resurrectionem negantes, a Christum Dominum, A Dei Filium in Lege et Prophetis nuntiatum ante, non credentes: b animam etiam immortalem habere hominem juxta Legem, non sentientes: solum autem hoc in corpore vivendum esse putantes, resurrectionemque futuram in procreatione filiorum, quæ in hoc sæculo fit quotidie, hanc æstimantes, eamque prædicantes vanitatem; insensatis quippe pecudibus comparati, ut scriptum est in Propheta : Homo in honore constitutus non intellexit, comparatus pecudibus insensatis, et similis eis factus est (Psal. XLIX, 12). VIII. NAZARÆI.' d Nazaræorum hæresis est, quæ Legem et Prophetas accipit, e carnaliter tamen vivendum affirmat, omnemque justificationem in carnali observantia consistere suspicatur. f Crines etiam nutrientes capitis, omnemque virtutem justitiæ in eo putantes consistere, quasi a Samsone illo sibi hoc prasumentes judicii, quia Nazaræi vocabantur, a quo postea pagani fortes viros ex illius figura usurpantes, h Hercules nuncuparunt. IX. ESSENI. Esseni autem sunt, qui i Monachorum vitam FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. dinensia num. 16; itemque Stephanus Morinus in B placet Ludovici Cappelli Opera posthuma p. 426 Exercit. de Linguis part. 11, cap. 7, pag. 201. Vid. infra annot. ad hær. 116. GALEARD. a (Christum Dominum, Dei Filium). Ex hoc loco non colligas Philastrium affirmare quod Samaritani negaverint Messiam in Lege (miror addere, et Prophetis, quos illi plane rejiciebant) promissum fuisse, quemadmodum R. Josephus Albo circa A. C. 1400 tam ferreæ fuit frontis, ut in libro Hikkarim scripserit neque in Lege, neque in Prophetis exstare oraculum ex quo adventus Messia necessario colligatur: sed tantummodo negat Samaritanos credidisse quod Messias prædictus sit futurus DEI Filius. Leontius de sectis p. 423 : Περὶ δὲ τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Χριστοῦ οὕτως ἔχουσιν· Οὐ πιστεύουσιν ὅτι ἦλθεν, ἀλλ' ὅτι μέλλει ἐλθεῖν, οὐδὲ ὅτι Θεὸς ὁ ἐρχόμενος, ἀλλὰ προφήτης. FABRIC. b'Animam immortalem. Idem Leontius: OUTE SE ἄγγελον δοξάζουσιν εἶναι, οὔτε ψυχὴν ἀθάνατον, οὔτε άvάotaσw. Hos tamen errores falso impingi Samaritanis evincunt viri docti. Vide Christop. Cellarii Historiam Samaritanam c. 3; confer tamen Adr. Relandum Dissert. part. 1, dissert. 7. De Samaritanis Justiniani adhuc ætate mentio apud Procopium. Leges Justiniani adversus eosdem sancitas notat Nic. Alemannus notis ad Histor. arcan. p. 130 seq. FABRIC. c Hanc. Male; al. haud. C d Nazaræorum. Hoc vocabulum in Actis Apostolorum simpliciter ponitur pro Christianis xv, 3, ubi S. Paulus dicitur πρωτοστάτης τῆς τῶν Ναζαραίων aipioews, a Jesu Nazareno petita appellatione. Deinde videtur speciatim positum pro iis, qui ex Judæis nomen Christo dedissent. Inde de iis, qui e Judæis notais toũ vóμov (Act. xxI. 20) facti Christiani, firmius adhuc insistebant ritibus Judaicis, et Christum Deum sub Legis observatione credebant ut loquitur Sulpicius Severus lib. 11, quales ipsis Apostolorum temporibus fuere non pauci. Atque ita Philastrius etiam Epiphanium suum, ut solet, secu- D tus, hoc nomen accipit. e Carnaliter. Hoc est tantum observando externos Legis ritus, quod supra noster hæresi 4 dixerat, secundum carnem solum vivere in Lege Domini. Sicque mox carnalis observantia nihil est aliud quam externa illa, et intellecta ad litteram. f Crines nutrientes capitis. Hoc Nazaræis suis non impingit S. Epiphanius, et vereor ne præter rem Philastrius ad illos retulerit quæ memoria sua ipsi offerebat de devotis ex Numeror. vi. 8 A Samsone. Judic. xvi, 17. Confer quæ de fatalibus capill's Pherelai et Nisi Tzetzes Chiliad. 