrept. cap, 5, pag. 57, Potter. f Apud Xenophon. Ζεὺς μέγιστος καὶ βασιλεύς. Ejus summum numen universitatein rerum igne penetrans vivificat movetque. 8 Sunt hæ divinæ potestates secundum decreta Philosophiæ omnium fere veterum populorum, mascula, procreatrix, et femina, parturiens. C d Persæ et Magi omnes, qui Persiæ regionis incolunt fines, ignem præferunt et omnibus elementis putant debere præponi . Hi itaque Jovem in duas dividunt potestates naturam ejus ad utriusque sexus transferentes et viri et fœminæ simulacra ignis substantiam deputantes, et mulierem quidem triformi vultu i constituunt, monstrosis eam serpentibus illigantes. Quod ideo faciunt, ne ab auclore suo diabolo aliqua ratione dissentiant: sed ut dea sua serpentibus polluta, maculosis diaboli insignibus adornetur. Virum vero abactorem boum" Beroso auctore (lib. 1, p. 70 ed. Richteri) perhibet Clemens Alex. Protrept. c. 5, p. 57 Pott. i Quatenus in eam ex mente Græcorum coaluerant Mylitta, Artemis et Persephone (Creuzer 1, 735). Nam de idolo tricipiti ad formam Hecates ficto non est quod cogitemus. Et licet Mithras artis operibus sæpe fuerit expressus, de Mitra tamen iisdem repræ sentata numquam me legere memini, nisi mox sequentia huc pertineant. Nescio an hue referri possint, vel cum hisce Firmici aliquam similitudinem habeant, quæ Diodorus Siculus lib. 1, c. 9, p. 125 Wesseling., narrat de statua Opis sedentis in cacumine Pyramidis quæ Belo Babylone exstructa erat. Hanc enim duo serpentes comitabantur, quos quidem numinis naturæ satellites sive socios fuisse non est quod miremur. Cæterum, cur Solis statuæ draconis effigies subjungi solita fuerit, docet Macrobius Sat. 1, c. 19 et 20. 1 Respicit historiam lapsus Protoplastorum Ge nes. II. m Mithram. Is enim vocabatur Bouxλóños. Porphyrius de Antro Nymph. c. 18 : καὶ Βουκλόπος θεὸς τὴν γένεσιν λεληθότως ἀκούων. Unde abactor boum, quod diserte expressit Statius Theb. 1, vers. 720. Indignata sequi torquentem cornua Mithram. Insuper et furem adhuc depingitis esse.... h Hand dubie respiciunt Mithram deum et Mitram deam Persarum, de quibus consulatur Creuzerus D cum Hercule Caci boves abigente confundens. Symb. und Mythol. 1, 728, seq. Uterque erant ignis masculus et femina. Jovem quoque, quatenus cum aere componebatur, dipun sibi figurabant Græci, teste Athenagora c. 18. Pana digun vocat Plato in Cratylo haud quidem crediderim, ut non nulli autumant, propter inferiorem eamque ferinam corporis partem, sed quia pro naturæ, gemina ista quam indicavimus potestate instructæ, numine habebatur. Adde ad ante viri, vel ante ignis, quod malim. Habent enim duas statuas, alteram masculam, alteram muliebrem, quæ ipsis sunt imagines, seu symbola duplicis substantiæ ignis. Facem præfert Strabo, qui xi, c. 8, p. 478 ed. Tzschucke, de statuis loquitur, Anaitidis et Omani atque Anandati Persicorum Geniorum, a Sacis et Massagetis Zelæ in eadem ara positis. Cultum autem hune imaginum apud Persas ab Artaxerxe Darii Ochi filic introductum fuisse, Cf. Zoegr Abbandlugen, edente Welckero, p. 131. De hoc Mithra Bouxhon vide Creuzerum Symb. 1, p. 785 seq. Kleukero taurus est symbolum feminæ. Nescio an recte: nam numquam vaccæ, semper tauri habet formam. Attamen Luctatius ad Statii Thebaidos 1, vers. 719, 720, per taurum Lunam a Mithra subactam intelligit. Erit vero potius symbolum tauri primigenii a venenatis Abrimanis creaturis ne cati, cujus semen a bonis Geniis Lunæ servandum credebatur. Qua