Oldalképek
PDF
ePub

a

de aqua autem quam ego ei dedero, si biberit, non sitiet in A tiones etiam docentes et velut phylacteria habentes, æternum, sed erit ei salìens in vitam æternam. a Quippe erat gratia christiani baptismi salutaris humano generi concessa a Domino Salvatore.

immo potius exercentes maleficia, eadem percolebant atque inde alligaturas et tutamina sua portabant, et portant in pectore, quæ Dominus ubique e in Lege vetuerat fieri, quia paganæ cæcitatis hæc erat impietas. Has igitur beatissimus Ezechias rex impressiones sive sculptiones deleri jussit, atque ferro radi penitus, atque exscindi; æreum etiam serpentem deponi, alque f frangi præcepit, & pro quo merito est liberatus a Domino de obsidione tanta Persarum et Assyriorum, tunc temporis qui venerant captivare Judæorum populum atque civitatem, ut illa nocte qua timebat Barbaros rex Ezechias, i Angelus Domini de cœlo descenderet, ceatumque et octoginta quinque millia alienigenarum obsidentia civitatem nocte si

XXI. HÆRESIS OB ENEUM SERPENTEM. Hæresis est quoque in Judæis, quæ serpenti sacrificabat, et usque ad Ezechiam regem Judæorum, camdem impietatem celebrabat. Serpenti enim, b in libris Regnorum, usque ad Ezechiam sacrificabat æreo populus Judæorum quem Moyses (Num. XXI, 9), facere jussus fuerat in exitu Israel de Ægypto: cum a serpentibus morderentur Judæi murmurantes, atque deperirent inique, jussit Dominus ut faceret Moyses serpentem æreum, ac suspenderet eum in medio populi supra lignum, et qui intuebantur in eum salvabantur a plagis atque diversis vulneribus. B lenti percuteret, atque omnes homines exanimes alIlli ergo serpenti æreo usque ad regem Ezechiam sacrificabat Judæorum populus, formationes etiam in lapide magno velut obelisco, qui erat in templo positus pro columna, et in eo incisiones et impressiones manu hominum, ut et litterarum quarumdam sculpentes Judæi, et d formulas diversas tollentes et ponentes in lamina, bajulabant in collo incanta

que mortuos mane regi, omnique Judæorum populo
demonstraret.

XXII. HÆRESIS SUBTERRANEIS IN LOCIS AD
OMNEM TURPITUDINEM APTA.

i Alia est hæresis, ut Ezechiel propheta Dei jussu pervidit sub terra in spelunca stantes septuaginta viros seniores Judæorum, tenentes thuribula, * di

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

a Quippe erat. Priores editiones minus bene, erit. b In libris Regnorum. Libro-IV, cap. xv, 4, legas Israelitas usque ad regis Ezechia tempora serpenti areo adoluisse incensum, sive Ouμiãoai. Cietera ex traditione a Philastro addita sunt FABRIC.

c Formationes etiam. Per formationes quas Philaster vocat, et incisiones, impressionesque intelligit characteres et figuras telesmaticas columnæ illi insculptas, quibus vim averruncatoriam tribuerunt homines superstitiosi, uti serpenti æreo Parisiis reperto, de quo Gregorius Turonensis vin, 33. Non defuerunt etiam qui serpentem ipsum a Moyse erectum habuerunt pro telesmate ejusmodi, quam sententiam confutat Natalis Alex. in selectis capitibus Hist. Eccles. veteris Testamenti, ætate Iv, diss. 6, et in Curiositatibus inauditis Gaffarellus cap. 6, § 7. FABRIC.

d Formulas diversas tollentes. Sensus est, fuisse qui ex illis characteribus quosdam describerent in laminas, descriptosque gestarent instar amuletorum, quæ mox phylacteria, et Latino vocabulo quod idem significat, tutamina appellat, et alligaturas sive reρiάupata, de quibus copiose Joan. Christianus Frommanus libro de fascinatione, et Jacobus Wolfius in scrutatore amuletorum. FABRIC.

e In Lege. Levit. xxvi, 1, et Dent. xvi, 22, quæ sunt in praeceptis negativis x et xiv. FABRIC.

Frangi. n IV Reg. xvi, 4, hoc est comminui, ut a Moyse vitulus Deut, x1, 21. Videant igitur qui serpentem illum adhuc ostentant in columna integrum Mediolani in templo S. Ambrosii, quem singulari libro descripsit Petrus Paulus Bosca Biblioth. Ambrosianæ præfectus. Conf. Geo. Hieron. Welschium de vena Medinensi pag. 67 seq. et Wagenselium Tòv paxapitnv in præfat. ad librum germanice editum de more Judæorum Germanica Hebraicis seribendi litteris, ubi effigiem illius serpentis exhibet.

FABRIC.

