Oldalképek
PDF
ePub

Joan. xvi, 11. Omittitur tuum, in Brixian., Ver- A cellen. et Veronen. ; et ita in quibusdam Græcis codicibus, et in aliquibus mss. Div. Biblioth. S. Hieronymi.

Joan. xvin, 26. Deest ei, in Brixian., Vercellen. et Veronen.; et ita in Græco textu, et in quibusdam mss. Div. Bibl. S. Hier.

Luc. 1, 46. Post verbum interrogantem, deest eos, in Brixian. et Vercellen.; et ita in S. Augustini Serm. 22 in psalm. cxvII, tom. IV, part 1, pag. 1334.

Luc. vin, 32. Deest tibiis, in Brixian., Vercellen. et Veronen. ; et ita in S. Ambrosii lib. n de Poenit. cap. 6, pag. 426; et in Regio mis. S. Augustini in Speculo de Evangelio secundum Lucam.

Luc. vii, 52. Deest puella, in Brixian., Vercellen., Veronen., Gat. et Min.; et ita in quibusdam mss. Div. Bibl. S. Hieronymi.

Maith. in, 17. Brixian., Vercellen. et Veronen., in quo bene complacui; et ita S. Hilarius in lib. de Trinitate tom. II, pag. 32 et pag. 272; S. Gaudentius in Responsione ad Paul. Diac, nec non Sanctus CB gorius Magnus Moral. lib. xxvII, cap. 38, pag. 895. Cod. San-Germanen., in quo bene placui.

Matth. vi, 19. Brixian., super terram; et ita S. Cyprian. in lib. de Oper. et Eleemos. pag. 305.

Matth. vii, 24. Brixian., sim labo eum; et ita S. Cyprian. in lib. 1 Testim. ad Quir. cap. 96, pag. 387.

Matth. xi, 2. Brixian., Vercellen., Veronen. et SanGerman., in carcere; et ita S.Illarius in Comment. in Matthæum tom. I, pag. 721. Corbeien., in carcerem.

Math., x1, 28. Brixian., vos requiescere faciam. S. Hieronymus in epistola 148 ad Celantiam, tom. 1, pag. 1094, requiescere faciam vos.

Matth. xm, 14. Brixian., Vercellen. et San-Germanen., mysterium; et ita S. Irenæus.

Matth. xvi, 21. Brixian., Vereellen. et Veronen., oportel; et ita S. Ireneus.

Matth. xv, 21. Brixian., si peccaverit. Lucifer quoque Calaritanus in lib. u pro S. Athanasio habet, si peccaverit, etc.

Matth. xix, 21. Brixian. et Corbeien., vende omnia, quæ possides. S. Ambrosius in lib. de Offic. Ministr. cap. 11. pag. 11, vende omnia bona tua. Philastrius hæres. 98, vende et omnia, quæ habes.

Matth. xx, 9. Brixian., Veronen. et Corbeien., primo et sccundo loco habent, Osanna; et ita S. Iren, in lib. IV contra Hæreses tom. I, pag. 240. Matth. xxi, 9. Brixian. et San-Germanen., in excelsis; et ita S. Irenæus.

Matth. xx1, 33. Brixian., turrem; Vercellen. et Veronen., turrem..... colonis: et ita Lucifer Calaritanus in lib. 1 pro S. Athanasio. Corbeien. quoque...... colonis.

Matth. xxII, 7. Brixian., et mittens exercitum suum. S. Irenæus habet, et mittens exercitus suos, etc.

Matth. xx, 37. Brixian., ex tota anima tua; et ita S. Zeno Veron. in lib. 1, tract. 2, de Fide, Spe et Charitate, pag. 21.

Matth. XXIV, 15. Brixian., Vercellen. et Veronen, quod dictum est; et ita S. Irenæus in lib. v contra Hæreses tom. I, pag. 322.

Matth. xxvi, 9. Brixian., venundari multo pretio ; Vercellen. et Veronen., venundari pretio ; et ita S. Ambrosius in Exposit. Evang. secund. Luc. lib. vi; Corbeien., venundari pretio mul:o.

Matth. XXVI, 14. Brixian., dicitur Judas Scariothes; Vercellen., dici..... Judas Scarioth supple lacunam ex Regin Suec. mss. relatis in Divin. Biblioth. S. Hieronymi, qui habent, dicitur Judas Scarioth. Veronen. Judas dicitur Scarioth; Corbeien., Scariot.

Matth. xxvi, 36. Brixian., donec vadam illuc orare; Vercellen., donec eam illuc orare; et ita S. Hilarius in Commentar. in Matthæum. Veronen., donec eo illuc orare.

Matth. xxvII, 9. Brixian, filii Israel. Et ita S. Augustinus in lib, u de Consensu Evangelist. tom. III, part, I, pag. 114,

C

Matth. xxvi, 34. Brixian., dederunt ei bibere acetum cum felle mixtum. Versio quoque Sancti Matthari in Græcis nonnullis exemplaribus præfert, oblatum fuisse Christo acetum cum felle mixtum. Et ita Syr., Orig., Hieron. Sed plures optimi manuscripti codices cum Volgata legunt, vinum, quemadmodum et recurrit in Sancto Marco, et apud veteres plures tam Græcos, quam Latinos.....