2, Hist. 37. h Hercules. Cæsum a Samsone Tamnatam eunte leonem leo Nemeæus ab Hercule interfectus refert, ut Dalilam Omphale, columnas duas Gazææ domus columnæ Gaditane, quæ Herculi meta itinerum fuerunt, ut ille Samsoni vitæ terminus. Hæc illustris Huetius p. 336 Demonstrat. Evangelice. Adde si און seq. Sed et nomen ipsum congruit, nam Samson est ww sol fortitudinis, et a Flavio Josepho exponitur ixupos. Et revera Hermetem solem esse, inquit Macrobius lib. 1. Saturnal. cap. 20: vel ex nomine claret. Hpaxis enim quid aliud est nisi "Hpas, id est aeris, zλéos, quæ porro alia aeris gloria est, nisi solis illuminatio, etc. Omitto quæ de Hercule sole notarunt amplissimi doctissimique Viri Gisb. Cuperus in Harpocrate, et Jacobus Rhenferd, in explicatione nummi Phoenicii apud Joannem Clericum tom. XI Bibl. selectæ p. 109 et seq. FABRIC. Quasi a Samsone illo hoc sibi præsumentes judicii Nazaræi vocabantur. Sic etiam Basileensis editio; at Parisiens. et Lngdun., quia Nazaræus vocabatur, quibus consentit Corb. cod. et certe hac lectio facilior et melior. De hoc Philastrii loco Barthius Advers. v, 46: Mendosa sine dubio sunt hæc verba Philastrii. Illud enim. quia Nazaraus vocabatur, ex Evangelio ad illos Nazaræos arbitror pertinere quos semichristianos fuisse Humbertus testatur. Itaque auctor sim legendum apud eum ut Christi aut Jesu benedictum nomen sequatur Samsonis illud typicum. Sed de hoc alius erit disputandi fortasse locus. Quid sibi velit criticus majorum gentium non capio. Non enim a Christo aut Jesu, sed a Samsone ipso pagani fortes viros ex illius figura usurpantes, Hercules nuncuparunt, quod ibi Philastrius subdit, et ex Huetio quoque notavit Fabricius. GALEARD. i Monachorum vitam. Neque uxores habuisse, nec servos, at communionem illis fuisse bonorum testatur Josephus XVII, 2, qui de vita Essenorum copiosius disserit lib. 1 de bello Judaico c. 12, quemadmodum etiam Philo Apologia pro Judæis, et libro Quod omnis probus liber. Josephi verba leguntur, et apud Porphyrium iv de abstin. et Eusebium 1x, 5, de præparat. Philonis apud Eusebium vIII, 11 et 12. FABRIC.- Esseni sunt qui Monachorum vitam exercent. Esse nos Christianos agnoscit magnus Annalium parens A. C. 64, n. 4 et 5, post alios tam veteres, quam recentiores qui de iis scripserunt, Novatoribus exceptis, eo quod, ait, Monachorum instituta summo odio prosequantur. Nota est quæstio, utrum ab Essenis Monachi ortum ducant; qua de re exstant velitationes summa contentione habitæ inter Serarium, et Scaligerum, quorum uterque pro sua quisque sententia locum hunc Philastrii profert, Serarius quidem II Tribæres. 10, Scaliger vero Elencho Tribæres. 31, ubi Serarium castigat, quasi Philastrii testimonium minime integrum produxerit, sed profecto immerito; ultima enim verba quæ ibi præterit, laudaverat supra cap. 4 extremo, ubi agit de Essenorum dogmatibus, vel institutis. Eos porro aliquid e Christiana doctrina hausisse, sed in totum Christianos non fuisse, notavit Salmasius ad Solinum p. 431: habebant enim præter cætera quæ Christianis moribus convenirent, mutuum inter se amorem, castitatis propositum, despectum opum, antelucanas preces, atque hujusmodi alia. Sed Phi exercent, escas deliciosas non sumentes, nec stu- A Trismegistus docuit, post Dominum omnipotentem, dium in vestimentis gerentes, nec possidentes aliquid lectioni autem et bonis operibus insistentes, a in locis etiam separatis habitantes, Christum autem Dominum, b Dei Filium non exspectantes, nec in Lege atque Prophetis eum Dominum agnoscentes annuntiatum, sed ut Prophetam, aut justum hominem solum credentes, exspectant. non alium nisi solem debere ipsummet homines adorare: qui cum ad Celtarum provinciam perrexis. set, ipse eos dignoscitur docuisse, atque huie errori ut succumberent, eisdem suasisse. Quem solem Ju• dæi captivati adorabant, ut Ezechiel