Oldalképek
PDF
ePub

CXVIII. HÆRESIS CULPAM FILIORUM IN

PARENTES TRANSFUNDENS.

1

A CXIX. HÆRESIS DE LIBRO DEUTERONOMII.

i

4

3

Sunt quidam, qui turbantur & hæretici de Deute. ronomio, in quo Moses h cum exiret de corpore, huncque librum conscriberet de quatuor libris repetendo, in quo veluti prioris Legis firmamenta decernit, Christique carnalem præsentiam plus contestatur, non parvo ducuntur errore aliter sentientes. Nam quæ in Lege, id est in Exodo, scrip. la sunt, eadem et in ipso i libro continentur; solum autem hoc videtur plus ab eo dictum, quia addidit: Prophetam vobis suscitabit Dominus Deus vester de fratribus nostris, sicut me, audietis eum (Deut. xvIII, 15, 18); erit autem si quis eum non audierit, radicitus eradicabitur (Ibid., 19). Quidam enim putant de Deuteronomio dictum ab eo, quod et in ipso (Deut.

Est hæresis, quæ in Exodo cum audit quod Mosi occurrerit angelus in diversorio ubi applicaverat, eumque vellet interficere, non ejus filium qui nondum fuerat circumcisus; non parvum hinc sibi assumit scandalum. Si enim et ita quis vult sentire, quod minas eis tendebat angelus, quia transactis diebus statutis, id est octo, in quo oportuerat circumcidi masculum, non fecissent, Deique præceptum ita contempsissent : ideoque in parva ætate constitutorum culpa filiorum non est illorum, quantum parentum eorum, ut scriptum est. Unde cum intelligeret, quod culpa esset parentum non infantis, statim, inquit, accepto calculo circumcidit puerum mater ejus, cujus visu sanguinis illico recessit ab B v, 5) acceperit in monte iterum tabulas conscriptas eodem angelus (Exod. iv, 25, 26), mortisque pœnam quam ei minabatur inferre, omni modo removerat. Non enim Moses in illa hora dignoscitur circumcisus, f sicut quidam opinantur, sed filius ipsius est circumcisus; quia quod ante sub Patriarchis et Lege jubebatur, tardo opere, non veloci implebatur a populo, aut parentibus quorundam, ut scriptum est (Jos. v, 5, 7).

lapideas, cum in Exodo bis (Exod. xxiv, 12); cognoscitur accepisse, atque in montem ascendisse. Rationis est itaque, ut quod 1 Legis et gratiæ erat, manifestaretur de Christo Domino; m ut quod in Lege per umbram celebratur, in Christo carnali præsentia diffusa cœlesti gratia ex credentibus nuntiaretur, ipsumque in libro conscriptum omnibus velut testimonio traderetur.

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

octo, in quo octavo oportuerat sin pari ætate

3 præsentiam contestatur

Namque in... Exodo quæ ante scripta sunt
5 putant Deuteronomium
in Christi... cœlestis gratia... ipsoque

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

a In Exodo. iv, 24, ad quem locum præter inter- C pretes conferenda est Joan. Frischmuthi diatriba, et Vesperarum Gorinchemensium auctor p. 5 seq. FABRIC.

b Parentum eorum, ut scriptum est. Exscindendum nimirum esse eum, qui filium suum octavo die non circumcidisset. Genes. XVII, 14. FABRIC.

c Accepto calculo circumcidit puerum. Sic LXX, ñpov, calculum, quos in hac voce sequitur Philastrius, cætera aliter exprimens. Hebraica versio Pagnini, petram; Vulg., acutissimam petram. Cultellum petrinum circumcisioni adhibitum memorat Augustinus n de Peccat. orig. contra Pelagium 30, non quod necessarium fuerit petrino cultello uti, sed festinanti matri talis culter primum occurrit, cum hæc circa Arabiam Petræam agerentur, ubi major petrarum quam ferri copia est, et usus, ut recte notatum a Lap. in Exod. iv, 25. De lapideis cultris, tam sacris quam profanis usibus adhibitis, plura apud Stephanum Morinur, Exercit. de Linguis part. 1. c. 9, p. 288 seqq. Videsis Munsterum quoque ac Drusium in Criticis sacris Jos. v, 2. GALEARD. Mater ejus. Sephora uxor Mosis. FABRIC.

* LXX καὶ ἀπῆλθεν ἀπ' αὐτοῦ. FABRIC.

Sicut quidam opinantur. Est hæc etiam sententia eruditi viri Hermanni ab Hardt, quem, isi placet, vide in libro de circumcisione Judæorum capite 4. FABRIC.