8 Pro quo merito. Veteres passim meritum ponuut pro virtute et actione bona, quæ Deo placet, et quam ille præmiis dignatur. Loca collegit Thomas Mortonus in Antidoto. Dicitur scilicet meritum, quod gratiam meretur, id est consequitur; hoc enim est mereri, ut in illo Zosimi Papa: O felix culpa, quæ talem meruit habere Salvatorem! Etiam pro cul

C

pa meritum poni notavit Andreas Schottus n Observ. humanarum 16, Desiderius Heraldus ad Arnob. lib. 1, pag. 50. FABRIC.- Adde Elmenhorstium ad Arnob. pag. 48, Buchnerum ad illud Prudentii Hymno de Natali Christi vers. 110:

Meritis respondet congrua;

ex quibus recte conficias vocabulum hoc pérov, seu medium esse, et bene juxta ac male factum notare; de quo plura habes in Thesauro Fabro-Buchneriano p. 1451, cui succinit Martinius in Lexico Philologico. GALEARD.

b Persarum et Assyriorum. Sennacheribus qui Jerosolyma incassum obsedit IV Reg. xvIII seq. Assyriorum et Arabum rex dicitur Herodoto lib. 11, cap. 141. FABRIC.

i Angelus Domini de cœlo. IV Reg. xix, 35, an gelum bonum fuisse colligit S. Antonius apud Athanasium in hujus vita, ex eo quod sine tumultu rem peregerit. Eleganter et diserte stragem hanc ab angelo editam describit S. Nilus, narratione secunda.

FABRIC.

i Alia est hæresis. De qua jam dictum supra cap. 14, ex Ezech. vi, 10, 11, 12.

Diversis formarum sculptilibus. Equidem vir maximus Hugo Grotius pictas tantummodo has Panthei D subterranei imagines fuisse contendit. (Favet Grosio Hieronymus ad hunc locum Ezechielis vm, 10: Nou solum idolum zeli, sed et omnes Templi parietes diversis idolorum imaginibus pingebantur, ut nulla esset bestia quam non parietis pictura monstraret; el certo picturam memorat non solum Vulgata, sed etiam Paraphrasis Chaldæa. Quod Grotius addit ad eumdem Ezechielis locum, pingere tales formas in paricubus morem fuisse Trogloditarum narrante Philastrio, falsus est vir summus; nam cap. 14, ubi Philastrius loquitur de Trogloditis, de pictura ne verbum qui

dem. GALEARD.) Sed vocabulum quod LXX

reddiderunt διαγεγραμμένον, potest etiam non absur de accipi de sculptili. Cæterum Ezechieli, qui in Babylonia tum temporis versabatur, hoc omne in visione tantummodo a Deo monstratum, non in templo ipso Hierosolymis præsentem rem præsen tis oculis subjectam esse, lubens mibi persuadeo.

FABRIC.

versisque formarum sculptilibus sacrificantes eos- A progeniem processisse monstrabat, ut ex eis à Baalitæ dem, atque eadem adorantes.

[blocks in formation]

e

f

appellarentur. Nam ut est genus aut Graccorum, aut Anitiorum et aliorum, ita ex parentibus suis omnis illorum emerserit progenies, ut ex uno nomine impia generatio Belitæ dicerentur. Itaque morLui cum in monumentis ponerentur, et progenies illorum itidem sepulta in eo loco, hoc nomine a suo populo meruit a posteris nuncupari, ut Belitæ appellarentur a sua generatione pristina. Belus autem sive a proprio nomine, i sive a fortitudine belli, quia multos superabat tunc temporis, hoc nomen aut cognomen habere sortitus est, deque hac re Judæorum populus impietatem gentilium sequendo a divina Scriptura accusatur, quod sacrificantes illis, id est Regibus et eorum filiis, omnique cognationi

bantur.

XXV. HÆRESIS CUM BAAL IDOLO.

Alia est bæresis in Judæis, qui multorum quasi B illorum, sequentes diversis captivitatibus tradehominum, multarumque mulierum percolens idola, Baalitarum speluncis absconditis, eisdem offerre sacrificia non desinebant, Scriptura dicente, quasi multorum atque multarum fuisse numerum. Hoc autem & a Belo rege, qui Orientem potenti regimine multo tempore detinuit, ac de ipsius uxore et filiis, filiabusve, ita ex parentibus editis omnem eorum

Alia est hæresis in Judæis, quæ Baal idolum a Balaam pseudopropheta, qui de Mesopotamia advenerat contra Moysen beatissimum asserunt nomen accepisse, quia Balac tunc temporis Rex Moabita

1

FABRICH ET GALEARDI NOTÆ.