propheta eosdem Judæos incusando condemnat et acrius i erimen majestatis declarat et arguit contestando, sieut scriptum est (Ezech. VIII, 46). XI. RANARUM CULTORES. Alii sunt i qui ranas colunt, quas sub Pharaone per iram Dei tunc temporis Ægyptiorum terra canavit, ut putore Ægyptios 1 defatigarent, inque co scelere adhuc perseverant, putantes Dei iram ex hac observantja posse placari, XII. MUSORITÆ. Musorite sunt quidam nomine, qui sorices colunt, qui sub Heli quoque sacerdote cum fuisset capta FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. lastrius cum addat, Essenos Christum Dominum Dei filium non exspectasse, sed ut prophetam, aut justum hominem solum credentes, vel hinc liquet eos Christianis non posse accenseri, quod ex hoc Philastrii loco video placuisse etiam Samueli Basnagio tom. I Annal. p. 172. GALEARD. a In locis separatis. Josephus affirmat non extra urbes, neque in una civitate, sed in quibuslibet civitatibus complures convenisse, et una vixisse in communi contubernio. Philo contra auctor est habitasse xundov, per vicos, civitates vero fugisse, τὰς πόλεις ἐκτρεπομένους. Atque de iisdem sermonem esse utrique, paiet quod Philo etiam, perinde at Josephus eorum quatermille amplius numerat. Ut autem ambo concilientur, dixerim Philonis tas πόλεις, et Josephi μίαν πόλιν intelligi debere de urbe Hierosolyma, deinde quod Josephus scripsit Essenos habitasse per plures civitates, id Philonem dixisse zandóv. Philo de Vita Contemplativa, pag. 899 edit. Paris. : Τειχῶν ἔξω ποσοῦνται τὰς διατριβὰς ἐν κήποις ἤ μοναγρίοις ἐρημίαν μεταδιώκοντες. Josepho xv ult., p. 866, memoratur Simon vip yévos Eccatos. Sic Judas Econvos to yếvos, XIII, 2, § 2, pag. 665. FABRIC. b Dei Filium non exspectantes. Esseni, ut Judæi, exspectabant venturum Messiam, non vero exspectabant quod iste Dei Filius, sed Propheta tantum aliquis promissus in Lege et Prophetis, venturus esset. Similiter ut c. 6 de Pharisæis et c. 7. de Samaritąnis Philaster annotavit. FABRIC. C e Heliognosti et Deviciaci. Gabriel Prateolus in catalogo hæresium legit Heliognostici( quod non adeo displicet,) et Devictiatici, quæ lectio non minus quam vulgaris, est obscura. Vir doctissimus Joan. Baptista Colelerius notis ad Damascenum de hæresibus p. 762. suspicabatur Heliactiaci ab eos et D xris. Ut Heliognostorum nomen referatur ad id quod ex illorum mente subjungit Philaster, solem scire omnia quæ Dei sunt: Heliactiacorum vero ad illuminationem hominum per solis radios. D. Christoph. Aug. Heumannus, tom. HI, lib. IV Pociles, p. 533, legi vult: Egyptiaci. Justinus in Dial. cum Tryph. p. 274 b, 349 d, ubi ex loco Deut. iv, 19, colligit astra gentibus adoranda relicta a Deo. Vid. Clem. Alex. vi Strom. pag. 669, Origen. tom. H Huet. pag. 48, sed et Athanas. I contra Gentes pag. 49 d, Isidor. Pelus. m epist. 391. FABRIC. d Scire omnia. Scientiam soli, uti aliis stellis tribuunt etiam recentiores Judæi ita Maimonides in More Nevochim part. 1, cap. 5 et in Madda Hilchoth Jesode Hatthora cap. 3, § 9. e Peragrat. Al. peragat. Sed vulgatum illud quia in codd. editis reperiebam, et Philastro frequentior in hujusmodi constructione indicativi usus est, prætuli. FABRIC. f De quo scriptum est. In libro Jobi 1x,7, tantum alterum legitur : ὁ λέγων τῷ ἡλίῳ, καὶ οὐκ ἀνατέλλει. ΑΙ terum fuit a Philastro adjectum ex Genes. 