Hæretici de Deuteronomio. Obscurum est quid hac hæresi sibi velit Philastrius, nisi forte illud quod erraverint qui existimarunt in Deuteronomio non repeti eadem quæ superioribus quatuor libris scripta fuerunt, sed tradi quæ post illa Moysi accidissent. FABRIC. Hæretici de Deuteronomio. Videtur Fabricio obscurum quid sibi hạc hæresi voluerit Philastrius, cum satis aperte innuat, ab hæreticis

D

hisce anonymis rejectum fuisse Deuteronomium, eo quod Moses in eo Christi carnalem præsentiam plus contestatur; dicit enim mox quod eadem quæ in Exodo scripta sunt, in ipso Deuteronomii libro continentur, solum autem hoc videtur plus ab eo dictum quia addidit : Prophetam vobis suscitabit Dominus Deus vester de fratribus nostris; deinde concludit conveniens fuisse, ut quod Legis et Gratiæ erat, manifestaretur de Christo Domino, ipsoque in libro (Deuteronomii scilicet) conscriptum omnibus velut testimonio traderetur. Hoc porro referendum fortasse ad Samaritanos, quos dixerat supra, cap. 7, quatuor tantum Moysi libros recipere; nam et ipsi Christum Dominum uti Dei Filiuin non exspectabant, quod Philastrius ibidem testatur: Christum Dominum Dei Filium in Lege et Prophetis nuntiatum ante, non credentes. GALEARD.

h Cum exiret de corpore. Non diu ante obitum. FABRIC.

i Christi carnalem præsentiam. Verbis quæ mox ex Deut. xvi adducuntur. FABRIC.

i In ipso libro. Deuteronomio. FABRIC.

Rationis est itaque. Sic cap. 98, nullius rationis itaque. FABRIC.

i Legis et gratiæ. Supra cap. 109. Fabric.

m Ut quod in Lege per umbram celebratur. Locus hic salebrosus et impeditus vitio librariorum hoc modo videtur restituendus; nam primum pro cele. bratur, quod est in Hamburg. editione, legendum celebrabatur, ut habet Corb. cod., itemque Basil. et Lugdun. editio; deinde pro in Christo et ipsumque, quod præferunt tres editiones, ex ms., in Christo et ipsoque; ita ut fit: In Christi carnali præsentia diffusa cœlesti gratia credentibus nuntiaretur, ipsoque in libro conscriptum omnibus velut testimonio traderetur.

GALEARD.

CXX. DE NUPTIARUM LEGITIMARUM CONTEM A atqué de eis nos omnes itidem parturierit. Idéoque

1

PTORIBUS.

post prævaricationem, d in dolore parturies filios (Gen. m, 16), inquit; quia ergo de parentibus habemus illis prioribus prævaricationis iniquitatem communem carnis, atque generalem ex hæreditate prima descendentem in omnes, ut dixit Apiostolus: e Sicut per unum hominem mors introivit in omnes homines (Rom. v, 12). Hoc enim jus conjugii a Deo promulgatum laudatur quotidie, ac f benedicitur consuete; nam et quod erat primum & ostendit tristitia, et quod Christi gratia cœleste credentibus erat allatura magnum gaudium, nuntiavit dicens : Si quis non regeneratus fuerit ex aqua et Spiritu, ʼn non intrabit in regnum cœlorum (Joan. 11, 5). Ideoque in psalmo eo præscius futuri gaudii, testatus est dicens : Asperges me hyssopo et mundabor, lavabis me et super nivem dealbabor (Psal. L, 8); ut per eum nos eliam credentes in salutari baptismo cum eo pariter gratulemur.