forte de causa Mithras, principium naturæ activum, in monumentis taurum eo consilio pugione interficiens repræsentatur, ut omnes plantæ ex cadavere ejus, omnia autem animalia ex ejus semine nascerentur. Hanc explicationem Zoega inter alias proponit, licet eam probare haud videatur. Cæterum sunt hæc mysteria Mithriaca, de quibus confer Sainte-Croix, Recherches historiques et critiques sur colentes, sacra ejus ad ignis transferunt potestatem. A cujus de sceleribus confiteris c. Vos itaque, qui di Sicut Propheta ejus nobis tradidit, dicens: MixtÚbw μυστάκυ ὁ κλοπίας σύνδετε πατρος ἀγάνου ". Hunc Mithram dicunt b. Sacra vero ejus in speluncis abditis tradunt, ut semper obscuro tenebrarum squa. lore demersi, gratiam splendidi ac sereni luminis non videant. O cæca numinis consecratio; o nefariæ legis fugienda commenta! Deum esse credis, les mystères du Paganisme, 11, p. 121 et Zoega Diss. de operibus artis ad cultum Mithriacum spectantibus, in actis R. Scientiar. Societatis Danica de anno 1806, theotisce in Zoëga's Abhandlungen, edente Welckero, ad notas 1-5. Cf. Kleukerum in Persicis (Anhang zum Zendavesta, 11, 2, p. 128), qui Firmici magnam religionis Persarum peritiam laudat. a Emenda : Μυκητάο βοὸς μύσται.... Κύκλα Βοοκλοπίης συναείδετε πατρὸς ἀγαυοῦ. Wow. Firmicus deindustria truncavit acroteleution prioris versus, ut sæpe B auctores solent facere. Sed posterioris versus, lacunæ sunt a librariis, aut ab eo qui primus Firmicum edi fit, quod litteras dvσavayvátov, non posset consequi. Jos. SCALIGER apud Wowerum, p. 122.-Cr. Woweri epistol. Centur. 11, no. 38. Interim in Scaligeri epistola hic laudata non apparet aliqua ignis mentio; et quis credat, prioris versus primam partem citatum iri cum sequente versu, ut voluerit ille tantam lacunam esse? GRONOVIUS.-Verba Taτρòs ayavo lucem aliquam accipiunt ex verbis a Clemente Alexandrino Protrept. c. 2 allatis, raūpos пaτηp Spáκοντος καὶ πατὴρ ταύρου δράκων, quae quoque habet Arnobius v, 21, et not. Orellii. b De Mithra, Solis genio apud Persas vide quæ Creuzerus disputavit Symbol et Mythol. 1, p. 720 seq. Ejus in auctoribus frequens fit mentio; sed plerumque ex mente Paganismi. Qui rectiorem sibi notionem informare gestiunt adeant sacrum Persarum librum Zend-Avestam. Saxa quoque vetera haud raro, sed serioris ætatis et, quod sciam, tantummodo latina MITHRAM INVICTUM commemorant DEUM. Respiciunt enim sacra Mithriaca a piratis illis Cilicibus a Pompeio M. domitis aut inventa aut propagata, et post Antonini Pii tempora per omnem fere Occidentem disseminata. e Locus classicus apud Porphyrium de antro Nympharum c. 6. Primus Zoroastres apud Persas, ut narrat Eubulus, speluncam natura factam in Persia montibus, consecravit, in honorem rerum omnium auctoris et parentis Mithra, ut per speluncam significaret mundum a Mithra conditum. Hæc Luctatius ad illa Statii Thebaidos 1, vers. 719. C Seu Persei sub rupibus antri Indignata sequi torquentem cornua Mithram. Hinc patet quam diversa a Zoroastrica doctrina fuerit Mithræ religio. Nam ab Oromasde mundum esse conditum purior magismus constanter docuit. Sacra Mithriaca commemorant Justinus Martyr Dial. c. Tryphone ed. Jebb. p. 213; Append. Tertulliani de D Præscr. Hæret. c. 40; de Corona militis c. 15. Erubescite commilitones ejus, jam non ab ipso judicandi sed ab aliquo Mithra milite: qui cum initiatur in speleo, in castris vere tenebrarum, coronam interposito gladio sibi oblatam quasi mimum