Sedentes et plangentes. Lugentium enim sedere, ut nolant viri docti ad Virgil, x1, 350, totamque videmus consedisse urbem luctu. Et Joan. Doughtejus in Analectis sacris ad prophetæ locum. FABRIC.

b Thamus. Male priores editiones Thamur, est quippe in Hebræo an appois. Ægypti rex eaμoûs apud Platonem in Phaedro et Philostratum vi, 5, aliis 'Auous, de quo dixi lib. 1 Bibl. Græcæ cap. 2. Mane honi apud Josephum i contra Apion. p. 1040 seq. Θαύμμωσις et Τέθμωσις : Syncello p. 65, "Αμω os, idemque Télμwois Asethi F. cui Amosi fuit fikus ductus itidem "Αμωσις et alio nomine Μισφραγμύθωσις, ut ibidem apud Syncellum et p. 122 legitur, pro quo in Josephi codicibus minus bene est, Αλισφραγμούς θωσις, cujus filium Τέθμωσιν eum fuisse Manetho scribit, qui Israelitas Ægypto expulit. Apud Herodotum 11, 42, Auuous est Egyptiorum Jupiter: idem docet Plutarchus lib. de Iside et Osiride pag. 354, Notamus idem nomen a Manethone exponi κεκρυμμένον, et hunc esse Jovem Ammonem Græcorum. Etiam Osiridem "Aupova quibusdam dictum testis est Diodorus Siculus libro 1, p. 15, et Theodorito auctore : Ο Θαμούς ὁ Αδωνίς ἐστι κατὰ τὴν Ἑλλάδα φωνήν. (Addle Procopium Gazæum p. 258 seq. ad Isaiam. De cultu Thamusi apud Ægyptios videsis scriptores laudatos a Joan. Jarkio ad Eliam schedium p. 103. GALEARD.) Hine de planctu Osiridis et Adonidis sat multa ad hunc locum observarunt viri eruditi. Thamum vero Ægypti regem ab Hippopotamo discerptum periisse, Syncello teste laudato, scribit præclarus Philostrati illustrator p. 234. Sed de Mene, non de Thamo hoc tradit Syncellus p. 54, licet Menem cum Thamo confundit Marshamus p. 31 Chronici. FABRIC.

Qui filius fuit Regis. Ipse etiam, ut mox addit Philaster, Egyptiorum rex. FABRIC.

d Pharao ille. Ita et sentit Africanus apud Syncellum p. 62 seq., qui regem illum "Apwow vocal, ut Manetho apud Josephum p. 1041 : Télμwor, Ó ÈKβαλὼν αὐτοὺς ἐξ Αἰγύπτου Βασιλεὺς Τέθμωσις. Hic si fuerit, quem mulieres Judææ luxerunt, tum planctus illius causa erat, quod rex iste mari Rubro haustus cum exercitu periit. Aliis rex ille Ægypti videtur fuisse Chenclirees, vel Acherres, aliis Petisonius. Sed Manethoni libenter in hoc fidem habeo. FABRIC.

[ocr errors]

D

e Quasi hominum. Id est virorum, ut supra c. 17. FABRIC.

Quasi multorum atque multarum. Occurrit in sacris litteris non tantum singulare by, sed et plurativum by ut Judic. n, 11; I Sam. vii, 4; Il Paralip. xxvin, 2, atque sæpius alibi. FABRIC.

A Belo rege. Conditore Babylonis, de quo uti et de aliis hujus nominis consulendus Marshamus in Chronico Canone. Hunc a sacro scriptore Moyse Nimrodum dictum volunt Genes. x, 10. FABRIC.

h Baalita. Uti Baalita sive Belite, non icongruenter supra cap. 16 dicti sunt Baalis sive Belis cultores, ita toto hoc capite aptior sensus fuerit si pro Bualitarum et Baalitæ atque Behta, ubique legas Baalim. Sententia autem Philastrii est, illo nomine communi venire omnes Beli posteros. FABRIC.

i Graccorum. Ita scribendum mihi visum fuit pro Græcorum, quod erat in prioribus editionibus. Nota autem apud Romanos Gracchorum perinde ut Anitiorum familia; ac de Anitiis quidem præter Glandorpium et alios qui de familiis Romanorum scripsere, videndus Vinetus ad Ausonii epist. 46, et Reinesius in epistolis ad Hofmannum p. 633 seq. Gracchorum vero nomen antiquitus sine aspirationis nota scriptum Graccorum, notavit in orthographia Terentius Scaurus ex Varrone. Confer. Joan." Rhodii notas ad Scribonium Largum p. 218 seq. FABRIC.

i Sive a fortitudine belli. Notatio nominis hand minus aliena quam quod in Chronico Paschali pag.36. Belus dictus traditur quasi βέλος, telum, διὰ τὸ ὀξύταTOV Eva. Hyginus fab. 274: Afri et Egyptii primum fustibus dimicaverunt, postea Belus Neptuni filius gladio belligeratus est, unde bellum est dictum. Postrema verba pro glossenate male habet Barthius ad Statium tom. II, p. 889; nam Cassiodorus quoque lib. 1, epistola 50, cum pugnam dictam esse notasset, quod prius certatum esset pugnis, postea, inquit, Belus ferreum gladium primus produxit, a quo et bellum plucuit nominari. Qui locus Vossio etiani in Etymologico, et Munckero ad Hyginum jam observatus. FABRIC.

k A Balaam pseudopropheta. Ita scripsi, cum priores editiones perperam haberent: Aui Baalam pseu doprophetam. FABRIC.