3

h

a Quidam sunt hæretici, qui cum audiunt David dixi-se in quinquagesimo psalmo, quod in iniquilate conceptus sum, et in peccato peperit me mater mea; æstimant ita dixisse prophetam, quod jus nuptiarum legitimum iniquitatem esse dixerit atque peccatum. Cum ante dicatur in Geneseos libro: Nascimini, et multiplicamini, et implete terram (Gen. 1, 28). Et b Honorandæ nuptiæ (Hebr. x1, 4). Nam si ita quis senserit, ergo et justi tot tantique in iniquitate concepti sunt, com et in ventre sanctificati sint, ut Patriarche (Gen. xxv, 23), Prophetæ (Jerem. 1, 5), Judices (Judic. x1, 5, 7; xvi, 17), Jeremias (Ubi sup.), et Joannes Baptista beatissimus (Luc. 1, 15), ut scriptum est. Sed ignorant В quod alio modo dixerit propheta David, non de naturali generatione, sed de transgressione Adæ patris nostri, et Evæ, qui post transgressionem mandati pulsi de paradiso genuerant filios; atque inde quasi matrem omnium post iniquitatem transgres- Sunt quidam Hæretici, qui de divisione orbis sionis mandati, eam sic concepisse, atque eam ita terræ, et partitione habitationis, recte non senpeperisse docuerit. Quomodo enim de se dicebat tiunt: disputantes quod Græci coeperint, aut ÆgypDavid in iniquitate conceptum, et in peccato ge- tii, aut Pers, describere orbem terræ universum, nitum, quum legitimo jure natus sit, electusque a i non beatus Noe suis filiis tribus post diluvium diDeo (I Reg. xvi, 12; I Par. xxix, 4) ad tantam re- viserit, dederit, ac definierit, et partierit ordine. gni gloriam peteretur, ut de eo scriptum est? Non Unde postea historiographi accipientes velut quasergo hic in iniquitate, aut in peccato genitum edo- dam semitas, diversis sunt falsitatibus ementiti. cebat; sed parentes nostros Adam, et Evam vo- Tribus itaque filiis Noe, Sem, Cham, et Japhet luit ostendere, quod ante admisso peccato, id est omnem divisit orbem terrarum, et tradidit. 1 Sem transgressione mandati, postea sic genuerit filios, C quidem orientalia Indiæ, Persarum usque ad partem

[ocr errors]

CXXI. DE DIVISIONE ORBIS HÆRESIS.

4

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

1 concepti sunt, cum in
in iniquitate se conceptum aut in

⚫ gratiá cœlestis

• itaque suis filiis beatus Noe... usque in partem

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

[blocks in formation]

b Text. Græc., Timios ó jáμos èv não. FABRIC. c Parentes nostros Adam, et Evam. Addendum hocce Philastrii suffragium aliis Veterum de peccato originis testimoniis apud Vossium Historia Pelagia næ pag. 115. FABRIC.

4 LXX, Ἐν λύπαις τέξη τέκνα. FABRIC.

e Text. Graec, Ωσπερ δι' ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθε, καὶ διὰ ἁμαρτίας ὁ θάνατος, καὶ οὕτως εἰς πάντας ἀνθρώπους ὁ Θάνατος διῆλθεν. Ilec verba, inore suo, contracta Philastrius apposuit. FABRIC.

f Benedicitur consuete. Apud Judæos, et Christianos semper obtinuit mos per ispoλoyiav, sive benedictionem sacerdotalem, nuptias solemniter inadgurandi, de qua vide sis Joan. Seldenum in uxore Hebræa lib. n cap. 28 et 29, Jac. Gretserum de be nedictionibus lib. n c. 43, et auctorem dissertationis Gallice editæ, Diss. historique sur l'usage de la bénédiction nuptiale (Journal des Savants A. 1703, p. 23-72), ut prætereain Scriptores alios de hoc argumento quos laudavi in Bibliographia antiquaria

D

c. 20, § 3. Formulas veteres benedicendi conjugibus congessit Edmundus Martene ad calcem partis secundæ libri 1 de Antiquis Ecclesiæ ritibus. FABRIC. g Ostendit. David nimirum in verbis supra allatis Psal. L, 6. FABRIC.

Text. Græc., où dúvatai eioελ0ɛïv. FABRIC.

i Asperges me hyssopo. De usu hyssopi gunting, sive abstergente, videndus Cotelerius ad Epistolam Barnabæ c. 8, p. 26, et D. Theodori Dassovii To uanapitov diss. de lustratione Hebræorum edita Witeberga A. 1692. FABRIC.

i Non beatus Noe. Si Georgium Syncellum p. 45 audimus, Noe divino oraculo monitus, xUTA TOY BE xpnopòv, inter filios suos orbem terrarum divisit anno ætatis 934, mundi 2576. At enim Jac. Perizo nius p. 288 Origg. Babylonic. totum hoc confictum esse putat ex male intellectis verbis Genes. xi, 4, πро Toй Siασπaρñva. Et magnus Bochartus lib. 1 Phaleg. cap. ult. Non satis capio, inquit, quomodo potuerit Noa inter filios orbem dividere, cujus multo maxima pars nondum erat cognita. Dices Noam fuisse prophetam, et orbis singulas partes Dei ferelatione sibi notas designasse filiis. Sed Scriptura tacente nostrum non est hæc divinare. Tamen huic sententiæ Philastrius hæsit ita mordicus, ut pro hæreticis habeat har de re dubitantes. FABRIC.

