Oldalképek
PDF
ePub

bet, non loquimur hic eas dumtaxat attingemus, quæ in uno boc, quod sciam, occurrunt exemplari Græco, Χωλούς, τυφλούς, κυλλούς. Matth. cap. xv, vers. 30, abest a nostro zapoús, inclusum scilicet in sequentibus καὶ ἑτέρους πολλούς.

[ocr errors]

pasoav in ¿qúlaooo, ita enim salva omnia. Ejusdem A iis, quas Cantabrig. cum aliis codd. communes ha generis est illud, eis tí wveidioús μɛ, cap. xv, vers. 34. Haud ferebat quispiam (qui idem apud Matthæum dictum esse non jam meminerat) ut Christus, in cruce pendens, se a Deo derelictum diceret unde emollitum voluit ἐγκατέλειπες ad marg. per ὠνείδισας, ceu Salvatori apprime congruum, Judæorum sannis et contumeliis jam impetito : hoc autem, in codicis hujus ac aliorum haud dubie aliquem textum irrepsit. In Evangelio Lucæ, ubi insignis præ cæteris codicis hujus ab aliis variatio est, obtrusit nobis interpolator novam Christi genealogiam, qua conciliatur Lucas cum Matthæo. In hac, pars illa, qua ascenditur a Josepho ad Salomonem (non ad Nathanem), Matthaei est, insertis dumtaxat Eliacim, præter Jechoniam et Josiam, Amasia item, Joas, et Ochosia B inter Osiam, et Joram, quos Evangelista iste TσσXpadexάow constituendarum gratia prætermiserat : reliqua, a Salomone ad Adamum usque, a codicibus Luca haud variant. Immanis certe hæc est licentia. Sed et in hunc modum nonnullos jam olim in textu Evangelico grassatos fuisse testatur Hieronymus Præf. ad Damasum. Ille, inquit, qui unum e quatuor primum legerat, ad ejus exemplum cæteros quoque existimavit emendandos. Lucæ, cap. vi, vers. 4, ad calcem, exstat hic, et in Steph. ' insignis pericope de homine operante die sabbati, quæ desumpta videtur ex Evangelio secundum Hebræos. Nescio an et ex ejusmodi dinyńσɛɩ aliqua provenerit traditio, quæ occurrit in hoc codice, cap. xxIII, vers. 54, de magnitudine lapidis revoluti ad ostium monumenti Ĉ Jesu; ejusmodi eum fuisse, quem póyes eixoσe éxúλcov. In Actis Apostolorum (Evangelium enim Joannis mittimus, quippe cujus varietates sunt minus notabiles) textus scatet invectis aliunde scholiis, el πprozais prolixioribus, quibus historiam Apostolicam insigniter adauctam et illustratam voluere interpolatores. Ex his aliqua exstant ad frontem lectionum Ecclesiasticarum (harum enim initialia, diversa subinde ab iis, quæ exhibet пpañóσtodos, nonnullis in locis in hunc codicem irrepsisse videas). Alibi etiam quamplurimis amplificatam dedere hanc historiam, adjectis circumstantiis, excepta una, et altera, haud in idoneis; si idoneum quidquam dici,poterit, quod} hujusmodi temeratores in sacrum textum D intruserint de suo.

Verum utcumque mire interpolata sint hujusce codicis Græca; cum tamen in multis retineant puritatem primævorum, unde deducta sunt, fontium, copiam certe haud exiguam exhibent genuinarum lectionum, a receptis hodiernis discrepantium. De

(a) Ecre lectiones diversas; priori loco posit, lectiones codicis Cantabrigiensis designant; posteriori, lectiones codicis graci, ex quo expressa erat latina versio Cantabrigiensi obversa. 'Ekπičovaɩv, ¿λπιοῦσιν, Matth. xII, 21; ἐλάλει, λαλῶ, XIII, 15; προστ έχειν, προσέχετε, χνι, 12. ἐμὸν τοῦτο δοῦναι, ἐμὸν δοῦναι, ΧΧ, 23. - Δέῤῥιν, τρίχας, Μarc, 1, 6 ; ἐν σοί, ἐν ᾧ, 1. 11; εἰσεπορεύοντο, εἰσπορεύονται, 1, 21 ; ἐπει ρωτῶν, παρακαλῶν, 1, 40; στάχυας, στάχνη, ιν, 28 ; βοσκομένη, βοσκομένων, ν, 11; ἐθεώρει, θεωρεῖ, ν

[ocr errors]
[ocr errors]