1 Quia Balac. Male in prioribus editioni Balac. FABRIC.

rum illum rogaverat, ut ad eum iret, et maledi- A no, ut immundus spiritus jam ei dominaretur. Dubiis

[blocks in formation]

Alia est hæresis de Pythonissa, quae cooperientes vestimentis mulierem, ab ea quadam responsa sperabant posse consequi: unde et aiunt Fythonissam illam beati Samuelis animam ab inferis excitasse ; atque inde maxime credi posse, homines usque hodie plurimi suspicantur, quæque dixerat Regi Sauli superstiti Propheta beatissimus, ea etiam in executione, quasi Dei iterum responsa, dixisse cognosci vera : cumque plurimi huic acquiescere mendacio malint, in perpetuum descendunt interitum, cum Propheta dicat: Justorum animæ in manu Domini, et non tangit eas mors. Quomodo itaque anima impia piam sanctamque animam, et Prophetam maxime, poterat ab inferis excitare? Sed quia ignorant, quod recedentes animæ a fide Christi Domini, deditas jam se impietati faciunt, atque ei omni se studio subjiciunt : quia i arbitrii sui est omnis homo quod velit ut eligat facere, permittente Deo. Sed quia recessit a Domi

h

B

et claudicantibus in lege divina, quod dixit beatus Elias: aut Deo, Deo : aut Baal, Baal (III Reg. xvII, 21). Qui enim adhæret Christo, unum corpus est (1 Cor. vi, 17), et qui immundo spiritui, unus con. sensus est. Et Achab rex Judæorum, cum crederet Sedecia et aliis falsis prophetis, verum · que prophetam Domini Michæam contemneret, interrogat Dominus immundum spiritum, adhuc bonitatis loco regi concesso a Christo Domino usque ad tempus aliquod, ut si vellet credere Prophetæ vero, procellam periculi devitaret : si nollet, magisque crederet pseudoprophetis, sine dubio deperiret. Ita enim interrogat Dominus immundum spiritum, dicens: Quis seducet Regem Achab Israelitarum, ut vadat in pugnam et interficiatur? Et ecce immundus spiritus advenit dicens: Ego vadam et faciam. Et ait Dominus ad immundum spiritum, quomodo id facies? Et ait immundus spiritus ad Dominum: faciam me quasi angelum lucis et verba similia eloquar, et d'cam cum in prælium, atque ibi eum deseram, et sic morietur. Et ait Dominus ad eum : Vade, sic facies (11 Paral.xvm, 19). Ideoque et Apostolus ait: Non magnum est, si el Satanas transfiguret se velut in angelum lucis, cum ipsius satellites transfigurantur (II Cor. x1, 14). Et ita decipiunt multos visu, verbo aut persuasionem non alterius rei, " quippe

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

a Ad eum iret. Ad Regem puta Balacum Num. C xxn, 5; igitur magis perspicue dixisset ad se. Sed frequens hujusmodi neglectio reciproci pronominis, et vicissim hujus pro demonstrativo usus apud scriptores istius maxime et sequentium ætatum. Sic illustris Huetius commentarios de vita sua inscripsit de rebus ad eum pertinentibus. FABRIC.

b Propheta in Scripturis ante dicebatur. S. Ilierobymus in quaestionibus lebraicis ad Genes. XXI, cum Balaamum dixisset ab Hebræis haberi pro eo qui in libro Job dicitur Elihu, et genus duxerit a Nachore Abrahami fratre: Primum, inquit, vir sanctus et Prophetes Dei (Nom. xxiv, 3 seq.); postea per incbedientiam et desiderium munerum, dum Israel maledicere cupit, divini vocabulo (Jos. x, 22) nuncupatur. Male apud Eucherium, ubi Hieronymi verba describit, divini vocabulo privatur. FABRIC.

c Sub hoc vocabulo. Baalis nomine Balaamum colentes, quod nullus alius antiquus scriptor, quantum quidem ego memini, traditum reliquit. FABRIC.

d Colere illud non desinebant. Id est colebant: formula loquendi Philastro perquam familiaris. Sic cap. 14, idola colere non desinebunt; cap. 16: Achab et Jezabel uxor ejus illi idolo sacrificare non desinerent; cap. 25: impietatemque gentilium colentes ei offerre sacrificia non desinebant. FABRIC.

Cooperientes vestimentis mulierem. Male accepit Philaster quod 1 Sam. xxvm legitur, Saulum cooperuisse se, et mutatis vestimentis alium se simulasse. FABRIC.

1 Posse consequi. Plenius erat posse se consequi. Et fortasse librarius syllabam eamdem quæ præcedit, repetere neglexit. FABRIC.

8 Quasi Dei iterum responsa, dixisse cognosci vera. Sicut Dei responsa esse comprobabantur, quæ Samuel spiraus adhuc Sauli dixerat. In prioribus editionibus locus hic corrupte, ut mihi quidem videtur, Jegebatur sic: Quasi ei iterum responsa dixisse cognoscitur vera. FABRIC.