* Semitas. Ex una scilicet falsitatis via semel aperta. FABRIC.

1 Sem quidem orientalia Indiæ. Sulpicius Severus lib. 1, c. 6: Sed filiis Noe ita divisus orbis fuit, at

aliquam Meridiani; Occidentis, Septentrionis usque A reperiebatur concessus time temporis, major eres

1

ad montem Libani, finesque ibi suum primogenitum habiturum fixa sententia confirmavit. Cham etiam secundo filio omnes Syrias, et dioceses Ægypti, Africæ, Æthiopum ingentem latitudinem prope fines tendentem Oceani, atque Ilispaniarum censendo distribuit, possidendamque eam atque habitandam spiritu divino pronuntiavit; in medio autem usque Cappadociam, id est Tauri montem, fines habere concessit. Tertio autem Japhet nomine, Cappadociam ingredientibus, atque a Cilicia exeuntibus loca frigida, quæ Armeniæ, Bosphori, Ponti, Thraciæ, Pannoniarum, Illyrici, Italiæ, et occidentis universas partes, jussu divino ei statuendo attribuit.

4

3

a

Et de primo quidem b xxv generationes numerat

cendo eidem numerus postea amplificabatur adventurus quam duobus ejus fratribus, ut et media, et extrema loca, id est Chananæorum, Ægyptiorum, Afrorum, Persarumque teneret imperia. De quo postea Romani sunt editi, victores orbis terrarum, atque rectores universarum gentium : unde cognoscimus Romanos, Latinos, Italos de Japhet genus deducere, atque hos orbem terrarum sua sub ditione tenere f quotidie, atque ante sæpius tenuisse. S. quid autem falsitate Græcorum putatur esse antiquum, temporale modis omnibus ipsorum auctoribus testantibus comprobatur, Solone testante Atheniensibus, quod i ab Ægyptio audierit sacerdote, dicente ei: Solon, Solon, Græci vos semper

7

descendisse. De secundo xxxv id est de Cham. De B estis novelli, atque pueri. Græcus autem numquam

[blocks in formation]

Sem intra Orientem, Japhet Occidentem, Cham medis contineretur. Conferenda sunt quæ præter Syn cellum Epiphanius hæresi LXV1, 83, Eutychius tom. II Annal. p. 52 seq., Chronicon Paschale p. 26, Cedrenus p. 13, Freculsus lib. 1 Chron. c. 27. Hisce e recentioribus jungendi præter Bochartum iu Phaleg, et eruditos lnterpretes ad Genes. x, Allatios ad Eustathii Hexaemeron p. 237 seq., et Eduardus Bernhardus ad Flavii Josephi Antiquitat. lib. I c. 6, et Franciscus Blanchinus in Historia Veterum monumentis illustrata c. 18, p. 203 seqq., qui secutus Lactantium lib. 1 c. 11, inde putat Græcos finxisse divisionem inter Saturni filios, Jovem cui Oriens, Plutonem cui pars Occidentis, et Neptunum cui maritima cum insulis obtigerunt. A Philastrio dissentit auctor Recognitionum Clementis lib. 1, c. 30, ubi ait ex Noc liberis seniorem fratrem (Semum) eam quæ est in medio terræ suscepisse, in qua est regio Judœœ: juniorem tero (Japhetum) Orientis plagum sortitum esse, Chamum autem Occidentis accepisse. FABRIC.

C

Bosphori, Ponti. Irrepsit mendum in liamburg. editionem, in qua pro Bosphori occurrit Bosphorici, uti etiam in Lugdunensi; at in Corb. ms. et in editione Basileen. recte Bosphori. Sic pag. seq. Hamburgensis, et Lugdun. habet, Sem, quum minori, non D satis bene, et consentit Basileen. quoque; verum Corb. cod. melius Sem, cui cum minori. GALEARD.

b xxv generationes. Genes. x, 22 seqq., ex Semi posteris memorantur XXVI: 1° Elam, 2° Assur, 3' Arphaxad, 4o Lud, 5o Aram, 6o Cainan, 7° Uz, 8° Ul, 9° Gater, 10° Mosoch, 11° Sala, 120 Eber, 15° Phaleg, 14° Jectam, 15° Elmodad, 160 Saleth, 17° Sarmoth, 18° Iarach, 19° Odorra, 20 Æbal, 21o Decla, 22o Eval, 23 Abimael, 24o Saba, 25o Uphir, 26o Eveila, 27° Jobab. FABRIC.