1, 3, 14 seq. et H Cor. iv, 6. ID. Hermes. Nescio respexerit ne Philaster hæc verba quae leguntur in Hermetis Asclepio sub extremum : De adyto vero egressi, cum Deum orare cœpissent, in austrum respicientes crant. Sole etenim occidente, cum quis Deum orare voluerit, illuc debet respicere, sicul et sole oriente in eum qui subsolanus dicitur. ID. Ad Celtarum. Cæsari vi, 17, de bello Gallico observatum a Celtis deum maxime Mercurium coli, bu jus esse plurima simulacra, hunc ferri omnium in ventorem artium. Uhde non dubium est Paulo Pezrono in Antiquitatibus gentis et lingue Celtarum, p. 118, Hermetem etiam Celtis imperitasse : quod præsenti Philastri loco diserte confirmari lætabundus fortasse vidisset, si in illum incidisset Vir clarissimus. Diversum autem hunc Celtarum Hermetem ab illo Ægyptio, cui Asclepius et alia scripta tribuuntur, non eredebat, vel non cogitabat Philaster cum hæc scriberet. ID. i Crimen majestatis. Divinæ scilicet læsæ, culta exbibito Soli qui a Deo conditus est. Puto respici a Philastro Ezechielis verba vil, 16, et in extremo hujus sectionis excidisse: Et ecce ipsi quasi subsannantes. FABRIC. Qui ranas colunt. Ranatitas Prateolus vocal, Philastrum auctorem appellans, nescio ex antiquiore hujus scriptoris codice, an ex suo ingenio. Suspicor hos esse, inquit Cotelerius, qui lege 5 Cod. de hæreticis Batrachitæ, Balsamoni, Barpazītai (sic lego, pro Βαθραχῖται) nuncupantur, est enim Βάτραχος rana. Philaster scripserit Ranorita. Id. * Terra emanavit. Exod. vи1, 3, džepiver, ebulliet fluvius ranas. Id. 1 Defatigarent. Ita recte Bochartus, tom. II; Hierozoici, lib. v, c. 4, p. 675, pro defatigent, quod est in editionibus, Cotelerius malebat defatigaret seilicet terra. Non mirum autem, cultum ranarum in usų fuisse apud Egyptios tot portentorum adoratores, quibus ranarum frequentia multum incommodi afferre potuit, potestque post Nili præcipue exundationem. ID. m Musorite. Nomen petitum a muribus, addita tantummodo terminatione qualis infra c. 20, Puteoritæ, et cap. 56, Hermiorita. Iv. 1125 sca potius et Accaron civitate: iratus in hoc beatus propheta non cum evasurum, sed moriturum in lecto suo illico divino Spiritu pronuntiavit. Arca Testamenti a ab Allophylis, atque ex ira Dei A tus Elias, iratus zelo divino propheta, quia non a MUSCACCARONITÆ. XIII. Alii sunt qui f Muscam Accaron colunt in civitate dicta, ut in Regnorum libro scriptum est (IV Reg. 1, 2, 16): sicuti rex Ochozias Judæorum languens, miserat ad Museam & in Accaron civitatem, si sanus fieri posset de languore corporis, cujus causa bea XIV. TROGLODYTÆ. Troglodyte qui ita dicuntur, in Judæis, qui in XV. HÆRESIS DE FORTUNA COELI FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. a Heli sacerdole. Ita scripsi ex 1. Samuel. IV, B pensatio sequeretur, quam ad Muscam religionis Accacum in superioribus editionibus inepte esset Belo. FABRIC. b Ab Allophylis. Notissimum est hoc nomine in sacris litteris venire Philistæos: cæterum universæ huic de poena Philistæorum narrationi illustranda conferendus est magnus Bochartus, I., Hierozoici c.34, quem tamen miror, p. 1053, hos Philastrii Musoritas habere pro hæreticis Christianis, cum dicantur recipere Legem et Prophetas, non Evangelium. Quamquam fortasse nec Christiani nec Judæi usquam fuere hujusmodi hæretici, et ex Philistæorum lacto hæreticos Philastrium satis incogitanter pelere, ait Seldenus syntagm. 1 de Diis Syris c. 6. ID. e Sedibus aureis quinque. Muribus numerum nullum addit, secutus Græcam versionem I Sam. vi, 4. Et ex v. 18 constat non quinque tantum mures aureos datos, perinde ut quinque opus, sed tot quot in quinque satrapiis Philistæorum essent civitates. Ut vero Hebraici codicis lectio v. 4 cum v. 18 concilietur, dicendum est jussos a sacerdotibus dare tantum quinque etiam mures aureos pro numerо satrapiarum, sed deinde quo certius a mala lue liberarentur, pro singulis civitatibus singulos dare maluisse. Cæterum simulacra illa murium fuisse telesmatica et στοιχειωματικά, οι persuasum Joanni Gregorio cap. 8, Observationum, non videtur verisimile, quia Philistæi non servarunt illa sibi, sed donarunt