martyrii, dehinc capiti suo accommodatam, monetur obvia manu a capite depellere, et in humerum, si forte, transferre, dicens Mithram esse coronam suam. Wow. Anaglypha quæ passim in Italia, Gallia atque Germania conspiciuntur, Mithram proponunt taurum mactantem, haud raro in spelunca. (Zoega 1. c. p. 145, 161, et Seel in libro die Mithrageheimnisse). In Dactyliothecis obviæ sunt gemmæ cælatæ, corvos, leones, scorpiones exhibentes ad eadem sacra alludentes. Hujusmodi anaglyphorum meminit Luctatius ad Statii locum laudatum de speluncis Mithriacis. Si citis in his templis rite sacrificari non Magorum ritu Persico d, cur hæc Persarum sacra laudatis? Scio, hoc Romano nomine dignum putatis, ac Persarum sacris. At Persarum legibus sequatur ....... В .......ut armata clypeo, lorica, thorace, gladio et hasta consecratur h.... Tertia etiam pars est, qua in asperis secretisque sylvarum agrestiumque ferarum plura cupias. vide quæ ex citatis auctoribus, nec non Hieronymo et Agathia congesserunt Lindenbrogius in Notis ad Luctatium et Kleukerus in Persicis mox laudatis. d Nullum aliud scelus a Mithra commissum commemorat Firmicus, nisi quod boves abegerit. Sed symbola hujus cultus haud intelligit. e Itaque Mithriaca sacra a Persarum religiones diversa statuit; et tamen in antecedentibus utraque confundit. Sensum haud assequor. Cur enim Romani aliam plane religionem colentes Romano nomine dignum putarent, quod sacrorum Zoroastricorum a Mithriacis diversitatem assererent? Quomodo verba ac Persarum sacris cum antecedentibus cohæreant, equidem haud video. Neque facilior erit interpretatio, si dignum in dignius mutaveris. 8 Locus affectus quem non tento. Etsi enim solocismum legibus sequi corrigas, haud tamen video quo modo hæcce verba cum antecedentibus conjungenda sint. Lacuna hunc locum excipit, qua sensus interruptus est. Verba hæc, ut insula, inter duas lacunas posita neque cum antecedentibus, neque cum sequentibus cohærere videntur. Quod si vero nexum aliquem cum antecedentibus intercedere statuas, sermo erit de initiationibus Mithriacis, leviuscula mutatione vocis armata in armatus facta. Namque constat mystas Mithriacos dictos fuisse Mithræ milites: vid. Tertull. de Corona militis, c. 15 et Zoegam 1. 1. p. 158. Si tamen hæc displicent, cogitandum forte erit de ritu arcano religionis Zoroastricæ, ad cujus commemorationem viam sternere potuerunt verba quæ hocce fragmentum præcesserunt: At Persarum legibus sequatur. Plutarchus enim in Artaxerxe, c. 3, hune Persarum regem, a Græcis Mnemon appellatum (eumdem quem Berosus lib. II, ed. Richt. p. 70, Anaitidis simulacra in variis imperii sui urbibus colenda proposuisse tradit), Pasargadis in templo deæ cujusdam, quam Holeuxdy vocat atque cum Minerva quodammodo componit, altiores initiorum doctrinas accepisse narrat. Eadem quoque de causa Xerxes Palladi Iliacæ sacra fecisse (Herodot. vII, 45) videtur. Hanc enim, ni fallor, Anaitidi comparavit. Anaitin, quæ idem est cam Astarte vel Mylitta numen, ritu Comano cultam suspicor, licet haud intelligam, quo pacto illius religio cum puriore Zoroastrica Artaxerxis jam ætate in ipsa Perside et haud procul a Persepoli, totius populi veluti Capitolio atque arce, conjungi potuerit. Aliis in locis Artemidos Persicæ fit mentio, v. c. apud Plutarchum in Lucullo; Pausaniam mi, c. 16 (vide quoque vi, c. 6); Strabonem. xvi, c. 1, 18, qui adytum hujus dem "Αζορα (vera lectio videtur esse Ζάρα, inde "Apteurs