eDe secundo xxxv. Genes. x, 6 seq., ex Chami posteris numerantur xxx: 4o Chus, 2o Mesrain, 5o Phud, 4o Chanaan, 5o Saba Chusi F., 6o Evila, 7o Sabatha, 8° Rhegma, 9o Sabathacha, 100 Saba Rhegiæ F., 11° Dadan, 12o Nebrod, 13o Ludiim,

14° Nephthalim, 15° Enemetiim, 16° Labiim, 17o Patrosoniim, 18° Chasmoniim, 19° Philistiim, 20° Caphthorim, 21° Sidon, 22o Chettæus, 23o Jebusæus, 24 Amorrhæus, 25° Gergesæus, 26° Evæus, 27° Arrachæus, 27° Asennæus, 28° Aradius, 29° Samaræus, 50° Amathi. FABRIC.

a Quintadecima tantummodo. Genes. x, 2, Japheti posteri 15: 1° Gamer, 2o Magog, 5o Madi, 4o Jovan, 50 Elisa Japheti F., 6o Thobel, 7o Mosoch, 8° Thiras, 9o Aschanaz, 10° Riphath, 11° Thogorma, 12° Elisa Jovanis F., 15° Tharsis, 14" Cetii, 15° Rhodii. FABRIC.

e Dilatet. Alludit ad Japheti nomen quod a verbo n dilatandi significationem habet. FABRIC.

Quotidie. Illo nempe tempore quo hæc Philastrius scribebat. FABRIC.

Temporale. Recentis et non adeo longæ retro ætatis. lia supra c. 110 et 112 et mox hoc ipso capite: Temporalitatem cum suam volunt obumbrare, et proximo i19; quod est temporalitatis in Paganitate vanissima. FABRIC.

Solone. Apud Platonem, Timæo p. 474 : ̃a zóλov, Σόλων, Ἕλληνες ἀεὶ παῖδές ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἐστιν.... νέοι ἐστὲ τὰς ψυχὰς πάντες, οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι' ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν, οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. Eudem locum laudant Justinus inartyr cohortatione ad Græcos p. 13, Cyrillus 1 in Julian. pag. 15, Chalcidius p. 12, aliique quam plurimi. FABRIC.

i Ab Egyptio audivit sacerdote. Proclus in Timæum pag. 31 (ex Manethone ut suspicor) referens nomina sacerdotum Ægyptiorum, cum quibus Solon in variis Egypti provinciis versatus fuit, conjicit hunc qui verba ista ad eum dixit, fuisse sacerdotem Saiticum, nomine Pateneit: Ενέτυχε δὲ Σόλων ἐν Σάει μὲν, Ἱερεῖ ὀνομαζομένῳ Πατενεῖς, ἐν ἡλιουπόλει δὲ Ωχλαπῖ, ἐν Σεβεννύτῳ δὲ Εθιμὼν ὡς αἱ τῶν Αἰγυπτίων ἱστορίαι λέγουσιν· καὶ ἴσως οὗτός ἐστιν ὁ Σαΐτης ἱερεὺς ὁ πρὸς αὐτὸν τὰ ἑπόμενα λόγων. FABRIC.

omni sæculo factum est, sicut et eorum Scriptura testatur Gentilium.

CXXIII. HÆRESIS DE SIGNIS ZODIACI

ET ORTU HOMINUM.

emanare, atque inde sumentes græci historiographi A loco interdum modico, illud autem diluvium & in duo aut tres diversa velut monimenta conscribentes, a temporalitatem cum suam volunt obumbrare atque abscondere, a suis testibus mendacissimi judicati sunt atque comprobati. Cum enim quinquaginta de ipsis consentiunt de antiquitate nostra, id est Græci, Ægyptii, Chaldæi, Syri, duo autem aut tres dissentiunt: justius est multis consonantibus in unum, quam duobus aut tribus dissonantibus historiographis acquiescere, quia multi illi verius quam duo edixe

runt.