Matth. xxvII, 55. Brixian., Vercellen. et Veronen., a longe videntes: tò videntes Marci est.

Matth. xxvi, 7. Brixian., Vercellen., Veronen. et Corbeien., præcedit; et ita S. Augustinus de Consensu Evangelist. tom. III, part. 1, pag. 155.

Joan. 1, 4. Brixian., Verce'len., Veronen., Corbeien., Gat. et Mm., vita est; et ita S. Hilarius, et S. Ambrosius in lib. in de Fide, cap. vi. pag. 504. Joan. II, 4. Brixian. et Mm., et nasci; et ita quidam lib. mss. Divin. Bibliothec. S. Hieronymi.

Joan. m, 5. Brixian., natus fuerit; et ita S. Cyprianus in epist. 72, ad Stephanum papam, de Concilio, pag. 180.

Joan. v, 28. Brixian., et me scitis, et nostis unde sim. S. Hilarius in lib. vi de Trinitate tom. II, pag.155, neque me scitis, neque unde sim, nostis?

Joan. vi, 14. Brixian. secundo loco habet, unde veni; et ita S. Ambros. pag. 174.

Joan. ix, 25. Brixian., Vercellen. et Corbeien., cacus eram, et, etc.; et ita S. Ambrosius in epist. class. 1, tom. II, pag. 1697.

Joan. x, 16. Brixian., Veronen. et Corbeien., unus grex; et ita S. Cyprianus in lib. de Unitate Ecclesiæ Catholicæ pag. 255, et in epist. 76, ad Magnum, de baptizandis Novatianis, pag. 209.

Joan. xII, 31. Brixian. et Vercellen., nunc judicium est hujus mundi; et ita S. Gaudentius in sermon. 12, pag. 146.

Joan. xIII, 29. Brixian., quia, etc. Quidam mss. Div. Biblioth. Sancti Ilieronymi, et codices fere omnes S. Augusti habent, quia dicit ei.

Joan. XIV, 17. Brixian., nec novit. Vercellen., nec agnoscit; et ita S. Ambrosius in lib. 1, de Spir. sanct. cap. 4, pag. 611, et in Exposit. Evang. secund. Luc. ; Veronen. habet, nec cognoscit.

Luc. 1, 2. Brixian., Et ministri fuerunt verbi. Budrus, Hamm., Cappell., Vall., Vatab., Pisc., Gem:ar. et ex antiquis Origenes in Luc. homil. 1, Ambrosius, Euthymius hic, Hieronymus Præfatione in Matthæum, el text. Graec., Υπηρέται γενόμενοι τοῦ λόγου, Ministri fuerunt verbi.

Luc. 11, 49. Brixian., Vercellen., Veronen. et Gal., nescitis, etc. Tertullianus pag. 516, non scitis.

Luc. 1, 5. Brixian., in directum; et ita codex Claromont. S. Irenæi.

Luc. vn, 42. Brixian., Quis ergo eorum, etc. S. Cyprianus, Quis illorum, etc.

Luc. XXIV, 24. Brixian., Vercellen., Veronen., Corbeien. et Gat., non viderunt; et ita quidam mss. Div. Bibl. S. Hier. et S. Augustinus in lib. u de Consensu Evangelistarum tom. III, part. II, pag. 140. Marc. v, 43. Brixian. et Veron., et jussit illi duri manducare. S. Irenæus, et jussit ei dare manducare; Clarom. ejusdem S. Irenæi cod. habet, dari, etc. Marc. x, 25. Brixian., ad orationem; et ita S. Cyprianus in lib. In Testimoniorum ad Quirinum cap. 22, pag. 378.

Matth. xiv, 3. Brixianus et Veronensis legunt, Fratris sui Philippi. Græcus quoque post illa verba, fratris sui, addit Philippi, ex Marc. vi, 17.

Joan. i, 5. Deest Sancto in Brixian. et Veronen.; et ita hodie in omnibus Græcis, et plerisque Latinis exemplaribus; in Tertul. libro de Baptismo, et libro de Anima; in S. Cyprian. epist. 73, ad Jubaianum, de hæreticis baptizandis, pag. 187; et in S. Ambros. lib. in de Spiritu sancto cap. 10, pag. 677.

Luc. 1, 5. Brixian. et Veronen., omnibus. In Græco quoque codice est mão, id est omnibus, quod Syrus Interpres ad personas refert, interpretans Lucam,

quasi dicat, se assectatum esse oculatos testes, et A ministros ita non accipit metaphorice verbum πaρпxolovOnxóti, assecuto, pro assequi mente ea, quæ facta et dicta sunt; sed proprie, pro, assectari aliquem.