Israelitis. Credibilius nuda simulacra animalium quibus puniti erant, et simulacra partis affectæ, sive hæmorrhoidibus, sive mariscis et ulceribus cancrosis, sive ut Flavio Josepho visum, dysenteria et profluvio alvi laboraverint, muneris loco dedicasse, qualer morem apud alias etiam gentes, et apud Christianos quoque obtinuisse notat Jac. Philippus Thomasinus de donariis Veterum cap. 35. FABRIC. C d Pestilentia. Generali vocabulo malum illud denotat quo Deus Philistæos castigavit, de quo nolim post eruditos interpretes, et Bocharti industriam, D verbum addere. At Herodoti illud annotare juvat, quod refert Longinus p. 162 edit. præclara Tollang : τῶν Σκυθέων τοῖς συλήσασι τὸ ἱερὸν, ἐνέβαλεν ἡ ἐν Ἀσκαλών πόλει Θεὸς τὴν Θήλειαν νοῦσον. Quae fuerit ista On vouĢos, vide si placet disputantem Jac. Tollium v. c. in notis, et capite Fortuitorum 54 llieron. Mercurialem Var. lec. 1, 7. Idem. e Muscaccaronitæ. Ita scripsi pro eo quod in editis, Musca-Accaronite. Pratcolus perperam Moscaranila. f Muscom Accaron. Idolum Ecron, sive Accaronis civitatis Philistæorum, haud procul Geth, quod sub imagine muscæ ab Accaronitis colebatur, Moia, Oeds 'Azzupov. Georg. Pisides vers. 978 Cosmurgiæ: Kai μέχρι μυίας ἐκθεοῦντες τὴν φύσιν. Pseudo-Hieron., Viro perfecto, tom. V, p. 52: Ut quævis potius com de ron evenirem. Confer Bochartum, tom. II; Hierozoici, lib. Iv, c. 9, et Joan. Seldenum de Diis Syris syntagm. 1, c. 6, ubi inter alia hæc legas: A Baglzebub hæresim format Philastrius Musca-Accaronitarum qui, ut verba ejus sunt, Muscam colunt in civitate Accaron dicta. Vide etiam Salmasium ad Solin., pag. 12, de Myagro Deo; et G. Outhovium de judiciis Jehova, p. 102 seqq. Drusium ad voces Hebraicas Novi Testam, voce Beelzebub. Cæterum apud Syncellum p. 190, pro ἐν εἰδολίᾳ μυίας ̓Ακκαρών lege ἐν εἰδολείῳ. FABRIC. In Accaron civitatem. Priores edit, sine præpositione, Accaron civitatem. De hac civitate vide iladr. Relandi Palestinam p. 745, 746. Ip. h Troglodyta.Græcum nomen a pan sive pán quod latebram notat, et duo. subeo. Vide lladr. Tur- . nebi Adversaria xxiv, 42, et Joan. Rhodium ad Scribonium Largum, p. 154. Itaque eadem appellatione Eunomianos etiam et Ætianos nuncupatos scribit Theodoritus Iv de Hareticis fab., c. 4, quod οἰκείαις λανθανούσαις convenirent. De Troglodytis Nomadibus veteri gente vaga Africæ, cujus apud Herodotum iv, 185; Strabonem, 1. xvu, p. 775; Diodorum Sic., I. I, p. 165; Melam, 1. 1, c. 8; Plinium, v, 5; Hist. Porphyrium de abstinendo ab animatis, 1. 1, p. 9, et Iv, p. 427, et alios priscos auctores mentio, exstat singularis dissertatio v. c. Joannis Esbergii edita Upsaliæ an. 1699, in-8. Ilorum Troglodytarum reliquias esse Hottentotos recentibus reTationibus peregrinatorum notissimos, non dubitant Jobus Ludolphus in commentario ad Historiam Ethiopicam, p. 199, et Petrus Kolbe in descriptione lectu dignissima Capitis bona spei, edita germanice Norimbergæ an. 1719, in-fol. Vide eam p. 352, 555, 370, 405, 425, 448, 453, 455. In iisdem Judaicorum rituum vestigia sibi videtur observasse p. 352, 413, 414, 416, 425, 429, 431, 435, 149, 457 seq. Troglodytarum lingua topazium habere significationem quarendi scribit Plinius xxxvII, 8. Id. Ezechiel propheta. Ev оpápati, vi, 11, 12, ex quo noster ista repetit infra cap. 22. Confer si placet de ejusmodi spelaæis Porphyrium libello de antro Nympharum. FABRIC. Titulus bujus capitis in prioribus editionibus erat Fortuna coli. Sed debet esse Hæresis de Fortuna Cœli, ut infra cap. 18, Hæresis de idolo Moloch et Remphan, atque ita passim in hoc libro. FABRIC. k Reginam et Fortunam cæli. Lunam sub hoc nemine cultam fuisse, jam observatum est a viris doctissimis, Hugone Grotio ad Jerem. vi, 18. Petro Fabro I Semestrium 2 pag. 27; Joan. Seldeno de Diis Syris syntagm. 