CXXII. DE DILUVIO HÆRESIS.

2

Alia est hæresis, quæ dicit i secundum duodecim Zodiaci signa,nasci homines, sicut i Mathematici illi vanissimi, totiusque erroris et sceleris assertores hæcque audientes interdum indocti quam plurimi lege Dei dimissa, mathematicorum inservire non dubitant vanitatibus: unde completur Apostolica sententia: Coluerunt et servierunt creaturæ potius quam Creatori (Rom. 1, 25). Et iterum: Videte ne quis vos decipiat per philosophiam et inanem fallaciam secundum elementa mundi, et non secundum Christum;

Est et hæresis, quæ dicit b sub Deucalione et Pyrrha diluvium fuisse antiquius, quam quod sub Noe factum est. Quod pagani transferentes mutatis nominibus impio modo, et arcam velut in Græcia B quoniam in ipso habitat omnis plenitudo divinitatis corfuisse post diluvium asserunt ; et d quod est temporalitatis in paganitate vanissima, ab eis velut antiquum cum multo mendacio prædicatur. Et quod factum est in Thessalia loco brevi, velut factum ubique, id est in mundo, a paganis furacibus edocetur. e Quod fuit quidem post annos in Thessalia, fin COD. MS. SANGERM.

3

1 Alia est hæresis... fuisse antiquissimum
sub Noe beato factum est
3 in omni mundo

poraliter (Coloss. 11, 8). Ergo ignorant quod Zodia ista duodecim, quæ ab illis dicuntur, diversa sunt climata, diversæque regiones in orbe terrarum a Deo disposite ut inhabitentur, locorumque ac temporum diversa temperamenta statuta sint, ut calidum, frigidum, siccum, et humidum, ut m quatuor angulis LECTIONES VARIANTES. Zodia nasci homines e quatuor

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

a Temporalitatem. Brevitatem per quod duravere temporis. FABRIC.

I

b Sub Deucalione et Pyrrha. Res decantata poetarum, et aliorum scriptorum monumentis, de qua nolo verbum addere post ea quæ viri docti ad Ovidium 1 Metamorphos. Franciscus Blanchini Veronensis in eruditissimo opere quod italice edidit Rom. 1699, in-4o, de Historia Veterum monumentis probata cap. 17, p. 187 seq., Octavius Falconerius de nummo Apameensi, typum diluvii Deucalionei exhibente Rom. 1667, et tomo x Thesauri antiquitatum Græcar. Gronoviani. Georgius item Schubartus in Enarratione parergica Metamorphoseos Ovidianæ de diluvio Deucalionis in eodem tomo x obvia, et Jenæ 1684, in-4", separatim in lucem data. FABRIC.

c Arcam velut in Græcia. Hærentem in monte Parnasso. Vide Plutarchum de solertia animalium p. 968, Lucianum de Dea Syria tom. u, p. 661. FABRIC.

a Quod est temporalitatis. Quod ante non adeo multa sæcula contigit, circa A. 1514 ante natum Christum octingentis amplius post diluvium a Mose descriptum annis. Vide Scaligerum ad Eusebii num. CCCCXC. FABRIC.

C

e Quod fuit quidem post annos in Thessalia. Prio- D res editiones minus bene: quod fit. FABRIC.

f In loco interdum modico. Ponit interdum pro interea, ut Seneca Epist. 95 qui humani generis tutelam gerunt, interdum curiosi singulorum. Si mss. codices suffragarentur, pro interdum legerem inter Oetam et Pindum. FABRIC.

In omni sæculo. Per totum orbem terrarum. Sic infra cap. seq., quatuor angulis sæculi, id est mundi.

Sicut et eorum Scriptura. Gentiles poetæ ubi diluvium Deucalioneum describunt, illud toto orbe terrarum aiunt prævaluisse :

Omnia pontus erant, deerant quoque littora ponto. FABRIC. iSecundum duodecim Zodiaci signa nasci homines. Longævos, vel brevis ævi, felices, vel infelices prout

[ocr errors]

horoscopus thematis natalitii in gradum hunc, vel illum Zodiaci inciderit. Præcipue Philastrii ævo stellarum viribus humana astringi opinabantur Priscillianistæ, ut constat e Leonis Magni epistola 15 (93), ad Turibium. FABRIC. - Secundum x Zodiaci signa. In editione Basileensi Sichardi legitur secundum XII Zodia, quam lectionem exhibet etiam Corb. cod., ut infra quoque Ergo ignorant quod Zodia ista XII, quo in loco Basileensem lectionem retinuit Fabricius, licet priore loco mutaverit substituens secundum xu Zodiaci signa, quemadmodum minus recte habet etiam Lugdun. editio. Zádov autem signum cœleste dixit Philastrius Græca voce, eodem modo quo supra cap. 109, nomen idoli a Græca formatione trahit, quasi sit dous dolos, formæ prævaricatio; ut etiam cap. 85, biothanatos, et cap. 103, pogonias nominat; immo c. 129 habet ana septuaginta duo, quod in Latino Scriptore incredibile fortasse videri posse, ait Fabricius eodem loco. GALEARD.

i Mathematici illi vanissimi. Astrologi Genethliaci. Vide, si placet, quæ notavi ad Sextum Empiricum pag. 214. FABRIC.