Luc. 1, 35. Deest ex te, in Brixian., Veronen., ut etiam in pluribus Latinis exemplaribus, in sancti Ambrosii Exposit. Evang. secund. Lucam pag. 1300, in nonnullis Biblicis libris Reginæ Suecorum, et in Gallicanis plerisque mss. S. Augustini lib. n de Consensu Evangelistarum. Verum ea verba leguntur ab Irenæo, Tertulliano, Novatiano cap. 19 de Trinitate, aliisque antiquis scriptoribus, et versionibus Syr. et Arab. relatis a Millio in edit, text. Græci.

Luc. v, 26. Brixian., Prophetis; et ita duo libri. mss. Div. Bibl. sancti Hieronymi.

Luc. ix, 48. Brixian., quicumque me recipit, recipit eum; Vercellen., quicumque me recipit, non me recipit, sed eum, etc. Veron. et Corbeien. non me recipit, sed eum, etc. Hilarius Diaconus, qui Ambrosiaster dicitur, in Epist. ad Romanos cap. 1, pag. 41, qui me recipit, non me recipit, sed eum, etc.

Matth. xx, 35. In Brixian. et Corbeien. omittuntur verba illa, ut impleretur, quod dictum est per Prophetam dicentem: diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem: nec leguntur apud Origenem, Euthymium, Theophylactum, S. Hilarium; S. Augustinum lib. 11, de Consensu Evangelistarum tom. III, part. 11, pag. 121; Titum Bostrensem; versiones Syriacam, Copticam, Arabicam, Æthiopicam; editionem Complutensem, et codices Græcos manu exaratos quamplurimos relatos in Variis Lectionibus Millii. Desunt etiam in aliis codd. præferentibus Latinam Veterem Vulgatam Italam. Sunt qui putant, hæc ab Joanne in Matthæum irrepsisse Librariorum licentia. Ego vero Vulgatæ lectionem sequor.

B

Joan. x, 22. Brixian. et Corbeien., Facta est autem Dedicatio in Hierosolymis. Nomen illud, T yzaina, derivatur ab zuvies, de novo aliquid C facere, quo verbo LXX Literpretes reddunt verbum. Hebræum 22, initiavit, dedicavit, et apud dictos Interpretes ἐγκαίνια, ἐγκαίνισις, ἐγκαινισμός, id est, innovationes, innovatio. Verbum autem Hebræum, sicut et nomen, usurpantur in Veteri Testamento de quavis Dedicatione sive prima, sive instaurata, puta cum nova domus incipit habitari; attamen usu factum videtur, ut ¿yzaivia, encœnia, accepta sint pro aliqua renovatione, sive instauratione Templi ; quod deducimus ex Hebræorum Kalendario, in quo, duo tantum memorantur celebranda Encenia Templi, nec mentio fit Salomonicorum: priora in mense Kasleu, vigesima quinta die, qua Machabæi restituerunt Altare Holocaustorum; et ideo (ut I Machab. IV, 59, legimus) statuit Judas, et fratres ejus, et universa Ecclesia Israel, ut agatur dies Dedicationis, vnaivio, pou, Altaris in temporibus suis ab anno in annum per dies octo, a quinta et vigesima die mensis Casleu cum lætitia el gaudio. Altera encania, quæ reperiuntur D in Kalendario Judaeorum, Dedicatio est, sive instauratio Templi facta sub Zorobabele in mense Adar, ut videre est apud Esdram, cap. vi, vers. 16.

Joan. x1, 56. Brixian., Quid vobis videtur? quia non veniet ad diem festum? Sunt qui Græcum Ti dozei ὑμῖν; ὅτι οὐ μὴ ἔλθῃ εἰς τὴν ἑορτήν; cum interrogatione legunt, Quid vobis videtur? annon veniet ad diem festum?

Matth. xi, 45. Brixian. et Veron., negotianti; et ita S. Cyprian. in lib. 1 Testimon. ad Quirinum pag. 372, et in lib. de Opere et Eleemosynis, in aliquibus ss; item S. Ambrosius in lib. II de Abraham, cap. 9, pag. 343.

Matth. x, 46. Brixian., qui inveniens unam prætiosam margaritam. S. Cyprianus in lib. de Opere et Eleemosynis pag. 305, ubi autem invenit pretiosam margaritam, omissa voce una, quæ deest pariter in Vercellen., Veron. et San-Germanen.

Matth. xx, 15. Brix., Haud non licet mihi facere de meum quod volo? Veteres libri quidam ferunt, Aut non licet mihi, quod volo facere de re mea? Græcus, Η οὐκ ἔξεστί μοι ποιῆσαι ὁ θέλω ἐν τοῖς ἐμοῖς, Aut non licet mihi facere quod volo in meis? et ita Syr. et Antiqua Vulgata. S. August. in serm. 87 habet, Non licet mihi quod volo, facere de meo?

Joan. 1, 3. Brixian. et Gat., natus fuerit, et ita aliqui mss. Latini codices relati in Divin. Bibliothec. S. Ilieronymi, pressius Græco textui.