Zapatis) vocat. Erit igitur, si vera est Plutarchi narratio, hocce numen idem cum Mithra : Mithra Persarum, Naturæ generatricis symbolo, in illo templo armatum, uti Venus Urania in Cythera insula culia. Cæterum vide quæ hoc de argumento disputat Creuzerus 1, p. 730: luc forsan spectant nummi tetradrachmi Parthici, in quibus Pullas cernitur coram rege sedente stans illique coronam præbens, aut coronam capiti ejus imponens. Sed interdum loco Palladis sistitur mulier stolata vel turrita cum variis attributis, vel Victoria. Incertaigitur res. Sunt nummi Arsacis XV, Phrahatis IV, et successorum. Catalogue de Mionet. v, p. 656 seq. et Eckhel D. N. Vet. III, с sortita imperium. Ultima pars tripartita istius divi- A aliæ superstitiones quarum secreta pandenda sunt, sionis æstimat libidinum vias, quæ prava desideria quæque præposteræ cupiditatis monstrant illecebras. Ideo unam partem capiti assignant, ut hominis iram quodammodo denotare videatur. Aliam in corde statuunt, ut diversarum cogitationum varietatem, quas multiplici intentione concipimus, in modum sylvarum tenere videatur. Tertia pars constituitur in jecore, unde libido nascitur et voluptas. Illic enim genitalium seminum collecta fecunditas naturalibus stimulis desiderium cupiditatis exagitat. Quid ergo perficit ista divisio, diligenter aspicite, ut cernalis, quam facile commentum ratio veritatis impugnet. Si dividitur anima, et substantia cjus diverso efficacia gencre separatur, dissoluto ordine suo, incipit esse quod fuerat. Aliud enim mens est, aliud ira, aliud libido. Animam ergo separatio ista dissolvit, et patitur maximam ex ista partitione jacturam, nec integram sui speciem res ista custodit, quæ per tres contrarias separatim dividitur, et (ut verum dicam) fit ex ipsa divisione mortalis. Etenim quod potest dividi, corpus est. Quod autem corpus est, necesse est esse mortale b. Ergo si anima dividitur, corpus est. Si corpus est, necesse est sit res mortalis. Egregia erroris istius ac præclara comitantia.Maximum nobis beneficium ex ista consequentia confertur. Commentis istarum absurditatum animas volunt esse mortales. CAPUT VI. Liberi et Liberæ, que omnia sacris sensibus vestris specialiter intimanda sunt, ut et in istis profanis religionibus sciatis mortes esse hominum consecratas. Liber itaque Jovis fuit filius e regis scilicet Cretici . Hic cum fuisset adultera matre progenitus, nutriebatur apud patrem, studiosius quam decebat. Uxor Jovis, cui Junoni fuit nomen, novercalis animi furore commota, ad necem infantis omnifariam parabat insidias. Proficiscens peregre pater, quia indignationes tacitas sciebat uxoris, ne quid ab irata muliere dolo fieret, idoneis (sicut sibi videbatur) custodibus tutelam credit filii. Tune Juno, opportunum insidiarum nacta tempus, et ex hoc fortius inflammata, quia proficiscens pater et solium regui B puero tradiderat et sceptrum, custodes primum regalibus præmiis muneribusque corrupit, deinde satellites suos, qui Titanes vocabantur, in interioribus regia locat partibus, et crepundiis ac speculo affabre facto animos ita pueriles illexit, ut desertis regiis sedibus ad insidiarum locum puerilis animi desiderio duceretur. Illic interceptus trucidatur. Et ut nullum posset necis inveniri vestigium, particulatim membra conscissa satellitum sibi dividit turba. Tunc, ut huic facinori aliud facinus adderetur, quia vehementer tyranni crudelitas timebatur, decocta variis generibus pueri membra consumunt, ut