Εἰς ἀπάντησιν τοῦ νυμφίου καὶ τῆς νύμφης, cap. xxv, vers. 1; sic et Vulgata, Syr. ac Latini; nec dubito quin ita Matthæi Interpres. Sed, quod infra de sponsi solius occursu fiat mentio, neque nisi sponsi dumtaxat occursus memoretur, in posterioribus codd. delebant illud καὶ τῆς νύμφης Græci, seu perperam ab antiquis additum. ̓Απὸ τοῦ αἵματος τούτου (α sanguine hujus, Cant. Lat.), cap. xxvi, vers. 24, addito τοῦ δικαίου. · Αργύριον ἱκανὸν, cap. xxv!!!, vers. 12, cum Steph. 3, Cant. et Vulg. omnino recte. Sed cum supra in Græco in cap. præcedenti sit perpetuo plurale ȧpyúpız et, quod magis, paulo infra v. 15, milites accepisse dicantur άpyúpi, haud mirum, si studiosi jam olim in margine fecerint ¿pyúpız ixavá hoc loco; quod mox admiserunt scribæ in tex tum.— Μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει, Marc. cap. 11, vers. 16, recte; et, ut arbitror, respondent ad præcedens ἰδόντες αὐτὸν ἐσθίοντα.— Καὶ οἱ φαρισαίοι ἐπηρώτησαν αὐτὸν, cap. x, vers. 2. Προσελθόντες, ante oi qupicator quod in nostris jam omnibus, Matthæi est.- Kai eρxetaι eis 'lepixw, cap. x, vers. 46. Ita in singulari etiam Lucas, Marci assiduus sectator. Plurale povra, factum videtur ex Matthæo. Ην δέ τὸ πάσχα μετὰ δύο ἡμέρας, cap. xiv, vers. 1. Ita habent Italica et Saxon. — Oi àμaptwλoi àμaprwhois C ἁμαρτωλοὶ δανείζουσιν, ἵνα ἀπολάβωσι, cap. vi, vers. 54. Απο labor simpliciter, ut in priori parte commatis. Ὑπὸ ἐθνῶν ἄχρις οὗ πληρωθῶσιν, cap. xxi, vers. 24, gentes scilicet, conformiter D. Paulo, apud quem occurrit haud semel πλήρωμα τῶν ἐθνῶν. - Οὔτις ἐστὶν ὁ προφήτης, Joann. cap. vi, vers. 14. — Όπου ἔφαγον τὸν ἄρτον, cap. vi, vers. 23; mox, εὐχαριστήσοντος Tou Kupiov. Verum missis istis, ad codicis Latina properemus. Illa vero (quæ ad Italicæ versionis exemplar aliquod descripta diximus) cum in plerisque accurate ad textum Græcum accommodarit Digestor Operis, retento eodem verborum quantumcumque transpositorum, ordine, et quidem vitiis ipsis sui codicis; ubi enim deficiunt Græca (quod ob ὁμοιοτέλευτον, scribæque incuriam innumeris in locis accidit), deficiunt et Latina, non sine omnis quan. doque sensus dispendio; tum certe ex variis hine illine a Græco abeuntibus liquet, versionem hanc diversi ab hoc nostro textus (a) fuisse, iisque porro non uno loco glossis et expositionibus Latinorum 58; τοιαῦτα, ταῦτα, vi, 2; κατέγνωσαν, ἐμέμψαντο, νιι, 2 ; ἀγαπᾷ, τιμᾷ, VII, 6; καθαρίζει, καθαρίζον, ΙΙ, 19; φοίνισσα, συροφοίνισσα, ναι, 26. ἐγγίζουσιν, τ γιζεν, Χ1, 1; προάγω, προάγει, xvi, 7; πρώτοις, πρώτ τον, XVI, 9; ἐπικεφάλαιον, κήνσον, XII, 14; ὠνείδισας, ἐγκατάλιπες, αν, 54; τρίτη, ἔκτη, εν, 53. — Βοσκο μένη, βοσκομένων, Luc. viii, 52; εἰς ἑαυτούς, εἰς αὐτ τόν, ΧΙ, 65; οὐκέτι θεωρεῖτε, Οὐ θεωρεῖτε. — J0:31. x!!!, 10; τρίτη, έκτη, Σιν, 14; καὶ οὐκ ἐπίστευσεν, και ἐπίστευσεν, ΧΧ, 8. - Εἰσῆλθεν, εἰσῆλθον, Act. 1, 15; ὁ

-

cum esset in Lat. quam vobis, et vero Græcum esset

u, ut Latino responderet. Sic cap. ejusdem vers. 28, factum est πάντες οἳ κοπιῶντες καὶ πεφορτισ μévoɛ ¿σté, ob Lat. omnes qui laboratis, et onerati estis. Cap. xv, vers. 11, 20, ob Latina obsoleta (sed genuina interpretis Vulgati) communicat, communicant, i. e., polluit, polluunt, pro xovoz, xovVOŨYTA, reposuit absurde zoivovat, xowvwvoūvτa; uti et Act. cap. XXI, vers. 28, εκοινώνησε τὸν ἅγιον τόπον τοῦτον, ob Lat. communicavit locum sanctum hunc. Sic Matth. cap. xvIII, vers. 22, ¿6doμnxovtáxis éntúns, ob Lat. septies. Act. cap. v, vers. 9, σvveçávnσev (pro σvvegavnen) úμiv, ob Lat. convenit vobis. Mitto alia.