D

n

Cum propheta dicat. Verba sunt in Sapientiæ li bro, cap. 1, 1, cujus libri auctorem prophetam vocant etiam alii veteres bene multi, ut Lucifer Calaritanus ex illo hunc ipsum locum proferens pag. 194 ore Salomonis Spiritus Sanctus dicit; mox, dicit Scriptura sacra; atque iterum p. 195, loquitur, inquit, ore Prophete Spiritus Sanctus. Doctissimi quique tamen cum S. Hieronymo, Augustino, Euseb.o et Basilio M. (ne de Judæis dicam) et a Salomone et a Propheta, scriptum negarunt. Pro verbis, In manu Domini, el non tangit eas mors; in Græco est, ev xɛɛpi Oɛoũ, xai οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν Βάσανος; apud Luciferum, mentum malitiæ FABRIC.

LOT

i Quomodo itaque anima impia. Solidum argumentum quo Philaster probat non fuisse verum Samuelem, quem saga Endorea in conspectum Saulis produxit. Eodem argumento utitur Tertullianus c. 57 de Anima, Gregorius Nyssenus Epistola ad Theodosium, aliique quorum loca produxit Leo Allatius Syntagm. de Engastrimytho c. 10 seq. FABRIC.

Arbitrii sui est omnis homo. Communis hæc doctrina Græcorum Latinorumque scriptorum ante Au gustinum, ita tamen ut faterentur cam Apostolo Deum esse qui det velle ac perficere. S. Hieronymus quæst. Hebr. in Genes. 1v, 6: Verum quia liberi ar bitrii es, moneo ut non tibi peccatum, sed iu peccato domineris. Respicit autem Philaster verba Sirachida XV, 14 seq. FABRIC.

Sed quia recessit a Domino. Saul nimirum, nam de eo sermo est. FABRIC.

1 Adhuc bonitatis loco. Dato adhuc ei spatio pœnitentiæ, et boui consilii amplectendi. FABRIC.

m Non alterius rei. Quam bonæ scilicet, ut mox addit: Visibus quasi bonis et non malis. Ita dicimus si secus aliquid acciderit, vel secus cogitare, pro in malum partem. FABRIC.

"Quippe visu quasi verisimili. Fortasse verisimilis legendum. Aut vero referendum illud verisimili að ea quæ præcedebant, verbo aut persuas one. FABRIC.

visu quasi verisimili, ut cum verbis veluti similibus, A Syriorum fuerunt et Ægyptiorum, quorum filii filiæ et visibus quasi bonis et non malis in tempore volunt credere atque eis inhærere homines, inevitabilem mortis æternæ incurrant sententiam, diversisque, post exitum corporis, pœnis et cruciatibus pessumdentur. Quod et Regi Judæorum illo tempore periculum supervenit, quod falsis magis quam veris Dei prophetis credere maluisset. XXVII. DE ASTAR ET ASTAROTH SIMULACRIS, populo eradicare jubebatur a Domino. HÆRESIS.

Est hæresis in Judæis, quæ a Astar et Astaroth post Moysi defunctionem, successionemque Jesu filii Nave colentes, ad captivitatem Gentilium tradebantur: nam et Astar et Astaroth b homines et feminas, figurasque eorum colebant, quæ nomina regum FABRICI ET

a Astar et Astaroth, Vide, si placet, quæ supra ad c.17. Prioribus editionibus erat Asthar et Astharoth. FABR. b Homines et feminas. Virorum feminarumque simulacra. FABRIC.

C

Syriorum. Id est Assyriorum. FABRIC.

d Deorum dearumque eis nomine. Minus bene priores editiones, nomina. Nomine deorum dearumque offerebant, hoc est tamquam diis et deabus. Offerebant cum sacrificiis, id est, sacrificia. FABRIC.

e

que cum a populis suis colerentur, post etiam templa illis facientes, post mortem illorum progeniem ibidem sepelientes, d deorum dearumque eis nomine offerebant cum sacrificiis itidem. Nam Astartium est in Syria alibique diversa et plurima, quæ de gente Chananæorum omnis hæc illo tempore exarsit impietas, quam Moyses gentem cum omni suo f

XXVIII. HERODIANI.

Alii flerodiani sunt, & ab Herode rege Judæorum ita appellati isti h Resurrectionem confitentur, Legem et Prophetas accipiunt, Herodem autem Regem Judæorum percussum ab Angelo, i ipsum ut ChrisB tum sperantes i exspectant. GALEARDI NOTÆ.

• Astartium est in Syria. Ασταρτεῖον sive Αστάρτιον templum Astartes, 1 Sam. xxxi, 10, et Joseph. vi Antiqu. 15 et 1 contra Apion. In prioribus editionibus corruptissime scriptus hic locus: Nam Asturtium est in Syria aliqua diversa et plurima. lubuit autem Philaster alibi etiam diversa et plurima A tartes templa fuisse, quod ex veterum monume: tis confirmatur. Vide Petrum Fabrum lib. 1 Semestrium cap. 2. Astarte navi insistens in nummis. Beger. ш, p. 52. FABRIC.