humani cadaveris, inauditis usque in illum diem epulis, vescerentur. Cor visum sibi soror serval, cui Minerva fuit nomen, quia et ipsa sceleris fuit particeps, et ut manifestum esset delationis indicium, et ut haberet unde furentis patris impetum mitigaret. Reverso Jovi filia ordinem facinoris exponit. Tune pater funesta calamitate cladis et acerba luctus Ab Elementorum cultu ad alias superstitiones transit earumque secreta pandit; et primo quidem duorum Liberorum, Cretensis quippe ac Thebani, historiam C narrat. Sic sunt, sacratissimi imperatores, Elementa a perditis hominibus consecrata. Sed adhuc supersunt p, 530,534. Fortasse quoque huc pertinebit nummus Hierocesarea Lydia quem edidit Seguinus in Sel. numism. antiqu., p. 9 et 10 (Eckhel m, p. 193), in quo Artemis (deam Comanam credo) cultu muliebri, sed pharetra instructa, cum epigraphe HEPƐIKH. Aversa habet aram iguitam, sphingibus ornatam, qua cultus ignis mysticus indicatur. De Diocæsareensium hac Diana cf. Taciti Annal. 1, 62, et Spanhemium ad Callimach. Hymn. in Dianam, v. 37, ubi multa de hoc numine congesta reperies. « Athenag. c. 7 : Καί τοι ὁ μὲν Σωκράτης, παρὸ γενητὸς καὶ φθαρτός, συγκείμενος καὶ διαιρούμενος εἰς μέρη. Ὁ δὲ Θεὸς ἀγένητος καὶ ἀπαθὴς καὶ ἀδιαίρετος. Loco Expárns poterat etiam dixisse homo et animal. Sed maluit adhibere nomen rei singularis. Lindner ad Athenag. b Firmicum h. 1. aggressum esse philosophos dubitari non potest, et imprimis quidem Pythagoræos, quos animi humani partes vel facultates tres, vov, ppivas, Oupov, posuisse, harumque duabus prioribus in cerebro, tertiæ in corde locum assignasse constat. HERTZ de J. F. M. p. 39. e Transit jam a refutatione cultus elementorum ad alias Mythologiæ partes impugnandas, quas partim ex traditione populari atque poetarum, quorum carmina ætas servavit, fabulis hausit; partim, ut suspicor, ex Euhemeri 'Iɛpã Avaypaçã excerpsit. Initium facit a Libero et Libera. d Lactant. 1, c.10, Minuc. Felix c. 21; Cicero de Nat. Deor. 11,24; Arnobius haud habet; Cruz. 11, 576, 381. e Duorum Liberorum (Cic. de Nat. Deor. n, 24) D historiam narrat, Cretensis quippe et Thebani, eamque, si Cretensem Liberum spectes, fabulæ valde affinem. In qua quidem, an Clementem Alexandrinum in Protrept. c. 2, ut judicare videtur Wowerus in notis ad Firmicum, quod vero negat Ursinus Questione bibl. 1. 1, c. 19, secutus sit, facile dubitaverim, cum ab eo in sepultura saltim Liberi enarranda discedat, nulla cæterum auctoris cujusdam auctoritate fultus. Hertz. de J. F. M. p. 40. Hanc fabalam commemorant Eusebius, Præp. Evang. 11, 5; Arnobius 1, c. 36, 41; v, 19, et sæpius, imprimis libro v; licet haud ubique Thebanus a Cretensi facili negotio discerni possit. Hygini Fab. 167. Macrob. in somn. Scipionis 1, c. 12. f Sic Commodianus Inst. vi. Ille autem (Jupiter) in Creta regnavit, ibique defecit. Deos homines fuisse, quæ fuit Euhemeri sententia, Arnobius quoque perhibet, lib. 1, c. 36-41. Vid. Petri Krog Meier, collega desideratissimi, Dissert. inauguralem de ratione et argumento Apologetici Arnobiani (Hafn., 1815) p. 158, 159. Cæterum Arnobius eadem fere affert exempla quæ Firmicus babet. Jovem a Cretensibus inter deos numeratum fuisse refert quoque Athanasius xará 'Ell. c. 9. 