Lege Dei dimissa. Quæ divinationes ejusmodi prohibet Levit. xx, 6 et 27, Deuter. xviu, 10, Is. vin, 19. FABRIC.

1 Elementa mundi. Astra. Vide supra cap. 61 et 109. FABRIC.

m Quatuor angulis sæculi. Mundi cardinibus, e quibus ventorum potens quaternio. FABRIC.-Humidum ut quatuor angulis sæculi. Tò ut hic gratis additum ab imperitis librariis, quamvis illud retineant tum editiones, tum etiam Corb. cod.; idemque mihi cens sendum videtur de particula in quæ paulo post occurrit ubi legitur respirantes in invicem, melius enim respirantes invicem. Sic c.122 præcedenti, ubi Fabricius emendavit, quod fuit quidem post annos in Thessalia in loco interdum modico, nescio an potius retinenda sit lectio vulgata, cui etiam Corb. cod. consentit, quod fit quidem post annos in Thessalia in locuinterdum modico. Philastrius nempe fortasse Thessaliam posuit pro tota Græcia, ut diluvium sub Deucalione et Pyr

sæculi, e quibus cum veluti pleni qualitate fontes A tet ante tribunal Christi, ut recipiat unusquisque ea quæ exuberant flatu, respirantes in invicem virtute nimia insita proprie, mixtioneque existente salubri: rursum cum diffunditur eorum ubique mixtio, amœna temperies salutis inde cunctis habitantibus subministretur, atque ita divina potentia mortalibus vita dulcis, et prospera concessa a Domino, et impertita non ignoratur.

CXXIV. DE ANIMABUS SCELERATORUM
HÆRESIS.

C

Nec deest hæresis, quæ dicit animas a fenerariorum, sceleratorum, et homicidarum, et aliorum talium b transire in dæmones, ac pecudes, et bes. tias, et serpentes: ignorantes quod anima hominis cum exierit de sæculo, sive bona, sive mala, id est pia, atque impia, ab angelo ducitur in locum statu- B tum, ut in futurum percipiat juxta quod gessit in hoc sæculo constituta. Si quis autem hoc ita putaverit fieri, paganitatis, et vanitatis philosophorum magis quam christianitatis videtur habere consortium ; cum dicat Apostolus: Omnes nos manifestari opor

d

h

gessit in hoc corpore (II Cor. v, 10). Et iterum: In inferno autem quis confitebitur tibi (Psal. vi, 6)? Animæ itaque natura non vertitur in naturam alteram; sed cum & voluntate contemnit ac negligit Dei præceptum, studiisque legitimis ac salutaribus inhærere dissimulat, futuro judicio pœnarum se dedicans, non alia nisi morum causa pecudibus cognoscitur comparanda, non natura, sed moribus, ut scriptum est i. Non ergo naturæ pecudum, sed moribus in hoc sæculo similes efficiuntur hujusmodi bomines Pagani, Judæi, et alii quamplurimi. Nam et Salvator Judæis 'cum diceret: i Vos de diabolo estis patre vestro (Joan. viii, 44), non natura, sed sceleritatis moribus et beluinis sensibus similes, arguendo et judicando manifestabat. Et Joannes Judæis dixit: k Progenies viperarum (Matth. 11, 7).

[ocr errors]

CXXV. HÆRESIS DE CHRISTI DESCENSU AD
INFEROS.

1 Alii sunt hæretici, qui dicunt Dominum in in

COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES.

1 Alia est hæresis... venerariorum " videtur ambire

Et iterum quod non derelinques animam meam in infernum. Confitetur tibi. Animæ itaque

4

non aliis morum causa nisi pecudibus
et alii plurimi

6 sensibus eos similes

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

rha Thessalicum, cum Bœotico Ogygis conjungeret; ideoque dixit quod fit quidem post annos in loco interdum modico, quasi ejusmodi inundatio in Thessalia, hoc est in Gracia, parvo annorum spatio interjecto C consueta foret. Nam inter diluvium, seu inundationem quæ fuit sub Ogygio, eamque quæ sub Deucalione contigit centum fere et septuaginta annos numerat Augustinus xvin de Civ. 8, notante ibi Ludovico Vives. Eodem cap. 122, ubi in Hamburg. habetur factum ubique, id est in mundo. Basileen. editio aliquanto melius in omni mundo, et sic legit etiam Corb. cod. Quod autem Philastrius paulo post ait in omni sæculo, intelligendum est in omni mundo; sicut etiam seq. cap. quatuor angulis sæculi idem est ac quatuor angulis mundi, ut notavit etiam Fabricius. GALEARD.

a Fenerariorum. Qui iniquo fenore premunt inopes. Fenerarios et subdolos jungit Firmicus 1, 8. Mathes. Cato de Re rustica proœmio: Majores nostri sic habuerunt, et ita in legibus posuerunt, furem dupli condemnari, feneratorem quadrupli. FABRIC.