interpolatam esse, quibus obversa Græca neutiquam A Lat. descendentem, cap. 1, vers. 16; x1, 22, 24, respondent. Ex. gr. quænam est significationis affi nitas inter ista, zvλovs, sideratos? Mat. c. xv, vers. 30. Kuoi, in genere membris debiles, mutilati, manci. Lector quispiam, qui, nescio qua de causa, zuλλous hic loci, pro illis habuit, quibus debilitas hæc ex sideratione contigerat, exposuit sideratos. Ejusdem generis sunt raλávtav, denariorum, cap. XVII, vers. 24; vóμɩopa, denarium, cap. xxi, vers. 19; πupaσxevỶv, cœnam puram, cap. xxvII, vers. 62 : ita enim jam olim dicta est Parasceve. Glossæ vete res, cœna pura, яaρaσzɛvý. Occurrit phrasis apud Tertullianum, lib. v adversus Marcion., c. 4, et Augustinus in Joan. notat, Parasceven a Judæis sui temporis usitatius dictam fuisse cœnam puram. Cur autem cœna hæc pura diceretur, rationem hanc red- B dit doctissimus Dufresne, (a) non quod careret carnibus, sed quod religionis et dicis causa fieret. Nam et Parasceva Judaicæ habuere carnes, et nihilominus dicuntur cœnæ puræ, quod dicis causa coquebantur, coquunturque hodie pro sabbato, quia in sabbato coqui non liceat. Hæc ille. Nópiopa, figuram, Luc. cap. xx, vers. 24.

Vidimus jam qualia fuerint Græca, qualia item Latina hujusce codicis. De Græcis unum illud ultra quæritur, an aliqua ex parte castigata fuerint ad Latinum exemplar? Ea enim erat de libris hujus generis eruditorum quorumdam nostræ et superioris ætatis, diserta sententia. Nempe cum mirifice consenserint ista cum Latinis, contra quam reliqui Græciæ libri, iique optimi, facile ipsis persuasum erat, ea vel non omnino fuisse Græcæ originis, sed tota, quanta quanta, traducta de Latinis, vel saltem recensita et emendata fuisse variis sui partibus, ad Latinam versionem. Sic de ipsis pronuntiant Erasmus, Lucas Brugensis, Estius, Grotius, alii. De hac re jam ita videtur. Exscripta erant apud Latinos, ex librorum ad quos confecta erat Itala versio apographis, varia Græca exemplaria, ex ignorantia Scribarum, doctiorumque e Latinis quorumdam nepisрyią (qui mutuata e Græcorum libris scholia, in codices ex suis descriptos inserenda curabant graviter læsa et interpolata). Istis mox adaptabatur a quibusdam Latina versio. Ex hac autem consensione factum est, ut indocta manus paucula hic inde in textu Græco ad formam Latinorum, et e Latina versione mutaverit. Illud enim apparet in Græcis Cant. 'Hpádovs, Ἰωάννους, Σαμαριτάνων, aliaque id genus ad Latinorum formam confecta sunt. Matth. cap. v, vers. 24, cum Latinum esset offeres, прóσчepe mutavit librarius in poogepeis. Ea enim ipsi erat secunda persona futuri. Καταβαῖνον, factum καταβαίνοντα, ob

γνωστὸν, καὶ γνωστόν, 1, 19; χρόνῳ ὡς, χρόνῳ, ἐν ᾧ, 1, 21; πάσας σάρκας, πᾶσαν σάρκα, 11, 17; επερωτήσω σε, εἶπέ μοι, ν, δ; οὐ παραγγελία, παραγγελία, ν. 28; δεξιά, δόξη, ν. 51 ; ἐκ τοῦ συνεδρίου, ἐν τῷ συνεδρίῳ, ν, 54 ; οὗτοι ἐστάθησαν, οὓς ἔστησαν, νι, 6; οἱ τινες προσευξάμενοι, καὶ προσευξάμενοι, ibid.; τοῦτο, ταῦτα, vi, 1 ; ἐφυγάδευσεν, ἔφυγεν, VII, 20 ; σὺν χειρί, ἐν χειρί, PATROL. XII.

C

EPISTOLA THEodori Beza.

Inclytæ modisque omnibus celebratissimæ Academia
Cantabrigiensi, etc.

Quatuor Evangeliorum, et Actorum Apostolorum Græco-Latinum exemplar, ex S. Irenæi Cœnobio Lugdunensi ante aliquot annos nactus, mutilum quidem illud, et neque satis emendate ab initio ubique descriptum, neque ita ut oportuit habitum (sicut ex paginis quibusdam diverso charactere insertis, et indocti cujuspiam Græci Calogeri barbaris ascriptis quibusdam notis apparet), vestræ potissimum Academiæ, etc., celeberrima, dicandum existimavi, etc., in cujus sacrario tantum hoc venerandæ (nisi forte fallor) velustatis monimentum collocatur.

Et si vero nulli melius quam vos ipsi quæ sit huic exemplari fides habenda æstimarint, hac de re tamen vos admonendos duxi, tantam a me in Lucæ præsertim Evangelio repertam esse inter hunc codicem et cœteros quantumvis veteres discrepantiam, ut vitanda quorumdam offensioni asservandum potius quam publicandum existimem. In hac tamen non sententiarum, sed vocum diversitate nihil profecto comperi, unde suspicari potuerim a veteribus illis hæreticis fuisse depravatum. Imo multa mihi videor deprehendisse observatione digna; quædam etiam sic a recepta Scriptura discrepantia, ut tamen cum veterum quorumdam, et Græcorum, et Latinorum Patrum scriptis consentiant: non pauca denique, quibus vetusta Latina editio Ꭰ corroboratur: quæ omnia pro ingenii mei modulo inter se comparata, et cum Syra et Arabica editione collata, in majores meas adnotationes a me super emendatas, et brevi prodituras congessi.