Joan. vi, 12. Brixian. et Vercellen., non ambulavit; Veron., non ambulabit. S. Ambrosius in lib. de Fide Orthodoxa contra Arianos, cap. 2, pag. 350, non ibit.

Joan. vm, 54. Brixian., Gat. et Mm., noster est; el ita Græca quædam exemplaria, et duo mss. libri Lat. relati in Divin. Bibliothec. S. Hieronymi.

Joan. ix, 12. Brixian. et Veronen., dixerunt autem ei. Vercellen., dixerunt ergo ei; et ita quidam mss. codices in Divin. Bibliothec. S. Hieronymi.

Joan. x. 29. Brixian., Vercellen. et Veronen., rapere illud, etc. (Veron. omittit, illud). S. Ambrosius in lib. in de Spiritu sancto cap. 16, pag. 689,

rapere ea, etc.

Joan. xx, 31. Brixiau. et Veronen., Jesus Christus est Filius Dei. S. Irenæus quoque legit, Jesus est Filius Dei.

Joan. x1, 50. Brixian. et Gat., expedit nobis; el ita Græcus, ui, nobis.

Joan. xi, 7. Brixian., Veronen. et Mm., sine, elc.; et a duo miss. Divin. Bibliothec. S. Hieronymi, et S. Gaudentius in sermon. 13, pag. 153 postremæ Editionis.

Joan. xv, 2. Brixian., Veronen. et Corbeien., ut fructum plurimum adferat. S. Hilarius in Tract. in psalm. x1, tom. I, pag. 87, ut fructum ampliorem ferat. Vercellen., ut fructum ampliorem adferat.

Joan. xvi, 11. Brixian., non bibam, etc. et ila S. Hilarius in tractatu in psal. CXXXVIII, tom. 1, pag. 508 et in libro x de Trinitate num. 30. Corbeien., nonne bibam, etc.

Joan. xx, 51. Brixian., Veronen. et Gat., vilam ælernam; et ita S. Irenæus.

Luc. 1, 54. Brixian., Veronen., Corbeien. et Gat., memorari; et ita vetus Interpres, teste Millio in Proleg. ac quidam libri mss. Bibliorum relati in Div. Biblioth. S. Hieronymi. S. Irenæus quoque in lib. in contra Hæreses tom. I, pag. 185, habet remi nisci.

Luc. 11, 58. Brixian., et Veronen., Hierusalem; el ita vetustissimus Bibliorum codex Corbeiensis, et alii plures Latini libri. Item S. Irenæus in lib. In contra Hareses, tom. I, pag. 187, et S. Augustinus in lib. I de Consensu Evangelistarum tom. III, part. I, pag. 38. Corbeien. habet, Jerusalem. Gal., in Hierusalem. et ita Græcus textus.

Luc. v, 37. Brixian., discubuit; Vercellen., accumbere; Veron., recubuit; Gat. et Mm., accubuit: et ita S. Ambrosius, et plurimi mss. libri in Div. Bibl. S. Hieronymi.

Luc. Ix, 29. Brixian., me confusus fuerit.. confundet eam; Vercellen., confusus fuer.. me. fundet. S. Ambrosius in epist. class. II, tom. II, pag. 1077, me confusus fuerit.... confundar et ego eum, etc.

Joan. ix. 61. Brixian., sed primum permitte mihi renuntiare his, qui, etc., et ita S. Augustinus in lib. II, de Consens. Evangelist. tom. III, part. 11, p. 55. Corb. Bibl. iis, qui, etc., conformiter S. Augustino lib. de Consen. Evangel. tom. II, part. 11, p. in Speculo de Evangel. sec. Lucam tom. III, part. 1,

Matth. xxvi, 40. In Brixian. et Corbeien. omittitur, vah; et ita in textu Græco, et in S. Augustini

127.

p. 769.

ÉPISTOLA BLANCHINI ALTERA.

describitur codEX MS. GRÆCO-LATINUS EVANGELIORUM ET ACTORUM, IN BIBLIOTHECA CANTABRIGIENSI ASSERVATUS.

Cl. ac doctissimo viro Philippo abbati Garbellio pa- A quam adhuc, quod sciam, si Montfauconium, paucostricio Brixiano Joseph Blanchinus Veronensis S.