8 Omnis rec fabula a solo Firmico narratur : an ex Euhemero? Hi apud Antoninum Liberalen considerantur ut satellites Saturni, c. 36, unde scribitur : Zevs Terăνας ἐξελάσας τὸν Κρόνον ἀφείλετο τῆς ἀρχῆς. GRONOV. atrocitate commotus, Titanes quidem vario genere A tyranni facinorosa crudelitas in animis audientium funestis semper relationibus renascatur. Hunc Lycurgus, sobria virorum conjuratione protectus, regno exuit, pellit patria. Neque enim effeminatus ille consensum virorum potuit diutius sustinere. Effeminatum enim fuisse, et amatorum serviisse libidinibus, Græcorum gymnasiis decantatur. Nec fuga ejus Lycurgus tantum est exsilioque contentus, sed timens ne fugiens et ab aliis receptus, ludibriosa scelerum suorum etiam in alia regione conderet semina, succinctus ferro, patriæ dedecus minaci persequitur edicto. Tunc Liber projectis infulis, quas pampineis coronarum circulis illigabat, cum semiviro comitatu fugiens (soli enim eum secuti sunt stuprorum et flagitiorum et libidinum socii) per om suppliciorum excruciatos necata. Nec prætermissum est in ultione filii aut tormentum aliquod aut pœna, sed per omnia pœnarum genera bacchatus, necem qualitercumque filii vindicavit, affectu quidem patris, sed tyrannica potestate. Tunc quia diutius pater ferre lugentis animi tormenta non poterat, et quia dolor ex orbitate veniens nullis solatiis mitigabatur, imaginem ejus ex gypso, plastico opere perfecit ; et cor, ex quo facinus fuerat, sorore deferente, detectum, in ea parte plastæ collocat, qua pectoris fuerant lineamenta formata. Post hæc pro tumulo exstruit templum, et pædagogum pueri constituit sacerdotem. Huic Silenus fuit nomen b. Cretenses, ut furentis tyranni sævitiam mitigarent, festos funeris dies statuunt, et annuum sacrum trieterica B nes oras vicini maris cum summa trepidatione deconsecratione componunt, omnia per ordinem facientes, quæ puer moriens aut fecit, aut passus est. Vivum laniant dentibus taurum 4, crudeles epulas annuis commemorationibus excitantes, et per secreta sylvarum clamoribus dissonis ejulantes fingunt animi furentis insaniam, ut illud facinus non per fraudem factum, sed per insaniam crederetur : præfertur cista, in qua cor soror latenter absconderat; tibiarum cantu et cymbalorum tinnitu crepundia, quibus puer deceptus fucrat, mentiuntur. Sic in honorem tyranni a serviente plebe deus factus est, qui habere non potuit sepulturam. Fuit etiam alius Liber apud Thebas tyrannus e, magicæ artis potestate conspicuus. Hic cum muliebres animos venenis quibusdam et carminibus occupasset, pro arbitrio suo crudelia facinora furentibus imperabat, ut mente captas nobiles fœminas et libidinum ministras haberet et scelerum. Qui qualia fecerit scelera, vel quantum matri contra filium, vel sororibus contra fratrem imperaverit facinus, in scenis quotidie a tragici carminis auctoribus traditur, ut scelerati a De his Commodianus Instr. xx, ubi : Adoratis enim stulti mala Icto defunctos. b De hoc Bacchi Pædagogo vide Lactant. 1, c. 21, et Creuzerum, 111, 514. eLoca veterum de cultu Jovis in Creta videsis apud Meursium in Creta (Amstelod., 1675), p. 198. d Hesych. Ταυροφάγος ὁ Διόνυσος. Suidas itidem de Bacchio. Wow. Quæ Photius habet in Lexico: Ταυροφάγου. Τὸν Διόνυσον Σοφοκλῆς ἐν Τυροῖ, ἀντὶ τοῦ ὅτι τὸν διθύραμβον νικήσασι βοῦς ἐδίδοτο ἢ τὸν ὡμη στὴν, ἀφ ̓ οὗ καὶ ἐπὶ τὸν κρατῖνον μετήνεγκε τούνομα ApeoTopáns, huc non pertinent. De Dionysio Thebano que habet, unde sumpserit, mihi non liquet, cum Homerus, Iliad. z', 150; Hyginus Fab. 132, et Apollodorus Biblioth. m, c. 5, aliique fugatum quidem primo Bacchum, neque vero dilaceratum, neque in Lycurgo inultum fuisse narrent. Cf. Heyne ad Apollodor. II, p. 571, seq. Hujusmodi fuere Eschyli fabulæ Bacchæ, Bassar, Atorou popoi, 'Hoovoi, Lycurgus, Xantriæ, Pentheus, Semele: Sophoclis Dionysiacus, si verus est titulus: Euripidis quæ supersunt Baccha (forte eadem quae Pentheus inscripta, inter deperditas recensetur) et Cyclops, chori ratione habita. Lycurgi fabula varie narratur. Regem Hedonorum Thraciæ facit Apollodor. 