Transire in dæmones. In indice Augustini c. 78, hæc hæresis Tertulliorum dicitur. Apud Isidorum, Honorium, Rabanum, et Gratianum, eadem tribuitur Tertullianistis. In Tertulliani tamen certe scriptis, quæ exstant, illa new iquam defenditur. Vide Jac. Pamelium paradoxo Tertullianeo 11. Ab auctore Prædestinati cap. 78 parum apte huic hæresi qui adstipulantur, vocantur Peripneumones. Origeni præter rem impingi ostendit Joan. Biptista Crispus de Philosophis caute legendis p. 464 seqq. FABRIC.

c Ab angelo. Vide Interpretes ad Lucæ x1, 22, et S. Macarium homilia 22. Judæorum hanc fuisse sententiam disces etiam ex versione Samaritana Genes. v, 24, et Targum Cantic. iv, 12. Confer Jac. Vindeti librum de vita functorum satu pag. 46 et 70. FABRIC. a Paganitatis, et vanitatis philosophorum. Maxime eorum qui ex Fythagoræ schola, vel Platonis, dogma de metempsychosi, sive animorum in alia non bumana solum, sed aliorum etiam animalium corpora transmigratione defensitarunt. Ab Egyptiis haustam illam doctrinam notat Zacharias Myulenæus episco

D

pus libro contra Mundi æternitatem scripto, p. 184. FABRIC. (Libri hujus e Græco elegantem versionem Italice dedit Patavii, editam anno 1735, vir cl.Joannes Antonius Vulpius; quem summo viro Dominico Lazzarino to paxapity profitendis humanis litteris academia Pitavina nuper suffectum, jure optimo gratulamur. GALEARD.)

• Graev., Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκασ τος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν. Quæ sequuntur verba, ɛïtɛ άyuðòv, ɛt̃tɛ xaxòv, brevitatis causa Philastrius et hoc loco, et cap. 125 prætermisit. Rufinus in Symb. p. 26, ut recipiat unusquisque propria operis sui, prout gessit sive bona, sive mala. FABRIC.

In naturam alteram. Dæmonum, vel bestiarum ; ita enim statui a quibusdam supra dixerat, impiorum animas in dæmones transire, vel bestias. FABRIC.

g

Voluntate. Sponte, liberi abusu arbitrii.
FABRIC.

h Dissimulat. Id est, renuit, negat, recusat. Sic apud Augustinum Serm. 121 de diversis c. 22: Si ergo digne perierunt, qui Noe ædificante arcam, dissimulaverunt: quid digni sunt, qui Christo ædificante Ecclesiam, a salute dissimulent? FABRIC.

i Ut scriptum est. Psal. xxxII, 9, II Petr. 1, 22, et aliis in locis, ubi cum animalibus homines impii conferuntur. FABRIC.

j Gree., Ὑμεῖς ἐκ πατρὸς τοῦ διαβόλου ἐστέ. Νοη quia Diabolus creavit, sed quia vos eum imitamini, inquit ad illum locum Augustinus. FABRIC.

Græc., yevvýμara èxtovav. Similiter ad Judæos Christus ipse Matth. x11, 54, XXIII, 33. FABRIC.

1 Alii sunt hæretici. Citatur præsens Philastrii locus a Gregorio Magno lib. vi, epist. 15. Danaus ad Augustin. cap. 73 hanc hæresin vocat Liberatorum; auctor Prædestinati c. 79, Adecerditarum. Non Origeni autem solum, ejusque præceptori Clementi Alex., sed multis etiam aliis Ecclesiæ doctoribus (li sunt nempe August. lib. xii de Gen. ad litt. c. 33, Epiphanius hær. 46, Ambrosiaster in cap. iv ad Ephes., quos citat a Lap. in I Pet. m, 49, § Quæres secundo, Laudans quoque Philastrium, diceusque ab eo inter

« ElőzőTovább »