Eradicare jubebatur. Non tantum aras et idola lucosque Chananrorum exscindere Exod. xxII, 24; XXXIV, 13. FABRIC.

& Ab Herode Rege. Herodem Magnum tribuisse nomen sectæ llerodianorum contendunt viri doctissimi, pra eunte Epiphanio hæresi 20 et Niceta lib. 1 Thesauri c. 34. Verum Herodiani Matth. xx, 16; Marc. 1, 6, xi, 13, fuere ministri vel milites Herodis Antipa, qui Joannem Baptistam interfecit, et Herodis Magni tilus funt: nec magis hæresin vel sectam significat ibi hoc nomen, quam Caesareanorum, Pompeianorum et similia. Et apud Tertullianum Autinianorum, Nigrinianorum et Cassianorum. Nam ita et Herodiani, qui Herodis et cum illo Romanis partibus favebant Judæi. S. Hieronymus ad Matth. xx: Mittunt igitur Pharisæi discipulos suos cum llerodia. nis, id est militibus Herodis, seu quos illudentes Pharisæi, quia Romanis tributa solvebant, Herodianos vocabunt, ut non divino cultui deditos. Q idam Latino rum ridicule Herodianos putant, qui Herodem Christum D esse credebant, quod nusquam omnino legimus. Herodes autem ab angelo percussus Act. x, 23. fuit Herodes Agrippa, Aristobuli et Berenices F. cujus

mortem narrat etiam Josephus XIX Antiquit. 8. FABRIC.-Hieronymo adde Damascenum, cui Ilerodiani sunt, qui ut Herodi placerent. Romanis tributa solvebant; quibus ut illuderent Pharisæi, Ilerodianos vocabant. Macrius Hierolex. ver. Herodiani quo in loco Philastrium castigat. Confer, si lubet, Scaligerum Elencho Trihæresii cap. 1 et 2. GALEARD.

b Resurrectionem confitentur. Non facit itaque Philaster cum iis, qui Herodianis eadem de Spiritibus et Resurrectione quæ Sadducæos sensisse existimant, ut Joannes Harduinus v. c. libro de nummis Herodiadum pag. 97 seq., anonymus Anglus in Fortuius. Roterod. 1727, in-8° editis, p. 40. et ante eum Hugo Grotius ad Matth. xvi, 6, et Marc. vIII, 15. Vel qui Herodianos cum Dositheanis confundunt, quorum sententiam confutat idem Grotius ad Marci 11, 6. FABRIC.

i Ipsum ut Christum. Philaster igitur sibi persuasit Herodem Agrippam, quem Deum ab assentatoribus vocatum refert S. Lucas Actor. XII, 22, et Josephus XIX, 8, p. 679, ab llerodianis pro Messia babitum, et quidem venturo, nam in ipsum, inquit, ut Christum sperantes exspectant. At ex Epiphanii sententia et Nicet:e, jam notavi Herodem Magnum ah Herodianis habitum pro Christo fuisse; memoria enim lapsus vir summus flugo Grotius est qui ad Maub. xvi, 6, Epiphanium an ad Herodem Baptistæ interfectorem traxi-se id quod ad Magnum pertinebat. Auctor quoque appendicis ad Teriuil. de præscript., S. Hieronymus contra Luciferianos, Damascenus de hæres. et pseudo-Hieronymi indiculus cum Herodem simpliciter nominant, Magnum intellexi-se videntur. De Magno etiam Scholiastes Persii accipit illud Sat. v. 80, at cum Herodis venere dies, neque mirum est diem traditi per Augustum Herodi Magno regni etiam apud successores et posteros quotannis festum fuisse. Obiter notare liceat Herodianos a Theophylacto Epistola 13 poni pro iis, qui llerodis crudelitatem imitantur. FABRIC.

i Exspectant. Tho. Malvenda lib. 1 de Antichristo c. 11, legit expetunt. Sed nihil necesse est vulgatam lectionem mutare. FABRIC.

CATALOGUS

EORUM QUI POST CHRISTI PASSIONEM HÆRESEOS ARGUUNTUR.