1, cap. 1, el syntagm. n, cap. 2; Gerb. Vossio lib. 1 de Orig. idololatria cap. 24 et Fallitur Kircherus qui Pleiades intelligit tom. 1 OF pi Ægyptiaci pag. 361 seq. xit: Ut quid vos claudicatis f in utrisque poplitibus vestris? aut Deo, Deo : aut Baal, Baal. Et nihilominus favens lucorum sacerdotibus rex atque regina, diversis pœnis et cruciatibus perierunt. Populus etiam non recedens ab idolis, crebris captivitatibus interiit. et Fortunam Cœli nuncupant, quam et a Cœlestem A niciose paganæ servientibus, et omni populo ita divocant in Africa, eique sacrificia offerre non dubitabant, ut etiam prophetæ Jeremix Judæi tunc dicerent ex aperto, cum moneret eos recedere ab idolis, et servire Domino, solumque eum adorare eos debere, irati exclamant dicentes (Jerem. XLIV, 27), ex quo illi Fortunæ Coeli sive Reginæ non sacrificant, ex eo cuncta illis mala et pericula contigisse. Propter quod beatus Jeremias exiens de populo deque civitate eorum, Lamentationes illius causa impietatis in libro conscripserat, casumque illis atque Civitatib adventurum non multo post, nuntiabat. XVI. BAALITÆ. XVII. ASTARITÆ. Alii sunt qui Astar hominem et b Chamos abominationem Chananæorum et Sidoniorum, id est i idola hominum ac mulierum venerabantur, atque eisdem diversa offerebant sacrificia, quorum causa et captivitas illis regibus et populo tunc temporis, permittente Domino, sæpius adventabat, sicuti in regnorum libris continetur. Præter David beatum regem, c Sunt et Baalitæ in eis quid Baal nomen Regis Tyriorum detinentes memoria, atque ipsius idolum adorantes eidem sacrificabant, ut in Regnorum libro B et Ezechiam sanctum, et Josiam, i et Jesum filium continetur, cum rex Israelitarum Achab, et Jezabel uxor ejus illi idolo sacrificare non desinerent. In quo, zelo ductus divino beatus Elias propheta (III Reg. XVIII, 21) missus a Domino, ait eis sub nomine Judaismi. Legem confitentibus, impietati autem e per Nave, alii omnes permittebant populos sacrificare idolis, ac sæpius cum illorum interitu et ipsi venerabantur non ea destruentes, sed magis impietatis eorum fautores fieri properantes, ut reges cæteri, sicuti libri Regnorum contestantur. FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. a Cœlestem vocant in Africa. Herodianus lib. v, c. 6 : Λίβυες μὲν οὖν αὐτὴν Ουρανίαν καλοῦσι, Φοίνικες δὲ Αστριάρχην (aliis hæc Αστάρτη) ὀνομάζουσι, σελήνην εἶναι θέλοντες. Omitto Tertulliani et aliorum veterum loca, jam notata Petro Fabro lib. n, semestrium cap. 1 seq. et illustri Viro Gisberto Cupe. ro in Harpocrate p. 11. Conrado Rittershusio ad Salviani vi de Providentia; Samueli Boussac in Noctibus Theologicis dissert. 26, quæ est de pluviarum et serenitatis imperatrice p. 311 seqq. Paris. 1698, in-8°; Theodorico Ruinarto ad Victorem Vi-C tensem p. 144; Raphaeli Fabretto p. 667 Inscript. FABRIC. b Adventurum non multo post. Facit igitur Philaster cum iis, qui Lamentationes Jeremiæ habent pro scripto futuram calamitatem nuntiante, non illacrymante jam præsenti atque illata. Sed magis assentiendum videtur ei, quisquis fuit, qui Græcæ veteri Threnorum versioni præmisit hæc verba : Kui éyévETO μετὰ τὸ αἰχμαλωτισθῆναι τὸν Ἰσραήλ, καὶ Ἱερουσαλήμ ἐρημωθῆναι, ἐκάθισεν Ιερεμίας κλαίων, καὶ ἐθρήνησε τὸν Θρῆνον τοῦτον ἐπὶ ̔Ιερουσαλήμ. Eadem fuit opinio Origenis, Eusebii, Athanasii, Olympiodori, aliorum que. c Baalitæ in eis. In Judæis puta, ut superiore, et c. 25, sive, ut hoc ipso capite loquitur, in iis qui sub nomine Judaismi Legem confitebantur. In prioribus edit. excusum erat Bahalita, et Bahal. Infra c. 24, Belita. d Baal nomen regis Tyriorum. Pater Jezabelis Jethebaal, Achabi socer, rex Sidoniorum (III Reg. XVI, 31). Longe antiquior autem Baalis cultus (a Belo ut videtur Assyriorum rege per Orientem vulgatus), cujus jam mentio Judic. 