Sed age, res hæc tota vestri, sicuti par est, judicii esto. Tantum a vobis peto, ut hoc qualecumque summæ in vestram Amplitudinem observantiæ meæ veluti mo

νι, 55; ἐπήγαγον, ἐπήγειραν, κιν, 2; τούτῳ, οὕτῳ,
χν, 15; ἀπαγγελοῦντας, ἀπαγγέλλοντας, χν, 27', εὐθέως,
αὐτῇ τῇ ὥρᾳ, και, 18 ; προτεταγμένους, προστεταγμέ
νους, άντί, 26; ἐνθυμήσεως, ἐπιθυμήσεως, XVII, 29;
κατασείσας, καταστείλας, ΧΙΧ, 55; ἐνομίσαμεν, ἐνόμιζον,
XXI, 29.
(a) Carol. Dufresne Glossario Lat., voce Cœna.

28

[blocks in formation]

CAP. II. 1. In Bethlehem Juda. In Græco, tās 'lovdaias, Judææ. Et ita in Vercell., San-Ger., Veron., Brix. Alteram Bethlehem, quæ in tribu Zabulon, Josue XIX, 15, tum in Hebræo exemplari, tum in Latino vulgato collocatur, cur libri Græci expunxerunt, et pro Bethlehem, Baμor scripserunt? At haec altera, Bethlehem Juda appellatur etiam Judic. XIX, 1.

4. Ubi Christus nasceretur. Græce: yevvātaι, ubi Christus nascitur. Et ita Verc. et San-Ger.

5. In Bethlehem Judæ. Græce: Tas 'loudaias, Judææ, ut versu 1. Et ita Verc., Brix. 7. Diligenter didicit. Græce Et ita Verc. et San-Ger. et Brix.

xpi6woe, exquisivit.

8. Interrogate. Græce: getάoats. Brix. requirite diligenter.

11. Et intrantes domum. Græce: xai 20óvtes eis TЯv oixiav, et venientes in domum. Verc. quoque, Veron. et Brix. legunt, in domum.

14. Qui consurgens. Græce: de eyepleis. Et sic iterum versu 21. Brix., ille autem surgens. Verc. et Veron., surgens autem; et ita San-Ger.

CAP. III. 7. A ventura ira. In Græco hic est: ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς, a futura ira. Et ita in Corb., Veron.

8. Fructum dignum. Græce: zapπovs džiovs, fructus dignos, ut apud Lucam. Et ita Vere.

11. Qui post me venturus est. Græce est ¿ ¿pxóμsvos, qui venit. Verc. habet: qui autem venit.

14. Ego a te debeo. Græce: ¿y xprius exw, ego opus habeo. Et ita Brix.

[ocr errors]

CAP. IV. 40. Vade, Satana. In Græcis multis mss. legitur, ύπαγε ὀπίσω μου, Σατανά. In Veron., Vade retro me, Satanas. At Verc. et Corb. habent, Vade retro, Satanas.

14. Prophetam, In Græco additur éyovros, dicentem. Et ita in Brix.

22. Et patre. In Græco additur avtov, suo. Et ita in San-Ger. et in Veron.

24. Opinio ejus. Græce: ázoǹ avtoũ. San-Ger. habet, fama.

CAP. V.-1. Videns autem JESUS turbas. Non est in Graco nomen Jesus. Nec habetur in Brix. et Ver. 4. Possidebunt terram. Græce: xλnpovoμnσovGL. Brix. habet, hæreditabunt. Et Verc. hæreditate possidebunt.

22. Qui irascitur. Græce additur, ɛizñ, sine causa. Et ita Verc., Veron., Corb., Brix. Prave, tametsi hanc vocem habent omnes mss. Græci, etiam Cantabrigiensis, uno excepto codice Vaticano.

24. Et vade prius reconciliari. Græce: xai naуs, πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, et abi, prius reconciliare fratri luo. Verc., Veron. et Brix. habent: et vade, prius reconciliare fratri tuo.

41. Alia duo. Non est in Græco vox, alia. Nee in Brix.

B 44. Benefacite his, qui oderunt vos. His verbis Greei codices præponunt ista : εὐλογεῖτε τοὺς κατα· paμévous pas. Brix. quoque, Benedicite maledicentibus vos.

C

D

Ibid. Pro persequentibus, et calumniantibus vos. Græce: ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς, καὶ διωκόντων. Brix. habet, pro calumniantibus vobis, et persequen tibus vos. Verc. quoque et Veron., pro calumniantibus, et persequentibus vos.

46. Quam mercedem habebitis? Græce: exere, habetis. Et ita Corb.

48. Cœlestis. Græce : ò èv toïs oúpavoïs, qui in cœlis est. Et ita Veron. et San-Ger.

CAP. VI.-1. Justitiam vestram. Græce : Thy Denpoσúva úμav, eleemosynam vestram, cum Brix.