XXIX. SIMON MAGUS.

Post passionem autem Christi Domini nostri,

3

et ascensionem in cœlum, Simon quidam fuit a Magus genere Samaritanus de villa quæ est b Githeus COD. MS. SANGERM. LECTIONES VARIANTES. 1 In ms, irepodóčov, nomina desiderantur ;` pro his autem articuli seu capita, numeris distinguuntur, I, II, etc.' 2 Post passionem Christi

FABRICII ET Magus. Joan. Laur. Mosheimii dissert. de ung Simone Mago, Helmst. 1734; Augustini Calmet dis

⚫ Samaritanus Citieius de loco quæ villa est in Samaria ila vocata, qui GALEARDI NOTÆ.

sert. de Sim. Mago, tom. VII, p. 815, seq. FABRIC. b Githeus. Ita legerdum a Gitthis Samarix pro

е

[ocr errors]

k

vocitata, qui magicis vacans artibus multos fallebat, A præditis, eosque fefellisse genus hominum. Inteldicens se esse a virtutem quamdam Dei' quæ supra omnes virtutes esset (Act. vi, 11). Quem Samaritani b quasi Patrem venerantur, et suæ hæreseos institutorem pernitiose extollunt, multisque eum d laudibus præferre nituntur. Qui baptizatus e a beatis Apostolis, recessit a fide eorum, sceleratamique et pernitiosam hæresin seminavit, dicens se transformatum putative, id est quasi umbram, et ita se passum fuisse, cum non, inquit, pateretur. Qui et audebat dicere mundum & ab angelis factum : angelos autem factos a quibusdam sensibus de cœlo

f

h

COD. MS. SANGERM.

1 quæ supra omnes, inquit, virtutes est præferre laudibus enituntur

9 quasi per umbram

lectum autem quemdam alium asserit esse qui descendit in mundum, salutis causa hominum, 1 Helenam illam, inquit, * quæ in Trojano bello a poetis vanissimis edita nuntiatur. Et virtutes, inquit, quæ mundum fecerant, concupiscentia dúctæ illius Helena, seditionem movebant: istå enim* dans, inquit, concupiscentiam illis virtutibus, et in figura feminæ apparens, ascendere in cœlum non poterat ; quia virtutes in cœlo quæ erant, non cam permittebant ascendere: mexspectabat autem virtutém ali im, id est Magi ipsius Simonis præsentiam, quæ éam LECTIONES VARIANTES.

* dans concupiscentiam
figura feminea... fuisse secutum

FABRICII ET GALEARDI NOTÆ.

Citheus, &ò Titov vel retov. Confer, si placet, B p. 630. FABRIC.
Cotelerii notas ad Constitut. Apostol. vi, 7, p. 334,
et lib. 1 Recognitionum Clementis cap. 12, p. 489.
Fallitur enim Vir doctus Stephanus le Moyne, qui
KITTatov sive Cittiensem a noto Cypri oppido Simo-
nem fuisse sibi persuasit. FABRIC.

h Sensibus de coelo præditis. Voluit Philastrius exprimere votky Simonis de qua apud Epiphan. loco laudato : Ινα λάθω τὰς ἀγγελικάς μου δυνάμεις καὶ κατέλθω ἐπὶ τὴν ἜΝΝΟΙΑΝ, ἥτις ἐστὶν αὕτη ἡ καὶ προύνικος καὶ πνεῦμα ἅγιον καλουμένη δι' ἧς τοὺς ἀγγέλους extioa. Pro præditis, malim proditis. FABRIC.

i Intellectum quemdam alium. Imo eumdem. Nam apud Epiphanium, cujus vestigiis insistere Philastrius utique videtur, intellectus et vas θεν κατιοῦσα, atque ἡ ἔννοια Simonis itemque Helena, unam idemque sunt. Apud Theodoritum tamen ex Simonis mente distinguuntur: 1° νοῦς sive ἐπίνοια; 2° φωνὴ καὶ ἔννοια; Το λογισμός καὶ ἐνθύμησις Ελ

a Virtutem supra omnes virtutes. Actor. vi, 10 : Ἡ δύναμις τοῦ Θεοῦ ἡ μεγάλη. Justinus Martyr apologia longiore p. 69 : Σίμωνα μέν τινα Σαμαρέα, τὸν ἀπὸ κώμης λεγομένης Γιττῶν, ὃς ἐπὶ Κλαυδίου Καίσαρος διὰ τῆς τῶν ἐνεργούντων δαιμόνων τέχνης δυνάμεις ποιήσας μαγικὰς ἐν τῇ πόλει ὑμῶν Βασιλίδι Ρώμη Θεὸς ἐνο· pioon. El Dialogo cum Tryphoe p. 349'. Elπov T)Xνάσθαι τοὺς Σαμαρέας πειθομένους τῷ ἐν τῷ γένει αὐτῶν μάγῳ Σίμωνι, ὃν Θεὸν ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καί ἐξουσίας καὶ δυνάμεως εἶναι λέγουσι. Recognitiones Clemen tis 1, 7: Simon hic patre Antonio, matre Rachele natus est; gente Samaræus, ex vico Gethonum, arte magus, Græcis tamen litteris liberálibus apprime eruditus, gloriæ ac jactantiæ supra omne genus hominum cupidus, ita ut excelsam virtutem, que supra Creato-tricem quamdam (de Tyro addit Philastrius) Selenem,

rem Deum sit, credi se velit, et Christum putari, et stantem nominari. Irenæus lib. 1, c. 20: Sublimissimam virtutem, hoc est eum qui sit super omnia Pater, et quodcumque eum vocant homines. Tertullianus cap. 46: Hic ausus est summam se dicere virtutem, id est summum Deam. Apud Hieron. : Ego sum sermó Dei, ego speciosus, ego paracletus, ego omnipotens, egó omnia Dei. FABRIC.

b Quasi patrem. Epiphanius xx1, 1, de Simone : Τὸν πατέρα δὲ ἔλεγεν ἑαυτὸν τοῖς Σαμαρείταις, Ιουδαίοις δὲ ἔλεγεν ἑαυτὸν τὸν υἱόν. FABRIC.