P. D.

Non es nescius, Garbelli doctissime, quantam Sacrarum litterarum cultores perceperint utilitatem ex insigni illa editione Vulgatæ Antiquæ Latinæ et Itala Versionis Evangelii secundum Matthæum, e vetustissimis erulæ Monumentis, studio et labore D. Joannis Martianay, Presbyteri Benedictini e Congregatione S. Mauri, quain ipse primum Parisiis anno 1693 litterario orbi tradidit. Quod quidem vel ex eo aperte cognosci potest, quod ubique Liber ille ita feliciter exceptus est, ut venalis hodierna die apud nostros Italos bibliopolas minime reperiatur; quamvis nullus exsistat Divinarum Scripturarum studio incensus, qui ejus lectione carere ullo modo possit. B Quare in Prolegomenis hujus Evangeliarii Quadruplicis, quoniam mihi opus erat de antiqua Itala versione Latina multa præfari, ne forte viderer aliquibus rem a sapientissimo Martianæo multo diligentius, majorique cum dignitate, quam de me polliceri auderem, jam actam, agere, existimavi longe melius huic editioni consultum, et a me prudentius factum iri, si te, aliosque Italæ versionis amatores invitassem (a) ad legenda Prolegomena ejusdem Martianæi, qui illud argumentum singulari eruditione tractavit. Nunc ergo ad ostendendum, Italam, quæ erat verborum Græcorum tenacior, cum perspicuitate sententie, nostro Evangeliario quadruplici contineri, Græcum originalem textum, in antiquioribus mss. Jibris præservatum, adeamus. Si enim, inquiebat S. Hieronymus, ad Damasum scribens, Latinis exemplaribus fides est adhibenda, respondeant quibus? tot enim sunt exemplaria pene, quot codices. Sin autem veritas est quærenda de pluribus, cur non ad Græcam originem revertentes, ea, quæ vel a viliosis Interpretibus male reddita, vel a præsumptoribus imperitis emendata perversius, vel a librariis dormitantibus aut addita sunt, aut mutata, corrigimus? Et paulo post : Hæc præsens Præfatiuncula pollicetur quatuor tantum Evangelia, etc., codicum Græcorum emendata collatione, sed Veterum. Sanctus quoque Augustinus in lib. 11 de Doctrina Christiana eamdem regulam tradit. De Italæ versionis interprete, ope Latinorum codicum emendando, non est meum statuere, verene aliqui sentiant, an secus. At illud meum est multis D ostendere, æquum esse mihi concedi, ut ego de Itala non minus tuto judicare possim, ex Græcorum verborum tenacitate, cum perspicuitate sententiæ. Millii editionem N. T. tu jam legendo, et pervolvendo trivisti cum autem pleraque illorum, quæ contulit, Exemplaria, pervetera esse constet, nec quis(a) Vide Prolegomena, col. 0000 et seq.

C

que alios excipias, cujus sint ætatis, formæque, prodiderit; non alienum putavi testari tibi, quid de illis opiner. Codicem Evangeliorum Cantabrigiensem Græco-Latinum antea describam ex eodem Millio. Et quamvis sint illæ membranæ per aliquos vel Ogygiæ, numquam tamen propter eas adducar, ut aliquem versum mei Quadruplicis Evangeliarii castigem; quoniam, si eas quandoque sequare, falleris, aut falles. Est equidem Codex ille antiquissimus, sed mendosus, ut cæteri. Retinet ipse antiquam italam, quæ tamen cariosas et edentulas lectiones habet.

Græci adeundi sunt codices, sed incorrupti, sine quibus nemo putet Italam inveniri, ac inventam, absque maculis edi posse. Ego neque Doctoris Maximi institutum satis laudare, nec aliquorum animositatem satis mirari queo, quibus labor Hieronymi, qui aditum sibi ad purissimos Græcos fontes pro emendando Latino quatuor Evangeliorum codice patefecit, improbatur; quoniam correctionem suam ex cœnosis illis ac turbulentis Latinorum interpretum lacunis hauriendam esse non duxit. Censores habuit Hieronymus sua etiam ætate; qui, ut ejus labori moras necterent, fidemque detraherent, atque opus quod aggrediebatur, suspectum Ecclesiis efficerent, præmonuerunt ignarum vulgus, ut caveret sibi; quoniam a Latinis exemplaribus recedebat. Sed in defensione, quam pro se beatissimo papæ Damaso scripsit, ita eum (cupiens amoliri a se illam opinionem) alloquitur, et dicit: Novum Opus facere me cogis ex veteri; ut post exemplaria Scripturarum tolo Orbe dispersa, quasi quidam arbiter sedeam; et quia inter se variant, quæ sint illa, quæ cum Græca consentiant veritate, decernam. Pius labor, sed periculosa præsumptio, etc. Quis enim.... cum in manus volumen assumpserit, et a saliva, quam semel imbibit, videril, discrepare quod lectitat, non statim erumpat in vocem, me falsarium, me clamitans esse sacrilegum, qui audeam aliquid in veteribus libris addere, mutare, corrigere? Adversus quam invidiam duplex causa me consolatur, quod et tu, qui Summus Sacerdos es, fieri jubes; et verum non esse, quod variat, etiam maledicorum testimonio comprobatur. Et post pauca: Magnus hic in nostris codicibus error inolevit; dum, quod in eadem re alius Evangelista plus dixit, in alio, quia minus putaverint, addiderunt : vel dum eumdem sensum alius aliter expressit, ille, qui unum e quatuor primum legerat, ad ejus exemplum cæteros quoque æstimaverit emendandos. Unde accidit, ut apud nos mista sint omnia; et in Marco plura Lucæ, atque Matthæi; rursum in Matthæo plura Joannis, et Marci; et in cæteris