1, 5, Bacchumque e sua regione pepulisse narrat, haud vero et patria. De C D sperationis erravit. Illic inter ebrias puellas i el vinolentos senes, cum adhuc cum scelerum pompa præcederet, et alter nigro amictu teter, alter ostenso angue terribilis i, alter cruentus ore, dum viva pecoris membra discerpit, a Lycurgo comprehensus per proximam rupem, quæ immensum præcipitium saxis inviis fecerat, in mare præcipitatur, ut lacerum corpus marinis diu jactatum fluctibus, errantium populorum animos ad sanitatis ac sobrietatis ordinem severa animadversione revocaret. Hunc finem Liberi Homerus, ut fugam et trepidationem delegeret, et ut ostenderet mortem, ait : Διώνυσος δὲ φοβηθείς Δύσαθ ̓ ἁλὸς κατὰ κῦμα· Θέτις δ' ὑπεδέξατο κόλπῳ Δειδιότα· κρατερὸς γὰρ ἔχει τρόμος ἀνδρὸς ὁμοκλῇ Ι Imitatur te, Lycurge, et sobrium tuum institutum sequitur, nec a salutaribus tuis legibus exorbitát etiam consul noster Posthumius 1. Nam sicut in libris Annalibus invenimus, Bacchanaliorum scelera Ebutio quodam adolescente deferente detecta sunt. Erant adhuc in urbe Roma integri mores, nec quis eo conf. Zoegæ dissertationem Lycurgos von den Mænaden bezwungen, et Welckeri additamenta. Anaglyphon ibid. illustratur. Omnia hæc ex Eubemero hausisse videtur Firmicus. Fabula olim exstitit Eschyli Lycurgus inscripta. Hæc intelligenda videntur de certaminibus musicis, quæ inter festos deorum dies celebrandos in gymnasiis et alibi instituebantur; fortasse simul de carminibus, quæ iisdem in locis, quibus et juventus studiosa et quicumque Musis faverent, diebus etiam non festis convenire solebant, fere quotidie decantata esse per quam verisimile est. i Que alii de Baccho terrarum orbem triumphali pompa peragrante narrant, noster in fuga ejus evenisse statuit. De Bacchis v. Creuzerum in, 186. j Arnob. v, c. 19. Bacchanalia prætermittamus immania.... in quibus furore mentito....., circumplicatis vos anguibus, atque..... caprorum reclamantium viscera cruentatis oribus dissipatis. Scholiast. Lycophr. v. 143. De Bacchis: Iepiñyov oixeias xepoi λέοντας καὶ ἕτερα θηρία, δράκοντας δὲ περὶ τὰς κόμας εἶχον ἐσπειρημένους. Wουν. Dracones v. serpentes in religionibus Bacchicis commemorat Creuzerus 111, 187. Homeri Iliad. z', v. 135. 1 Hanc historiam fuse tradit Livios, xxxx, c. 8-19. Celebre est S. C. de Bacchanalibus. Cf. Mat thæum Ægyptium in S. C. de Bacchanalibus et By quam peregrinas superstitiones dissolutis moribus A culo, scissis vestibus, laceratis crinibus docitur. appetebat: tunc nec senatus consuli nec leges Reipublicæ nec consul legibus defuit. Sed investigatis omnibus, qui hujus sacri scelerata commenta tradebant, contra omnes servos, immo Romanos quæ. stionis examine capitalis pœna de senatus sententia decreta est. Nec tam diu vindices gladii consulis conquierunt, quamdiu hoc malum fuisset radicitus amputatum. O digna Romano nomine animadversio! O priscæ virtutis laudanda constantia! ncc civibus suis consul parcere voluit, cum ob purgandam patriam peregrina vitia corriguntur. CAPUT VII. d Nec reservati ungues contra amatorem rusticum