1, 13, ubi etiam vers. 11, ut sæpe, deinde alibi Baulim, numero multitudinis. Verum de his copiose atque erudite Seldenus syntagm. n de Diis Syris cap. 1, ut omittam Kircherum tom. 1 OEdipi Ægypt. p. 262 seq., Joan. Owenum in Theologumenis p. 542, Antonium Van Dalen de Origine et Progressu idololatriæ apud Judæos cap. 2, etc. Pro rege Tyriorum autem Philaster fortasse scripserat Syriorum ut infra c. 27, hoc est Assyriorum. FABRIC. e Al. perniciosa. FABRIC. D f In utrisque poplitibus vestris. 'lyviais. Vox ambigua est perinde ut Hebraica PYD et sensum quoque, sive animi sententiam denotat. Vide si placet Cotelerium. ad lib. VII Constitutionum Apostol. c. 1. FABRIC. Astar hominem. Fallitur Philastrius qui hoc loco et infra cap. 27 Astar sibi finxit hominem, hoc est virum, cum nusquam in sacris litteris singulari numero Astar occurrat, Astoreth vero III Reg. XI, 5, 33, sit 'Actάptn dea, et per plurale Astaroth, Actprai, et per Ascheroth luci in quibus idola illa colebant, denotentur. Confer Seldenum syntagm. I de Diis Syris c. 1, Spencerum 11, 16, de legibus Hebr. et Allatium ad Eustathium in flexaemeron p. 314 seq. FABRIC. h Chamos. Idolum Moabitarum, alio nomine Beelphegor. Vide interpretes ad Num. xx1, 29; Judic. xi, 24; III Reg. x1, 33, et iv Reg. xxxii, 13; Jerem. XLVIII, 7, 13; et Seldenum syntagm. 1, cap. 5. Suidas: Χαμὼς Θεὸς ἦν Τυρίων καὶ ̓Αμανιτῶν, ὥσπερ ἡ Αστάρτη Θεὸς Σιδονίων, ᾗ ἐλάτρευσε Σολομών. FABRIC. i Idola hominum ac mulierum. Id est virorum et mulierum imagines. Sic infra c. 24, multorum quasi hominum multarumque mulierum; et c. 27, Astår et Astaroth, homines et feminas. Notum est, quod apud Hebræos, Græcos, Gallos, aliasque gentes homo pro viro ponitur, etiam apud Latinos. Vide Joh. Henelii Otium Uratislaviense c. 42, Scipionem Gentilem lib. I Parerg. c. 3, et Taubmannum ad Plautum p. 251 et 292. In libro tertio Esdræ iv, 17, Kai aŭTAL KOLOŪSL τὰς στολὰς τῶν ἀνθρώπων, καὶ αὗται ποιοῦσι δόξαν ἀνθρώποις, καὶ οὐ δύνανται ἄνθρωποι χωρὶς γυναικῶν Eva. Similiter Tob. vi. 7 et 14; Matth. xix, 10, et I Cor. vi, 1. FABRIC. i Et Jesum filium Nave. Mirum videri possit hoc loco Josuam commemorari post Reges, itaque prima facie suspicetur quis aliquem regem sub isto nomine latere sed non est adeo exquisita accuratio morose a Philastro exigenda, quam fortasse alibi etiam in hoc libello desideres. FABRIC. : * Venerabantur. Ita reposui pro versabantur, quod ingerebant priores editiones. Porro illorum, intellige interitum suum ipsorum reguin, populique, FABRIC. XVIII. HÆRESIS DE IDOLO MOLOCH d ET REMPIIAN. Alia est hæresis in Judæis, de qua b Dominus prophetans incusabat eos, deque ea beatus Stephanus martyr increpabat dicens: Numquid immolationes et sacrificia mihi in deserto quadraginta annis obtulistis, domus Israel, dicit Dominus omnipotens, et nunc suscepistis tabernaculum Moloch vestro et sidus Dei vestri Remphan & formas fictorum idolorum sculptilium (Act. vII, 42, seq., ex Amos. v, 27)? Propter quod dicit Dominus, transmigratione vos faciam captivari in Babylonis, atque e Persarum et interiora loca alta et arida, et in postrema terrarum omnium. XIX. HÆRESIS DE ARA TOPHET. Sunt et qui aram collocantes ita dictam, Tophet, A nomine alicujus, & in valle filii Ennon; ibidem suos filios et filias Judæi dæmoniis immolabant. De quibus dicit Dominus i per prophetam Ezechielem : Ecce, fili hominis, vide quid facit populus Israel, iste filios et filias suas in valle Tophet immolat dæmoniis, quibus ego non mandavi hanc facere iniquitatem in Israel populo. XX. PUTEORITÆ. i Puteoritæ sunt qui puteos colunt, in altum fodientes, deque eis haurientes, quasi aquam