4. Reddet tibi (Nam beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur). Græci codices, tum in hoc versu, tum in versu 6 et 18, addunt, ¿y tậ pavepo, in manifesto: et ita Brix. Verc. quoque et San-Ger. habent, in palam. Veron, in pala.

10. Adveniat. Græce: 20śτw, veniat. Et ita Corb. 13. Amen. Hic Græci codices addunt: ore σou dativ ἡ βασιλεία, καὶ ἡ δύναμις, καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας, quia tuum est regnum, et tua est potestas, et gloria in sæcula. Brix. habet, quoniam tuum est regnum, et virtus, et gloria in sæcula.

[ocr errors]

CAP. VII. 19. Excidetur, et in ignem milletur, Græce : ἐκκόπτεται, καὶ εἰς πῦρ βάλλεται, exciditur, in ignem mittitur, ut Matth. 1, 10. Verc. legit, exci ditur, et in ignem mittetur, sumpto e, pro i, ut etiam Corb. excidetur, et in ignem mittitur,

21. Ipse intrabit in regnum coelorum. Et ita Brix. Non sunt hæc verba in Græcis codicibus.

29. Eorum et Pharisæi. Desunt hæc verba in Græ cis codicibus. In Brix. quoque deest, et Pharisæi, Pharisæi, ut ego opinor, ne præter Scribas, popu nonnullis Codd. omisi. lum ex officio docuisse existimentur, fuerunt in

CAP. VIII-7. Ego veniam, et curabo eum. Græce : Ἐγὼ ἐλθῶν θεραπεύσω ἀυτὸν. Εt ita Verc., Brix. et San-Ger.

13. In illa hora. Mss. Græci decem et amplius hic addunt ista: καὶ ὑποστρέψας ὁ ἑκατόνταρχος εἰς τὴν οἶκον αὑτοῦ, ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ εὗρε τὸν παῖδα αὐτοῦ ὑγιαίνοντα, et ita San-Ger, ex illa hora.

CAP. IX. — 2. Remittuntur. Græce: apśwvra. El ila Verc., Veron., San-Ger. in præterito Auico, pro communi ἀφεῖνται. In praesenti est, ἀφίενται.

12. Ait. Græce: ɛinev avtois, ait illis. Et ita Briș. 13. Sed peccatores. In Græco additur, eis perávolar, ad pœnitentiam. Et ita in San-Ger. ex Luca, apud quem legitur, cap. v, vers. 32. Non est hic in mss. Cantabrigiensi.

32. Mutum. Græce: xogo, surdum. Verc., ron., San Ger. habent, mutum et surdum.

Ve

CAP. X. 3. Et Thaddeus. In Græco hic legitur, καὶ Λεββαίος ὁ ἐπικληθείς Θαδδαίος, et Lebbaus, qui

cognominatus est Thaddeus. Brix. habet, et Lebbeus, A qui nominatur Taddæus.

5. In civitates. Græce: sis módy, in civitatem. Et ita Corb.

8. Mortuos suscitate. Græci quidam codices mss. et Brix. hæc verba non habent. Quidam etiam ista omittunt, dæmones ejicite; qui vero utrumque habent, istud leprosos mundute huic dicto præponunt mortuos suscitate.

CAP. XI. 4. Quæ audistis et vidistis. Quæque narrantur strictim a Luca, cap. VII, vers 21. Græce: anovere xai Bhérete, auditis et videtis. Et ita Veron.; Verc. vero habet, audistis et videtis.

10. Ante faciem tuam. Apud Malachiam legitur, unte faciem meam, et ita in Verc. Sed nihil interest, cum Christus sit Deus ipse Altissimus et Dominus: juxta illud de eodem Joanne Baptista, Luc. 1, 76 : Et tu, puer, Propheta Altissimi vocaberis : præibis enim ANTE FACIEM DOMINI parare vias ejus.

26. Fuit placitum. Græce: ¿yéveto súdoxía, fuit beneplacitum. Et ita San-Ger. et Veron.

CAP. XII. 1.-1. Sabbato. Græce: Tois oά66ασι, sabbatis. Et ita Verc., Corb., San Ger., Veron. et Brix.

22. Mulus. Græce: xwpòs, surdus. Veron. habet, mutus et surdus. Corb., surdus et mutus.

31. Non remilletur. In Græco additur, vois àvopásTots, hominibus. Et ita in Brix.

CAP. XIII. 4. Volucres cæli. In Graco vulgato deest vox illa, cœli. Et ita in Corb. et Veron.

7. Creverunt spinæ. Græce : ¿vébnσav, ascenderunt. Et ita Corb. et Brix.

28. Vis, imus. Grace: éhes ov àπe)bóvtes, vis igitur ut abeuntes, etc. Brix. habet, vis ergo, abeuntes. 30. Ad comburendum, In Græco additur, avrà, ea. Et ita in Brix.

38. Filii nequam. Græce: oi vioi Tou movpoũ. Veron. legit filii iniqui; Brix., filri maligni, hoc est, diaboli. Propterea in Latina editione, nequam, est in secundo casu.