Suæ hæreseos. Diversæ utique a Samaritanorum hæresi de quà supra cap. 7. FABRIC.

Laudibus præferre. Al. efferre. FABRIC.

A beatis Apostolis. S. Philippo Actor. vIL, 13.
FABRIC.

↑ Quasi umbram. Umbratiliter infra c. 31, et quasi per umbram putative cap. 32. Tertullianus: se in phantasmate Dei non passum, sed quasi passum. D Epiphanius xxi, 1 : παθόντα δὲ μὴ πεπονθέναι, ἀλλὰ SoxnoεL μóvov. Augustinus de Simone cap. 4 heres. : Tempore Tiberii in Filii persona putative apparuisse... Christum autem nec venisse, nec a Judæis quicquam pertulisse. FABRIC.

8 Mundum ab angelis. Ut ángelos à Simone per votas. Simon apud Epiphanium xxi, 2 de s (ἐννοίας ) τοὺς ἀγγέλους ἔκτισα, οἱ δὲ ἄγγελοι τὸν κόσμον ἔκτισαν καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Eadem habet Irenæus lib. 1, cap. 20; Theodoretus lib. 1 de Hære ticis fabulis cap. 1. Ceterum de Simonis rebus et hæresi consulendi scriptores quos laudat Joan. Vogtius fascic. 3 Bibliothecæ hæresiologica p. 567 seq. Sabbathum Simonis post x1 dies Clementina 11, 35,

I

BRIC.

i Helenam illam, inquit. Epiphahius: vai de aτην τὴν Ἑλένην τὴν πάλαι δι ̓ ἂν οἱ Τρῶες καὶ Ἕλληνες εἰς μάχην ἦλθον. FABRIC. Helenum illam, inquit. Alis Selene, Eɛλñvn, ut Augustino de heres. init.: Itemque Jovem se credi volebat, Minervam vero mere

quam sibi sociam scelerum fecerat. Nonien Selenes prætermisit annotare hic Fabricius mulieri huc inditum, quam Philastrins Helenam in Trojano bello a poetis memoratam appellat; alii veró Selenen, ut pridem monuit Sichardus Præf. ad Philast. edit. Basil. 1528, sicuti qui Carpocrus Philastrio, alis Carpocrates dicitur; et qui aliis Colorbasus, nostro C. Bassus. Utrumque horum observavit Fabricius, qui cap. 35, Carpocras legit, Kαprozpus, uti que juxta primam Philastrii editionem, at cap. 43, p o C. Bassus, recte substituit Colorbasus, recedens ab editione Sichardi, et Latinum Launium sequens. Codex Corbeiensis in Gallia nuper inventus, Larinii emendationem confirmat, pro Pot hune C. Bassus quod habetur in editione Basileensi Sichardi, legens Post hunc Colorbasus. De Colorbaso autem, et Colorbaseorum doctrina consule Irenæum 1, 12 et seqq., ibique Feuardentii Annot. edit. Massueti p. 56. GALEARD.

* Quæ in Trojano. Idem xx1, 3: aûtn yáp šotiv ǹ ἔννοια ἡ παρ' Ομήρω Ελένη καλουμένη. FABRIC.

1 Et virtutes. Idem Epiphanius xx1, 2, pag. 57: Καὶ τοὺς αὐτοὺς ἀγγέλους εἰς πόλεμον δι' αὐτὴν ἤκειν, αὐτὴν δὲ μηδὲν πεπονθέναι, ἀλληλοκτονίας δὲ αὐτοὺς εἰς ἑαυτοὺς ἐργάσασθαι παρασκευάσαι, δι' ἣν ἐνέβαλεν εἰς αὐτοὺς πρὸς ἑαυτὴν ἐπιθυμίαν, καὶ συνέχοντες αὐτὴν τοῦ μὴ ἄνω δύνασθαι ἀνιέναι, συνεγίνετο αὐτῇ ἕκαστος ἐν ἑκάστῳ σώματι γυναικείας καὶ θηλυκῆς σχέσεως, μετ ταγγιζομένης αὐτῆς, etc. FABRIC.

m Exspectabat autem. Simón apud Epiph. 2x1, 3, αὕτη (Ελένη) δέ ἐστιν ἡ νὺν ἐμοὶ, καὶ διὰ ταύτην κατε λήλυθα, καὶ αὕτη δὲ προσεδόκα τὴν ἐμήν παρουσίαν.

« ElőzőTovább »