salutis in ea sperantes aliquam, cum dicat Dominus per Prophetam monendo: Me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi lacus detritos, qui non possunt capere aquam salutarem. Quod ergo ante dicebat per Prophetam, in sua divina complebat 1 præsentia, dicens: Omnis qui ex hac aqua terrestri biberit, rursum sitiet; FABRICII ET GALEARDI NOTÆ. Remphan. Ita etin codicibus Irenæi, et in vulgata B lit mecum acquiescere. FABRIC. Latina versione, et passim hoc nomen seribitur. Versio Græca LXX senum, uti et quidam Græci Actorum codices habent Parça, quasi interpretes apud Amosum pro legissent In nominibus Ægypfiorum planetarum apud Kircherum in Prodromo Copto OEdipi Ægyptiaci, tom. 1, p. 385, tom. II, p. 415, 451 est 'Papa, quem Saturno respondere noLat. Papas quoque in versione Coptica a Dav. Wilkensio edita. Variis etiam aliis modis hoc nomen vel scriptum vel corruptum videre est in Pouga, Prμφάν, Ραμφὰν, Ραφάν, Ρεφαν, Ρεφάμ, Ρεφφάν, Ρεφᾶ, ut Ludovici de Dieu et Joan. Mili industria ad Actorum locum annotavit. Grotio Peppa idem cum Peppo IV Reg. v, 18. quia Hebraicum roque mdo efferri potest. Fuit et Remphis rex Ægypti de quo Diodorus Sic. lib. 1, p. 56. FABRIC. bDominus prophetans. Apud Amosum, v, 26, cui loco difficili illustrando præter interpretes et Seldemum, Vossiumque de idololatria consulendi sunt C viri clarissimi Samuel Petitus hbro et capite primio Variarum Lectionum; Joan. Spencerus libro un de legibus llebr., p. 32, seq.; Joan. Braunius libro quarto Selectorum sacrorum, cap. 8, 9, 10; Campegius Vitringa libro secundo Observationum, p. 245 seq., et qui viri hujus docti sententiam ad examen revocavit Henricus Moblius in diss. secunda Apodixeos scripturaria. FABRIC. Tabernaculum Moloch. Naloxov et aσтov, in quo adorabatur Ammoniticum Molochi simulacrum. Mo f Qui aram collocantes ita dictam, Tophet, nomine vel 12, Jos. xvin, 16 et alibi. Suadet sane ,quo nomine alii Salurnum מלכם et מלך loco Hebraice alii solem cultum contendunt, licet Baal et Moloch videantur esse nomina generalia pluribus Diis communia, ut Spencerus post Sam. Petitum non absurde observavit. FABRIC. d Formas fictorum idolorum sculptilium. Verba fictorum idolorum sculptilium, uti et alia quæ diverso charactere edi curavi, addidit Philaster de suo. Porro fictorum scripsi, pro eo quod habebant priores D editiones fixorum. FABRIC. Persarum. 1 Macchab. 1, 19. Apud Prophetami Amosum tantummodo est καὶ μετοικιῶ ὑμᾶς ἐπέκεινα supάoxov (quam Damascum Arabicæ terræ ascribit Justinus Martyr, p. 258). Pro eo S. Stephanus dixit : καὶ μετοικιῶ ὑμᾶς ἐπέκεινα Βαβυλῶνος, quod ultra etiam est, et eventus comprobavit. In Philastri verbis secutus sum hoc loco editionem quæ in Bibliothecis Patrum exstat: nam in Basileensi eadem omnia erant, nisi quod deerant verba in deserto, et vestro ac vestri, et quod Babylone pro Babylonis scriptum esset; Joannes vero a Fuchte ita edidit: In Babylone atque Persarum interioribus locis aridis, el in postrema terrarum omnium. Pro interiora possit etiam legi ulteriora, nisi quis in vulgata lectione maPATROL. XII. i Per prophetam Ezechielem. Prima tantum verba leguntur Ezech. vin, quæ deinde sequuntur, petita sunt ex Jerem. vii, 31; postrema Philaster ipse ex ingenio suo adjunxit. Fabric. iPuteorite. Vocabulum a puteo effictum, ut supra c. 12, Musorita a muribus. Mirum vero si proprie accepit Philaster, quæ per allegoriam a propheta dicta sunt, propriamque hæresin exinde confinxit. FABR. Per prophelam. Jerem. 11, 13, ubi per lacus detritos, dæmonia et idola intelligit Apollinaris in Catena ad hunc locum. FABRIC. 1 Præsentia. Ita scripsi pro eo, quod Helmstadiensis editio habebat, præscientia. Verba autem quæ mox affert sunt Christi Joan. IV, 13. FABRIC. 36 |