reliquorum, quæ aliis propria sunt, inveniantur. Hoc A cus, cum eadem iπypuрñ: ita nempe dispositis libris

etiam codici Brixiano, quem ego tuo munere publici juris facio, quemque tu, vir cl., insigni epistola tua, in fronte primae partis hujus editionis impressa, mirifice illustras, non semel accidit; sed maxime Ms. Cantabrigiensi Græco-Latino, cujus hic descriptionem attexo, antequam tibi sistam præcipuas lectiones nostri Evangeliarii Quadruplicis, quæ cum textu Græco Vulgato aliisque decem Romanis codicibus manu exaratis magis concordant.

Descriptio codicis ms. Græco-latini, Evangeliorum et Actorum in Bibliotheca Cantabrigiensi asservati (a). Membranaceus codex est in quarto (uti vulgo loquimur) grandiori. Evangelia, et acta Apostolorum complectitur. Lacerum, et sexaginta ac sex foliis mutilatum (e quibus decem circiter supplevit aliunde recentior calamus), initio belli civilis apud Gallos, anno 1562, ex cœnobio S. Irenæi, Lugduni, postquam ibi in pulvere diu jacnissel, nactus est Beza : ipsumque, mox ut absolvisset majores suas, quas vocat, adnotationes, dono dedit Academiæ Cantabrigiensi, anno 1581, missis una litteris, in quibus suum aperit de Codice isto consilium. In Academiæ istius Bibliotheca jam repositi variantes lectiones primus, quod sciam, collegit, Patricius Junius: qui et ipse tradidit eas cl. Puteanis fratribus, Puteani Morino, etc.; Morinus, seu alius quispiam, Stephano Curcellæo. Sed et Usserius exemplar hoc ad editio nem N. Test. anni 1624 Elzevirianam accurate contu

istis, ut Apostolorum Evangelia præponerentur Evangeliis Apostolicorum, quomodo Marcum, et Lucam, Apostolorum comites vocat Tertullianus (b). Marci Evangelio suffixa est etiam notula, significans post illud proxime poni librum Actuum. Verum hæc est scribæ recentioris. Sequens enim folium, quod prima facie duodecim postremos versus Epistolæ tertiæ D. Joannis exhibet, altera primam partem capitis primi Actorum, clare indicat Exemplar hoe jam olim præter Evangelia et Acta, complexum fuisse Catholicas saltem Epistolas. Epistolam vero Joannis tertiam (prætermissa Judæ, nisi tamen in hoc, ut in aliis quibusdam cod. Epistolæ Jacobi fratris annexa fuerit) subsecutum fuisse librum AcB torum. Sic enim ms.: Epistola Joannis tertia explicit. Incipit Actus Apostolorum. Codici ipsi ad oram (ne quid intactum prætereamus) ascripta sunt varia: 1° Sectiones Ammonianæ, charactere codicis ipsum probe simulante, sed pleniori nonnihil, ac nigriori. Solæ hic incedunt, et absque comitatu codicis Eusebiani, quo, ad quam quæque tabulam spectat, estenderetur. Nempe Scriba, cum jam baud adesset ei minium forte, quo Canonem characteribus rubris exprimeret, ad mentem Eusebii (c), scriptionem ejus in aliud tempus distulisse videtur, ac postea ex oblivione, aliaque aliqua causa impeditum fuisse, quominus ipsam ex instituto describeret. 2° Sparse hire inde vocule ἀρχὴ, τέλος, καὶ λέγε, ὧδε στῆκε, initium et finem Lectionum Ecclesiasticarum denotantes, ut

lit, ejusque varietates, ut et aliorum insuper quin- C
decim mss. codicum, cum Waltono communicavit,
in Bibliorum TolvykáτTwv tomo sexto, sive appen-
dice reponendas. Exemplar ipsum quod attinet, de-
scriptum est quidem illud litteris grandiusculis, sive
uncialibus, absque omni verborum distinctione, li-
neis non in unam eamdemque longitudinem expor-
rectis, sed omnino inæqualibus, longioribus aliis,
aliis brevioribus, velut i tot texnov, in quibus
sedulo a descriptore cautum est, ut Græca, et La-
tina sibi invicem responderent, verbum fere verbo,
servato plerumque etiam eodem ipso verborum or-
dine. Græca sinistram paginam occupant, dextram
Latina. Periere duo prima folia ad tertiam, sive
paginam quintam, incipit Latina versio (Matth. 1,
12): Post transmigrationem autem Babylonis, etc.; D
ad paginam sextam textus Græcus, cap. 1, vers. 20,
παραλαβεῖν Μαριάμ, etc. In Evangeliis, Matthaum
proxime sequitur Joannes, idque consilio ipsius Di-
gestoris; ad calcem enim Matthæi hæc habet :
Εὐαγγέλιον κατὰ Ματθαῖον ἐτελέσθη, ἄρχεται Εὐαγγέλιον
xutà 'Iwάvvny. Joannem sequitur Lucas, Lucam Mar-
(a) Millioin Prolegomenis in novum Test. Græcum,
pag. 132.