51. Etiam. In Græco: vai, Kúpis, etiam, Domine. Verc., Veron., Brix., San-Ger. habent, utique, Do

mire.

CAP. XIV.-30. Mergi. Græce : zaтarovтičeσOUL, demergi, submergi. Corb. habet, Demergere.

CAP. XV. 8. Me honorat. Textus Graecus habet, ἐγγίζει μοι ὁ λαὸς οὗτος τῷ στόματι αὐτῶν καὶ τοῖς χείλεσί us Tua. Brix., appropinquat se mihi populus hic ore suo, el labiis suis me honorat.

B

20. Per orationem et jejunium. Græce v poσsxỹ xai vnoteių, in oratione et jejunio. Et ita Brix. ex Marc. IX, 28.

C

21. Conversantibus. Græce: vaσrpegoμévos. Corb. habet redeuntibus.

CAP. XVIII.-35. De cordibus vestris. Hic addunt Græci codices, τὰ παραπτώματα αὐτῶν, cum Brix. peccata eorum.

CAP. XIX. 4. Qui fecit hominem ab initio. Græce tantum, ὁ ποιήσας ἀπ' ἀρχῆς, qui fecit ab initio. Εt ita Verc. et San-Ger.

7. Et dimittere. In Græco additur zúriv, eam. Et ita in Brix.

12. De matris utero. Grace: èx xoilías μntpòs, ex alvo matris. Brix. habet, ex utero matris.

17. Quid me interrogas de bono? Græce ti pe Xéyers ayatov; Quid me dicis bonum? Et ita Brix. ui apud

Lucam.

21. Quæ habes. Græce: σo τà úпáρxovτa. Vere. habet bona tua.

CAP. XX. 1. Simile est. Græce yap additur, simile est enim. Et ita habent Verc. et Brix.

10. Turbis. Græce: tòvöxhov, turbæ. Brix,turbam. 30. Mutos. Græce: zapoùs, surdos. Et ita Corb. 31. Mutos loquentes. Græce: zopoùs laloūvtas, xullous úyieīs, surdos loquentes, debiles sanos. Brixian. habet mulos loquentes, debiles sanos. Debiles sanos idcirco omisisse Matthæus videtur, quod existimarit minora ex majoribus miraculis satis intelligi. CAP. XVI. — 1. Rogaverunt. Græce: innpóτnσav, interrogaverunt. Et ita Corb. 3. Faciem. In Græco præmittitur, 'Yлoxρivai. Et D ita in Corb. et Brix. quod editio Latina non habet.

5. Trans fretum. Corb., trans erat. Græce: eis Tò Tépay. Sic libri Græci semper. Nam quater apud Matthæum illud trans fretum, scripserunt eis tÒ TÉpav; et apud Marcum quater similiter, cap. v, vers. 1, 21, vi, 45 et viii, 13.

13. Quem dicunt. Græce: riva pe λéyovor, quem me dicunt. Et ita Verc., Veron., Corb., Brix. et SanGerm.

22. Absit. Græce: eso. Brix. habet, propitius esto tibi. Verc., propitius tibi. Veron., absit a te, propitius esto. Syrus Interpres., Parce tibi: on.

[blocks in formation]

7. Ite et vos in vineam meam. Addunt hic libri GræCi : καὶ ὁ ἐὰν ἡ δίκαιον, λήψεστε, et quod fuerit justum accipietis. Brix. et quod justum est accipietis. In solo ms. Cantabrig. ea non leguntur.

15. Annon licet mihi quod volo facere? Addunt libri Græci, v rois pois, de meo, in rebus meis. Et ita videtur legisse Vercell.

22. Quem ego bibiturus sum. Addunt hie libri Græ εἰ : καὶ τὸ βάπτισμα, ὁ ἐγὼ βαπτίζομαι, βαπτισθῆναι, et baptismo, quo ego baptizor, baptizari? et versu sequenti similia: quæ sunt huc ex Marco translata: nisi quod pro aut, habent zai, et. Brix. legit, aut baptisma baptizari, quo ego.

23. Calicem quidem meum bibetis. Post bibetis, in textu Græco legitur : καὶ τὸ βάπτισμα, ὁ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε. Cui lectioni fere consonal Brix. habens, et baptisma, quo ego baptizor, baptizamini. CAP. XXI. - 11. Populi autem. Græce: oi de öxlot heyov, turbæ autem dicebant. Et ita Brix. et Corb. In ms. Cantabrig. legitur, of de modhoi simov, multi vero dixerunt.

17. Ibique mansit. Græce : zai xvλioOn èxeï. Brix. habet, et requievit illic.

21. Tolle. Grace: ponti, tollere. Et ita Veron. 26. Omnes enim habebant Joannem sicut prophetam. Scriptum est in Græco xovor, habeni. Et ita Veron. et San-Ger.

31. Dicunt ei: Primus. In ms. Cantabrig. xatos, novissimus. Et ita in Verc., Corb., San-Germ. et Veron.

38. Et habebimus. Græce: xai xaτάoxwμev. Corb. habet, et possideamus.

CAP. XXII.-5. In villam suam. Græce: sis Tov deor dypòv, in suum agrum. Brix. habet, ad agrum

suum.