aliquid profuerunt, nec clamor atque ululatus adjuvit, nec cæterarum strepitus puellarum. Tunc una celeri cursu, cum de civitate nemo succurreret, facia ex ipso timore velocior, matri raptum virginis nuntiat. Contra raptorem indignata mater, armatam manum ducit. Nec Plutonem mulieris fefellit adventus, sed ut retorsit ad civitatem oculos, et infinitos cuneos respexit venire cum matre, funestum cepit ex desperatione consilium. Quadrigam, quæ vehiculum trahebat, per medium lacum dirigit. Is erat profundis voraginibus immersus, illic cum amata submersus virgine, miserandæ matri de morte filiæ funestum spectaculum præbuit. Hennenses, ut posB sent maternis luctibus ex aliqua parte invenire solatium, inferorum regem virginem rapuisse finxerunt. Et ut fides figmentum sequeretur, prope Syracusas eum per alium locum cum virgine emersisse jactarunt. Templum sane et raptori et virgini accurate collatis sumptibus faciunt, e et annua in templo vota decernunt. Sed nullo genere matris dolor vincitur, nec muliebris impatientiæ tormenta curantur. Sed credens vere filiam prope Syracusas esse visam, Triptolemo villico suo duce, nocturnis itineribus ad Syracusanæ civitatis littus cum lugubri veste ac sordido squalore pervenit, nec illi defuit, qui credulem de calamitatibus suis falleret matrem. Tunc ait se Pandarus, nescio quis, vidisse non longe à Pachyno navem raptorem ascendisse cum virgine. Persuasum est mulieri, quæ quolibet genere vivere filiam cupiebat audire, infinitis dotibus remunerat civitatem. Syracusani liberalitate mulieris provocati, raptum virginis consecrant, et mitigantes dolorem matris, pompam miseri funeris excolunt honore templorum. Sed nec hoc sufficit matri, sed ascensa nave per peregrina littora filiam quærit. Sic fluctibus tempestatibusque jactata ad Atticæ urbis locum pervenit. f Illic hospitio recepta, incolis incognitum adhuc triticum dividit. Locus ex patria et ex adventu mulieris nomen accepit. Nam Eleusis dictus, 8 quod illuc Ceres, relicta Henna, venerat. Sicque tum ipsa dispensatio quod attulerat frumenta, tum d Plutonem cum rapta Proserpina ad Orcum de scendisse, illo vero in loco, ubi descenderit, ortum esse Cyanen foulem, referunt Diodorus Sic. lib. v, c. 4, p. 333. et Ovidius Metamorph. v, 1. c. Vide Claverii Siciliam, p. 177. C Liberæ vel Proserpinæ historiam exponit, et Liberum a in Trinacriæ finibus natam dicit Arnobius 1, 36. Hanc quoque narrationem Firmicum ex Euhemero hausisse suspicor. b Sc. lacum. Ovid. Metamorph. v, 385: Haud procul Hennæis lacus est a mœnibus altæ, Ovidius, Aristoteles, Solinus et Diodorus locum flo- Apollodori Bibl. 1, c. 5, et leyne ad h. 1. Diodor. Sic. v, c. 3. Ovid. Fastor. iv, vers. 420 620. Hygini fab. 146. Arnob. v, c. 94. Cf. quoque Clericum in Bibl. Universelle vi, p. 55. e Condebantur vero Syracusæ ab Archia multis, annis postquam cultus Cereris et Proserpine apud Græcos invaluerat, Olymp. XI, 2 aut 4, anno 755 ante Chr. n. Thucyd. lib. vi, c. 3; Cluverii Sicilia, p. 139. f Arnob. v, 25. * Idem tradit auctor Etymol. M., verb. 'Elevais. Διὰ τὴν ἀπὸ Δημήτερος ἔλευσιν· ἐκεῖ γὰρ εὗρε τὸν καρπὸν ἐλθοῦσα.... ἡ ἀπὸ Ἐλευσίνου τοῦ Ἑρμοῦ. Cum vox dispensatio nullum Verbum habeat quocum jungi possit, fortasse rectior foret hujus loci lectio, si aut statueretur post vocem disciplinam tale quid excidisse: causa ei cultus divini fuit, atque post mortem....., aut deleretur vox dispensatio, et præterea ipsa tum pro tum ipsa legeretur. |