(b) Lib. iv, contra Marcion., cap. 2.
(c) Ep. ad Carpianum,

(α) Χῦ γενε, αναγνισμα περη το σαββατο, μεταιμορφος αναγνισμα, αννάγνωσμα περί του κυριακή, αντ να γνισμα εις την παρασκυγην, ανναγνισμα περί του σαββατου εις την ευκήνηουν εγκαίνησιν ανναγνισμα περι Το κυριακο των προφουτισμάτων, τον απολυσηον, etc,

et lectionum quarumdam tituli, foeda ac barbara manu exarati (d). 3° Capita quædam rerum in Evangeliis tractatarum horrido charactere exarata, aliquando in marg., sæpius autem in summa pagina (e). Notule autem hæ, reliquæque jam dictæ, non unius alicujus descriptoris erant, imo nec unius sæculi. Aliqua pervetusta sunt, aliæ posterioris paulo ævi, aliæ inferioris multo adhuc ætatis; aliæ tantum non hodiernæ, seu etiam plane recentes : singulæ Latinorum quorumdam, ut videtur, qui, animi gratia, vocabulorum portenta ista, uti polerant, depinxere. Certe textus ipse codicis, Græcus pariter ac Latinus, est Latini scribæ. Quod ostendit Simonius (f), ex similitudine characterum textus utriusque; ex litteris pure Græcis in oppositam ver. sionem admissis; ex ipso instituto codicum hujusmedi Græco-Latinorum; qui certe Græcis usui esse non poterant, (quid enim ipsis cum versione, seu etiam lingua Latinorum?) sed in Occidentalium om· nino gratiam confecti videntur; ut textu Graco scilicet e regione Latini posito, haberent jam, quibus facultatis aliquid in Græcis, unde et S. codicem me

(e) Matth. ix. 35, et x, 1, ubi agitur de morborum curatione, et electione Apostolorum, exstat hæc notula : του θεραπιει και τον αποστόλον, Ι. e. περὶ τοῦ θεραπεύειν, καὶ τῶν ἀποστόλων ; alibi ista : τον γραμ ματέον και φαρισειν, h. e. περὶ τῶν γραμματέων καὶ φαρισαίων ; alibi ista : Αποστολον και τον υιων Ζεβεδέον, 1. ε. περὶ τῶν ἀποστόλων, καὶ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου. (f) Hist. Crit. textus N. T. cap. 50.

lius intelligere eis liceret, et Latina sua, sicubi opus A exhibere, quam ediderant ipsi Evangelista, sed, obesset, emendare: denique ex mendis ipsius exemplaris ypapinois, quorum aliqua satis clare produnt amanuensem Latinum; v. gr. 'Hpwdous, 'Iwávvous, Ιωάννει, Σαμαριτάνων, φλαγελλώσας, λεπρώσου, et ejusmodi alia. Et jam quidem ad ipsius codicis partes accedimus. Latina, translationem Italicam exhibet, qualis tum temporis interpolata ferebatur, ante castigationem flieronymi. Græcum vero textum mirifice corruptum ac depravatum, hujusmodi tamen, qui originem certe duxerit ex iis fontibus, ex quibus manavit Italica Versio. Nempe cum exemplaribus interpretum italorum, et apographis inde deduclis ita omnino actum arbitror. Exemplaria, quibus interpretes ipsi usi sint, sicut aliquantulum hine inde passa fuerant a Scribis (id enim ex Syriaca, B aliisque Versionibus aliquibus ad consimiles cum ipsis Codices adornatis omnino constat): ita in cœteris egregie referebant Apostolicam dictionem. Quod autem in Latinorum manus devenerint, dedueti exinde codices mendosi prodiere. Scripti nimirum, non uti extera exemplaria Orientis, a seribis Græcis, linguæque adeo patria haud nesciis, qui textum nitidum fere, probeque curatum emisere; sed a notariis, quales in Occidente ferebat ista ætas, misere indoctis et barbaris, qui de libris, quos descripturi erant, nihil fere norant, præter ipsas litteras. Hine certe tractu temporis, major multo adhuc, immo vero tandem infinita plane vitiorum, et injeclitiarum lectionum vis Codicibus istis ingruebat. Mox enim, yt e Latinis doctiores aliqui excerpta undecumque scholia, et insigniores pericopas ascripsissent ad oram suorum exemplarium, librariis ea transcripturis illud negotii datum erat, ut universam hane farraginem marginalem in Apographi sui corpus transmitterent. Hujusmodi codices nonnulli hodieque exstant misere, supraque omnem modum mixti et maculati. Pervetusti plerique omnes, et eximix olim apud Occidentales auctoritatis; eoque certe majoris, quod interpolatis istis Versionem istam magis magisque accommodatam dederint Latini alii. Hinc enim haud quaquam dubitatum erat, quin Græca, quibus Latina hæc tam probe respondebant, originarium illum textum integrum et illibatum exhibuerint, ad quem expressa fuerat Italica versio. Consentientia, sic ut diximus, Græca hære, et Latina, primum certe diuque, ut videtur, seorsum, et in distinctis voluminibus incedebant. Postea autem, quod apud Occidentales linguæ Græcæ studium aliquantulum florere cœperit, eruditis e re visum est, originarium textum, et versionem sub oculum simul exhibere; idque vel in eadem pagina, quod in nonnullis libris factum videmus ; vel in diversis, ut in aliis aliquibus, ac speciatim in hoc Cantabrigiensi.