7. Rex autem. Græce : & ßacidsùs èxeïvos, rex ille. Et ita Brix.; Veron. vero, ille rex.

10. Discumbentium. Græce vazzivov. Corb. legit, recumbentium.

30. Erunt. Græce: sioiv, sunt. Et ita Corb., Veron. et Brix.

CAP. XXIII. - 5. Fimbrias. In Græco additur, Tav iuatio autāv, vestimentorum suorum. Et ita in Brix.

14. Orationes longas orantes. Græce: xai πpopáσεL μanра проσενxóμevo Veron. legit, occasione longa orantes. Brix., sub obtentu prolixa orationis. Versus hic 14 integer deest in quibusdam Latinis.

25. Et immunditia. Græce: zai àzpacias, et intemperantia. Et ita Verc. In aliis quibusdam, zai àdınias, et injustitia. Et ita in Brix. Sed immunditiamlegi oportere, constat ex versu sequenti, ubi habetur, Munda prius quod intus est.

33. Qui effusus est. Græce: ixxvipavov, qui effunditur. Et ita Verc.

37. Et noluisti. Græce: xai oux ¿fikńoate, et no- A luistis. Et ita Veron.

CAP. XXIV.-6. Hæc fieri. Græce: návra yeviobα, omnia fieri. Et ita Brix.

18. Tunicam suam. Græce: tà ipátia avtoū, vesti. menta sua. Et ita Brix.

30. Cum virtute multa et majestale. Grace: pɛtà δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς, cum virtute et gloria multa. Ett Brox.

36. Nisi solus pater. Græce: si un à πaτúp μov povos nisi Pater meus solus. Et ita Brix.

CAP. XXV. — 2. Quinque autem ex eis erant fatuæ, et quinque prudentes. In Græco e contrario prudenies fatuis præponuntur, ut in Brix.

4. Cum lampadibus. Graece additur, avτāv, suis. Et ita in Veron. et Brix.

1. Novissime vero. In Græco estoτepov, postea, ut in Brix.

31 Et omnes angeli. Græce, xai Távtes oi äyri ayyeλoi, et omnes sancti angeli. Et ita Brix.

CAP. XXVI. 2. Tradetur. Græce: пaрadidoтar,

-

traditur. Et ita Veron.

28. Effundetur. Græce: ixzvvousvos, qui effunditur. Et ita Verc.

59. Morti traderent. Græce: avaτwowo, Verc. interficerent.

60. Novissime. Græce: Sorepov, postea. Et ita Verc. 61. Et post triduum. Græce: zai did ṛpiāv пμspār. Verc. legit, et in tribus diebus, el per triduum.

65. Blasphemiam. In Græco additur «vrov, ejus. Et ita in Veron. et Brix.

CAP. XXVII.-16 Habebat autem. Græce: you, habebant. Et ita Verc., Veron. et Brix, ut ad Judæos referatur, non ad præsidem.

22. Dicunt omnes. In Græco inseritur «vrộ, dicunt ei omnes. Et ita in Brix.

26. Tradidit eis. Græci libri non habent, eis, excepto Cantabrig. Deest etiam in Veron.

B

CAP. XXVIII.-7. Ecce prædixi vobis. Græce: idoù inov suiv, ecce dixi vobis. Et ita Verc., Corb. et C Veron.

8. Discipulis ejus. Hic libri Græci addunt: ás de ἐπορεύοντο ἀπαγγεῖλαι τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. Bris. ut autem abierunt nuntiare discipulis ejus.

20. Usque ad consummationem sæculi. In Græco additur pv. Et ita in Verc., Veron. et Brix.

S. JOANNES.

CAP. I. 4. In ipso vita erat. In Cantabrig. codice Græco sic legitur : ¿v avtó (wń śotw: in ipso vita est. Et ita in Corb. et Brix. Verc. quoque, Gat. et mss. legunt, in illo vita est. Veron., in eo vita est.

15. Joannes testimonium perhibet de ipso, et clamat. Græce: μaptype (Verc. et Veron., testificatur) περὶ αὐτοῦ, καὶ κέκραγε.

21. Ipse est qui post me venturus est. Græce: autóS ἐστιν ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος, qui post me venit. Et ita Verc., Veron. et Brix.

43. In crastinum voluit exire. Græce: tā izαúρiov, ut versu 29 et 35, ubi Latine legitur altera die. El

ita Verc.

[ocr errors]

CAP. II. 4. Et dicit ei JESUS. Græce, liye ait, absque conjunctione zai, quæ deest etiam in Verc., sed in Alexandrino legitur.

CAP. II. - 3. Nisi quis renatus fuerit denuo. Græce : ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἄνωθεν, nisi quis natus fue rit de sursum. Brix. habet: nisi quis natus fuerit denuo. Gat, nisi qui natus fuerit.

25. Facia est autem quæstio. Græce: ¿yéveto ov, facta est igitur. Verc. Et Brix. habent, facia est ergo. CAP. IV. - 1. Ut ergo cognovit JESUS. Grace: ὡς οὖν ἔγνω ὁ Κύριος, ui ergo cognovit Dominus. Et ita Brix.