servato dumtaxat S. Texius ordine, ac historia, singula Evangelia absolutioria ac pleniora reddere. Hue enim faciunt intromissæ in cujusque Evangelii textum particule variæ, integræque periodi reliquorum : hue transposita in unoquoque plurima, ob historiæ claritatem huc traduciæ ex Evangeliis Epixoπuí : huc interpolationes aliæ innumeræ. Verum et in aliam plane sententiam pertrahunt nonnulla vocabula pro genuinis alia, neutiquam navτzórepa, adeoque ad historiæ claritatem ac ubertatem nihil conferentia: mutationes numerorum, casuum, generum, temporum, passim factæ absque omni causa: transpositiones infinitæ, quarum nulla idonea ratio vel fingi poterit: contracta denique plurima, et excisa hinc inde partes, et quidem totæ sententiæ, quæ mirifice ad historia Evangelica: integritatem faciunt. Neutiquam enim hujusmodi prætermiserit, cui constitutum fuerit ex unoquoque Evangeliorum conficere integram historiam Evangelicam, et quasi Diatessaron. Immo vero certum illud unum, Digestorem hujus textus, in hisce libris Evangeliorum, et Actuum grassatum fuisse pro arbitrio; addidisse, sustulisse, mutasse, plane uti ferebat animus; multoque, ut verbo dicam, labore illud egisse, ut textus ipsorum Evangelistarum, magna sui parte, in alium quemdam transformatus incederet. E locis codicis vitiosis et interpolatis, pauca dumtaxat hic notabimus. In Evangelio Matthæi, insignis illa pericope de primis accubitibus cœnæ (cap. xx, vers. 28) in interpolatis hisce Græce jam primum

Hujus certe, de quo jam agimus, Græca quod attinet, vix dici potest, quam supra omnem modum in iis digerendis licenter se gesserit, ac plane lascivicrit Interpolator, quisquis ille. In animo ipsi fuisse prima fronte credideris, non quidem textum ipsum

C

apparet : 'Yueïs dé Enteîte èx puexpoù avšñoui, xai in peitovos harroveisa (sic enim legendum) sisepzóμενοι δὲ κ. 7. λ. cujus cum partem posteriorem ex Lucæ, cap. xiv, vers. 8, sumptam nemo non norit, tum certe prior (quod nondum a quoquam observatum, quod sciam) ortum habuit ex Græcis Cant, ejusdem Evangelii, cap. xxII, vers. 27, 28: 'Eyo yàp év μέσῳ ὑμῶν ἦλθον οὐχ ὡς ὁ ἀνακείμενος, αλλ' ὡς ὁ διακονῶν καὶ ὑμεῖς αὐξήθητε ἐν τῇ διακονίᾳ μου, ὡς ὁ διακονῶν, οἱ διαμεμενηκότες κ. τ. λ. Cap. xxi, vers. 32, cum in parobola de filiis duobus in vineam ire jussis, quorum prior se non iturum dixit, iverit tamen, posterior iturum se, sed non iverit cum voluntatem Patris in cod. aliquibus fecisse diceretur oxutos, seu posterior (ut in Latinis mendosis ante Hieronymum), neque vero aliter haberet exemplar interpolatoris nostri; quo in Scribas et Sacerdotes, filio posteriori in ipsius textu comparatos, quadrare: hæc parabola, expuncto, fecit ἰδόντες μετεμελήθητε, contra omnem codicum fidem, et sententiam Salvatoris. Apud Marcum, cap. 11. vers. 26, particulam ¿ñi 'Abíáðup toû apxupέws, ceu historiæ veritati haud consentaneam, sustulit: ut et verba, πᾶς γὰρ πυρὶ ἁλισθήσεται, cap. IX, vers. 49, quod forte absurda viderentur. Alia mutavit, Evangelicæ veritatis studio. Cap. xv, vers. 25, cum in exemplari suo fuerit, îv dè ¿pa «pita, καὶ ἐσ ταύρωσαν αὐτὸν, crucifixio vero non nisi ad horam sextam, seu paulo ante contigerit, ne quid falsi (ut ipsi videbatur) diceret Evangelista, mutavit icraú

« ElőzőTovább »