2. Quamquam JESUS non baptizaret. In Græco: 'IncoÙS autos, JESUS ipse. Et ita in Verc., Veron. et Brix. Gat. et Mm. habent, ipse Jesus.

3. Reliquit Judæam, Cantabrigiensis codex habet,

'lovdaiav yñv, Judæam terram : et ita Veron., Gal. et, Mm.; Verc. quoque, terram Judæam.

28. Et dicit illis hominibus. Græce: zzi diyet rois άopáros, sine pronomine, illis. Et ita Verc., Veron. et Corb. Alius codex Græcus habet,olitais, civibus.

31. Interea rogabant eum discipuli. Græce : is di τῷ μεταξὺ ἠρώτων αὐτὸν οἱ μαθηταί. Vox ἐρωτᾷν, που rogare, sed interrogare souat, ut habet Verc. Attamen in libris Græcis Novi ac Veteris Testamenti, præsertim vero apud Evangelistas, vox illa occurrit, ubicumque fere in Latino rogare est.

40. Rogaverunt eum. Græce: ¿póstwv autòv. El

ita Verc. et Veron.

42. Non propter tuam loquelam. Græce: oz TL Ô τὴν σὴν λαλιάν. Cantabrigiensis, μαρτυρίαν, non propler tuum testimonium. Et ita Veron. Antiquo interpreti visa vox est testimonii, quam loquelæ dignior.

42. Quia hic est vere Salvator mundi. Græce: ὁ σωτὴρ τοῦ κόσμου ὁ Χριστὸς, Salvator mundi Christus. Et ita Brix. necnon Syrus interpres ex Græco.

45. Et erat quidam regulus. Græce: zais Baotixos. Verc. legit Basiliscus ; quia forte. Latinus interpres legit inconsiderate Bacchioxos, pro eo quod scriptum erat Græce, Basilizós.

47. Incipiebat enim mori. Græce: йμelλe yàp úñoOvnaxev. Verc., erat enim moriturus.

49. Filius meus. Græce: Tò πaidíov pov, puer meus. Veron. et Corb. habent tantum puer. In Alexandrino est, τὸν υἱόν μου.

51. Quia filius ejus viveret. Græce : ótɩ ô tais σov Çã. Verc. et Veron. habent, quoniam filius tuus vivit. Cantabrigiensis, ó viós.

CAP. V.2. Est autem Hierosolymis probatica piscina. Græce : ἔστι δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατική κολυμβήθρα. Brix., est autem in Jerosolymis super Probatica piscina. Gat. quoque et Mm. babent,..... super Probatica.

2. Bethsaida. Græce: Beledά. Atque ita Brix. et Syrus interpres ex Græco. In versione Coptica retenta vox est, Βεθσαϊδά.

3. Aridorum. Cantabrigiensis codex addit, apa λutixão. Et ita Verc. et Veron.

4. Angelus autem Domini. Græce: ügyelos yap, omisso nomine Domini, et ap posito, pro dé. Lt ita Veron., Corb. et Gat., qui tamen pro autem, habet enim. In Græco Beza codice, quem dicunt esse vetustissimum, quartus hic versus plane omittitur. In Alexandrino legitur vox Kupiov.

4. Descendebat in piscinam. Græce: xatéбavy v T xolupßnopa. Verc., descendebat in natatoria. Et ita Veronensis. In Alexandrino codice, loveto, lava

batur.

4. Et movebatur aqua. Græce "zai éτápaσσe To dop, et turbabat aquam, angelus nimirum. Et ita Verc., Corb., Veron., Gat. et mss.

16. Propterea persequebantur Judæi JESUM. Addunt Graeci codices; καὶ ἐζήτουν αὐτὸν ἀποκτεῖναι, et quarebant eum interficere. Et ita Brix.

27. Et potestatem dedit et judicium facere. Græce: Dxai xpio Totti, et judicium facere. Brix. habet, et judicium faciendi.

28. Audient vocem Filii Dei. Græce: άxovcovat Tās pavñs autoũ, audient vocem ejus. Et ita Verc.. Gat., mss., Veron. et Brix. Codices Græci tres, vel plures, versu 25 tantum legunt, &zovGOVTAL Tās pavis τοῦ Θεοῦ, non, ut alii habent, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

30. Sed voluntatem ejus, qui misit me. Græcus
addit, após. Et ita Veron. ac Brix.

46. Crederetis forsitan et mihi. Græce: inσTEVETE
poi. Verc., crederetis et mihi.

CAP. VI. 1. Trans mare Galilææ, quod est Tibe-
riadis. Græce : πέρας τῆς θαλάσσης τῆς Γαλιλαίας της
Tibepiados, trans mare Galilæa Tiberiadis. Et ita
Vere. In Cantabrigiensi, εἰς τὰ μέρη τῆς Τιβεριάδος,
in partes Tiberiadis, ut in Veron.

11. Accepit ergo JESUS panes. Græce: Mabe di, accepit autem. Et ita Veron.

[ocr errors]
« ElőzőTovább »